Một tỉnh thủ phủ bao la thời các chúa Nguyễn, nay là tỉnh nhỏ nhất Đồng Bằng Sông Cửu Long:
Lạm bàn Phát triển tỉnh Vĩnh Long
G S Tôn thất
Trình
Chèo ghe sợ
sấu cắn chưn,
Xuống sông sợ đĩa,
lên rừng cọp um .
( Ca dao tả cảnh
Vĩnh Long thời xa xưa)
Tầm Vồ rày đã đóng đô,
Xin quan đổi lại Long
Hồ cho xinh.
(Tầm Vồ là tên Chân Lạp
của sông Long Hồ )
Những câu thơ lưu niệm Vĩnh Long và 7 quận
thời Đệ Nhất Cộng Hòa (?) của Thượng
tọa Giác Huệ, sinh quán Vĩnh Long ( Vĩnh Long Địa Linh Nhân Kiệt – 2006 ) :
Vĩnh Long tiền ruộng, bạc sông
Mái chèo khoan
nhặt, bóng hồng thướt tha
Nụ cười chào khách gần xa
Hẹn ngày trỗi hát
bài ca thanh bình .
Quận
Châu thành: Có ai về đến Vĩnh Long
Cho tôi nhắn
gửi đôi dòng nhớ thương!
Nhớ Long Hồ, nắng hai sương
Nhớ thuyền đủng
đỉnh ngược đường Cổ Chiên …
Quận Bình Minh : Ba Càng phát xuất nhiều tôm
cá
Chim chuột,
bắp, dưa, bưởi , mận , cam …
Quận Tam Bình: Tam Bình giáp với Trà
Vinh,.
Sống về ruộng
rẫy, dân tình hiền lương …
Quận Chợ Lách: Quận
Chợ Lách nhiều vườn cây ăn trái
Giáp Cái
Mơn, Kinh Xáng một con đò…
Tân Phong ốc
gạo nhiều như gạo
Tựa
thế Bà Càng có ốc cao.
Quận Trà Ôn : Nước ngọt quanh năm nhiều
Cá Cháy
Sùng Nho,
sùng Đạo, sống hiền lương
Quận Vũng Liêm : Đất có phì nhiêu cây trái ngọt
Nửa phần làm ruộng, nửa làm vườn…
Quận Minh Đức: Sinh họat đủ ngành, người
tấp nập
Chuyên về
ruộng rẫy, sống quân bình
Những cô thôn nữ
bên dòng nước
Mơ bóng
tình quân, hưởng thái bình .
Lần trang sử cũ : Uống nước phải nhớ đến nguồn (có phần hơi dài, đôi khi lập lại vài phần những bài đã viết, đã đăng tải, nhưng có lẽ còn cần thiết để hiểu rỏ hơn Xứ Đàng Trong, Đồng Bằng sông Cửu Long …
Năm 1732, thành lập dinh Long Hồ , thời chúa Ninh Nguyễn Phước Trú.
 |
| Cửa Hữu thành Long Hồ (phục dựng để kỷ niệm) |
Vĩnh
Long ngày nay là một phần dinh Long Hồ
thời chúa Ninh Nguyễn
Phước Trú thành lập năm 1732. Như vây mới được 282 năm . Dinh Long Hồ lúc
đó gồm các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và một
phần tỉnh Cần Thơ hiện nay. Nhắc lại
là năm 1731 , thời chúa Ninh Nguyễn
Phước Trú ( 1727 – 1738 ) sai thống suất Trương Phước Vĩnh điều khiển đánh Sà
Tốt, người Ai Lao di cư ở Chân Lạp, khởi binh cùng nhiều người Chân Lạp giết người Việt ở Cầu Nam ( Bà Nam, trên sông
Tiền, phía Tây Nam Phnom Penh, thuộc tỉnh Căm Bốt Prey Veng ngày nay ) rồi xuống cướp Gia Định. Trương Phước Vĩnh huy động Cai Cơ ( tương
đương đại tá hay chuẩn tướng ) Đạt Thành
chống giặc ở Bến Lức ( Lật Giang ), nhưng Đạt Thành bị giặc giết. T. P. Vĩnh
sai thống binh Trần Đại Định, con của Trần
Thượng Xuyên xuất lảnh thuộc tướng Long Môn, phá tiền quân giặc ở
Vườn Trầu ( Phù Viên ) cùng Giám
quân Cai Đội Nguyễn Cửu Triêm cứu ứng
Bến Lức, rồi cùng quân T. P. Vĩnh đánh quân Lào tan chạy vào rừng sâu. Đại Định
tiến quân đóng giữ Cầu Nam và T. P. Vĩnh rút quân về Gia Định. T. P. Vĩnh dụng quân lâu ngày không giết được giặc, đổ
lỗi vu cáo là Đại Định bỏ trốn, nhưng triều đình xét Đại Định vô tội , gián T.P. Vĩnh xuống
làm Cai Đội, cho Cai Cơ Nguyễn Hửu Dõan lên thay làm Điều Khiển Dinh Gia Định. Chúa Ninh buộc vua Chân Lạp là Nặc Tha
phải nhường cho xứ Đàng Trong hai tỉnh
Me sa ( đất Mỹ Tho ngày nay ) và Long hor ( Vĩnh Long ngày nay ). Trên đất
Long hor , chúa đặt châu Định Viễn và
lập dinh Long Hồ và đặt châu Định Vĩễn thuộc vào dinh này. Mỹ Tho thì
vẫn để nguyên tình trạng cũ, đến năm 1772 mới đặt chính quyền chánh thức. Theo
Vũ Biên Tạp Lục Lê Quí Đôn viết, châu Định Viễn có 350 thôn , 7000 dân đinh , 7000
thửa ruộng . Dinh Long Hồ có 20 thuyền
tinh bình, mỗi thuyền 50 người , 18 chiếc
ghe bầu hải sư và thuyền Mã đội không có
ghe bầu ; tạm binh hơn 30 thuyền, phỏng chừng tổng cọng 12 000 người.
 |
| Một đoạn sông Long Hồ chảy qua lỵ sở Long Hồ dinh, tức thành phố Vĩnh Long ngày nay |
Mở rộng dinh Long Hồ , thời chúa Võ
Nguyễn Phước Khóat
Năm 1757,
chúa Võ Nguyễn Phước Khóat ( 1738 – 1765 ) buộc vua Chân Lạp là Nặc Nhuận phải hiến dâng hai phủ mới lập là Trà
Vinh và Ba Thắc. Như vậy, Xứ Đàng Trong đã sang được miền Đông sông Hậu
Giang . Mạc Thiên Tứ và Nguyễn Cư Trinh
mở rộng dinh Long Hồ thêm 4 huyện là Long Xuyên ( vùng Cà Mau ), Kiên Giang ( vùng Rạch Giá ), Trấn Giang (
vùng Cần Thơ ) và Trấn Di (phía Bắc Bạc
Liêu ) .Nặc Nhuận bị con rễ là Nặc Hinh giết cướp ngôi, nhưng lại bị Quan Ốc Nha Uông ( Bộ Trưởng hay Tổng
Trưởng ) giết chết. Con Nặc Nhuận là Nặc
Tôn được chúa Võ sắc phong, bèn dâng tạ
ơn đất Tầm Phong Long, tức là đất tỉnh An Giang và hai quận Tầm Đôn, Xuy Lạp thuộc tỉnh Vĩnh Long sau này. Trương Phước
Du và Nguyễn Cư Trinh dời dinh Long Hồ đến xứ Tầm Bao , thuộc thôn Long Hồ,
tỉnh lỵ tỉnh Vĩnh Long sau này. Hai tướng
lại đặt ra đạo ( đạo là khu vực hành chánh, quân sự có đồn binh, sở lỵ
hành chánh đóng ở đó ) Đông Khẩu ở Sa Đéc, đạo Tân Châu ở Tiền Giang và đạo Châu
Đốc ở Hậu Giang. Như vậy, miền đất ở
giữa hai sông Tiền Giang và Hậu Giang và
phía Đông dọc theo hữu ngạn sông Hậu Giang
chánh thức thuộc về chúa Nguyễn Phước. Mạc Thiên Tứ lại lập ra
hai đạo nữa là đạo Kiên Giang ở
Rạch Giá và đạo Long Xuyên ở Cà Mau
. Tất cả đất hửu ngạn
Hậu Giang ra đến biển đều thuộc người Việt . Cuộc Nam Tiến đến Cà Mau hòan tất. Đạo Kiên Giang và đạo Long Xuyên ( Cà Mau ) tuy do Mạc Thiên Tứ chỉ huy trực tiếp, nhưng
về hành chánh vẫn thuộc dinh Long Hồ . Dinh
Long Hồ lúc bấy giờ là thủ phủ của cả miền Tây như vai trò Tây Đô – Cần Thơ sau
này. Trong khỏang thời gian chúa Ninh
tới chúa Võ , 1757 đến 1765 , chỉ được gần
10 năm , dinh Long Hồ an ổn .
 |
| Chợ Long Hồ bên ngã ba sông Long Hồ |
Nội chiến Tây Sơn - Nguyễn Vương Gia Định, Nguyễn Phước Ánh
Năm 1776,
Nguyễn ( văn ) Lữ chiếm Gia Định và Long Hồ. Nhắc lại (vì đã nói rỏ ở bài tỉnh Đồng Tháp
)là giết được Thái thượng Vương ( Chúa
Định ) và Tân chính Vương ( Đông Cung
Dương ), Phụ Chánh Long Nhương tướng quân
Nguyễn ( văn ) Huệ, tháng 10 năm 1777, lưu
Tổng đốc Châu, Hổ tướng Hản ở lại giữ các nơi ở Gia Định, rồi rút
quân về Qui Nhơn. Tháng 11, quân tướng
Nguyễn Phước Ánh đánh úp dinh Long Hồ và
tháng 12 chiếm lại Sài Côn. Năm 1778, Đổ
Thành Nhân và các tướng tôn Nguyễn Phước Ánh
làm Đại Nguyên Súy Nhiếp Quốc
Chính, lúc ông mới 17 tuổi. Đại Nguyên
Súy sai đóng chiến thuyền, đắp lũy phòng
giữ Sài Côn, đặt công đường cho các dinh Trấn Biên, Phiên Trấn, Long Hồ chứa lương
thực để Bắc Phạt đánh Tây Sơn. Tháng 11
năm 1779, đổi tên dinh Long Hồ ( là hai tỉnh An Giang và Vĩnh Long ngày nay
) thành dinh Hoằng Trấn , năm sau 1780 lại đổi tên thành dinh Vĩnh Trấn, chỉ có một châu là châu Định Viễn gồm 3 tổng là
Bình An, Bình Dương và Tân An.
Lại nâng đạo Trường Đồn lên làm
dinh ( là dinh Định Tường sau này ) cũng chỉ có một huyện là Kiến An, gồm 3
tổng là Kiến Đặng, Kiến Hưng và Kiến Hòa. Năm 1781, dinh Trường Đồn lại đổi tên thành dinh Trấn
Định. Dân tình vô cùng khốn đốn với
trận đánh năm 1784
giữa viện binh Xiêm La và Tây Sơn.
Quân Xiêm thừa cơ cướp của, hảm hiếp,
giết người, không kiềm chế được làm Nguyễn Vương thất vọng. Tháng 12 năm
1784, viện binh Tây Sơn do Long Nhương tướng quân Nguyễn Huệ đem bình vào cứu viện Phò mã Trương Văn Đa. Huệ đánh máy trận đều không thắng, sau nhờ Lê Xuân Giác tướng
Nguyễn Vương hàng Tây Sơn hiến kế, cho quân mai phục ở Sầm Giang ( Rạch Gầm)
và Miệt Giang ( Rạch Xòai Mút thuộc Định
Tường, trên Mỹ Tho) đánh quân Xiêm Chiêu
Tăng và Chiêu Sương thua to, chết nhiều ở sông Măng Thít, tàn binh Xiêm chỉ còn
vài nghìn, chạy sang Chân Lạp, trở về
Xiêm. Quân Nguyễn Vương cũng tan vỡ. Nguyễn Vương phải chạy về Trấn Giang. Tháng 5 năm 1786, Nguyễn Huệ chiếm thành Phú Xuân, rồi tiến ra
Thăng Long, dứt họ Trịnh Xứ Đàng Ngòai. Vua
Tây Sơn Thái Đức Nguyễn văn Nhạc nghi em, cũng gấp đường theo ra rồi khi trở về phong Nguyễn Văn Huệ làm Bắc Bình Vương giữ
Phú Xuân. Từ đó hai anh em Tây Sơn, bất hòa lại dùng binh đánh nhau, không rảnh mà
ngó đến phương Nam ( theo Phan Khoang, Việt sử Xứ Đàng Trong , Quyễn Hạ- 1967 ). Bấy giờ Nguyễn văn Lữ đã được phong
làm Đông Định Vương để giữ Gia Định, Thái Bảo
Phạm văn Tham phụ chánh . Năm 1787, Nguyễn Ánh từ Vọng Các
trở về Trúc Dữ ( Hòn Tre ) và Cổ
Cốt, rồi chiếm Long Xuyên, hạ đồn Tây Sơn ở Trà Ôn, tiến vào cửa Cần Giờ. Đông Định Vương chạy về Qui Nhơn, nhưng Phạm
văn Tham tiếp tục chống đánh. Tháng 9 năm 1787,
Nguyễn Ánh chiếm lại Long
Hồ. Năm 1788. Tây Sơn lại đem binh tấn công Long Hồ.
Như đã nói , cũng ở bài về tỉnh Đồng Tháp, Nguyễn Ánh thắng trận thư hùng lớn xãy ra ở Bãi Tiên ( Cù lao An Thành, ngang tỉnh lỵ Vĩnh Long bây giờ). Tưởng cũng
nên nhắc lại giai thọai bải lài cù lao
Táng, đổi tên thành Bải Tiên. Sông Tiền từ
Cái Tàu Thượng xuống Vĩnh Long có 4 cù lao lớn : cù lao Kim vùng Đất Sét , cù lao Qui vùng Sa
Đéc, cù lao Phụng vùng Cái Tàu Hạ và cù Lao Táng hay cù lao An Thành ngay trước dinh tỉnh trưởng Vĩnh Long cũ . Cảnh vật bải lài cù lao Táng trước đây rất u uất,
chưa có người đến lập cư. Một đêm
có người thức giấc nữa đêm, ra sân ngắm ánh trăng khuya. Đang trầm tư mặc tưởng bổng nnghe tiếng động lào
xào từ ngòai bải xa. Nhìn ra bải thấy
một đòan nàng tiên đẹp tuyệt trần đang thướt tha qua lại. Nhưng
rón rén bước lại gần thì cả đòan tiên nữ
từ từ biến mất hết. Liên tiếp mấy đêm sau, chàng ta cũng mục kích những nàng tiên tắm trăng. Đến mùa trăng sáng tháng sau, nhiều người hàng xóm cũng thấy như vậy. Do đó
người dân cù lao Táng đặt tên bải lài
này là Bải Tiên . Sau trận Bải Tiên,
lảnh thổ miền Nam thuộc quyền cai trị
của Nguyễn Ánh. Nhưng đến năm 1789, khi bắt được Phạm văn Tham ở Ba Thắc ( Ba Thắc này ở Châu Đốc, thuộc tỉnh An Giang ngày nay), từ đó đất Gia Định mới dẹp yên.
Dinh
Long Hồ thời các vua đầu tiên nhà Nguyễn Phước và thời Pháp thuộc.
Sau khi đã thu phục cả miền Nam, Nguyễn
Ánh đổi tên miền Nam thành đất Gia Định và chia ra làm 4 dinh : Phiên Trấn (
Gia Định ), Trấn Biên ( Biên Hòa ) ,VĩnhTrấn ( Long Hồ ) và Trấn Định, Như đã
nói trên, thủ phủ lâu đời nhất của dinh
Long Hồ , đặt tại thôn Long Hồ ( khỏang tỉnh lỵ tỉnh Vĩnh Long bây giờ ). Đến
năm 1804 , vua Gia Long đổi dinh Long Hồ thành trấn Vĩnh Thanh, chỉ còn
bao gồm Vĩnh Long và An Giang ngày
nay; các vùng Rạch Giá và
Cà Mau thì sáp nhập vào Trấn Hà
Tiên. Vị tổng trấn đầu tiên trấn Vĩnh Thanh là cụ Nguyễn văn Nhân ( 1801- 1805 ).
`
Năm 1932,vua Minh Mạng đổi Vĩnh Thanh thành
trấn Vĩnh Long, gồm 4 phủ và 8 huyện :
phủ Định Viễn gồm 2 huyện Vĩnh Bình và Vĩnh Trị ; phủ Hoằng An gồm 2 huyện Tân Minh và Duy Minh; phủ Hoằng Trị gồm 2 huyện
Bảo Hựu và Bảo An; phủ Lạc Hóa gồm 2 huyện Tuân Nghĩa và Trà Vinh. Tên Vĩnh Long còn giữ đến ngày nay, dù diện
tích có khi thu hẹp, có khi nới rộng ra. Ngay khi tổng trấn Gia Định là Lê văn
Duyệt qua đời, vua Minh Mạng đổi trấn thành tỉnh, chia đất miền Nam ra làm 6 tỉnh là Biên Hòa , Gia Định , Định
Tường ,Vĩnh Long , An Giang và Hà Tiên.
Từ đó mới có tên Nam Kỳ Lục Tỉnh. An Giang lấy đất Tân Châu, Châu Đốc và
2 huyện của phủ Định Viễn cũ. Như vậy dưới
thời Minh Mạng, tỉnh Vĩnh Long đã
bị thu hẹp lại rất nhiều. Vào các
triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, Vĩnh Long không có thay đổi gì đáng kể về
mặt địa lý. Dưới thời Tự Đức về hành
chánh thì có Tổng Đốc Long Tường trông coi hai tỉnh Vĩnh Long và Định Tường, thủ phủ đặt tại tỉnh
lỵ Vĩnh Long bây giờ. Sau khi Pháp tiến
chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ ( Biên
Hòa, Gia Định và Định Tường ) , thì Vĩnh Long trở thành tuyến đầu của 3 tỉnh miền Tây.Vua Tự Đức phái cụ Phan
Thanh Giản vào làm Kinh Lược Sứ 3 tỉnh miền Tây( Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên
), bản doanh đặt tại tỉnh lỵ Vĩnh Long bây giờ. Nhưng rồi thế cô, sức yếu và võ khí thô sơ nên 3 tỉnh miền Tây
cũng lại thất thủ rơi vào tay giặc Pháp
thuộc địa .
Khi
chiếm trọn 6 tỉnh miền Nam, Pháp chia Nam Kỳ thành 21 tỉnh. Riêng Vĩnh Long
chia thành 3 tỉnh: Vĩnh Long , Trà Vinh và Bến Tre . Về hành chánh địa phưong cũng
thay các từ cũ thời các vua nhà Nguyễn
Phước thành Chánh Tham Biện ( tỉnh trưởng thương là Pháp kiều ) , chủ quận ( đốc phủ sứ ? tri phủ, tri huyện )
, Cai Tổng , Ban Hội Tề ( Hội Đồng Xã ).
Năm 1951, Ủy Ban Nam Bộ Kháng Chiến của nền Cộng Hòa Dân Chủ miền Bắc nhập các
tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh thành tỉnh
Vĩnh Trà. Tên Vĩnh Trà giữ đến năm 1954,
tuy miền Bắc không bao giờ thi hành sáp
nhập này cả. Năm 1957, Đệ Nhất Cộng Hòa Miền Nam thiết lập tỉnh Vĩnh Long gồm 6 quận : Châu Thành ( Phú Hựu ?) , Chợ Lách nay là
một thành phần tỉnh Bến Tre ,Tam Bình, Bình Minh ( Cái Vồn ) , Sa Đéc và LấpVò (
nay thuộc tỉnh Đồng Tháp). Năm
1961, quận Cái Nhum ( Măng Thít ) tách rời khỏi quận Chợ Lách. Các quận Đức Tôn
và Đức Thành nhập vào Vĩnh Long, nhưng năm 1966 thời Đệ Nhị Cọng Hòa lại sáp
nhập vào tỉnh Sa Đéc vừa mới thành lập, nhưnglại sáp nhập hai quận
Vũngliêm và Trà ôn vào Vĩnh Long.
Đến năm 1975, tỉnh Vĩnh Long có 7 quận và 65 xã : Châu Thành, Chợ Lách,
Tam Bình, Bình Minh, Minh Đức (Cái Nhum), Trà Ôn và Vũng Liêm.
Sau
khi Sài Gòn và miền Nam thất thủ
cuối tháng 4 năm 1975, Chánh phủ mới nhập Vĩnh Long và Trà Vinh( Vĩnh Bình ) thành tỉnh Cửu Long,
năm 1976. Năm 1991, Cửu Long chia hai
thành tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Trà Vinh.
Lúc chia hai, Vĩnh Long gồm một thị xã là Vĩnh Long và 5 quận : Long Hồ,
Vũng Liêm, Bình Minh, Tam Bình và Trà Ôn.
Năm 1992, Măng Thít tách ra khỏi quận
Long Hồ . Năm 2007, huyện Bình Tân được thành lập. Nay Vĩnh Long gồm 1 thị xã ( Vĩnh Long ), một thị
trấn ( Bình Minh ) và 6 huyện ( quận ) là Bình Tân, Long Hồ, Măng Thít, Tam
Bình, Trà Ôn và Vũng Liêm.
Vị
trí địa lý, thành phần dân số
Theo tài liệu ở Tập “Vĩnh
Long: Địa Linh Nhân Kiệt – 2006 ) , Vĩnh
Long nay là một tỉnh nhỏ nằm giữa hai nhánh sông Tiền và sông Hậu , một vùng
châu thổ thành hình đã lâu đời,nhưng mặt đất ở đây lại không cao hơn mặt nước biển trung bình là bao nhiêu cả, chỉ
khỏang 1- 2m ( 3- 6 bộ Anh), thậm chí có nơi
chỉ cao bằng mực nước biển mà thôi. Diện
tích là 1 474 km2 ( 596.6 dặm Anh vuông ), tỉnh nhỏ nhất trong số 12 tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long , tổng diện tích là 39 706 km2 , nếu kể luôn cả Thành Phố ( TP Cần Thơ). Tỉnh lớn nhất miền này
là Kiên Giang 6269 km2 . Diện tích Vĩnh Long còn
nhỏ hơn cả Trà Vinh 2 215 km2 và Hậu Giang 1609 km2 , khi tỉnh
Cần Thơ cũ tách ra hai, chỉ lớn hơn TP
Cần Thơ - Tây Đô 1398 km2 đôi
chút. Địa thế Vĩnh Long như một cù
lao. Bắc giáp sông Tiền, Nam giáp sông Hậu, Tây Bắc giáp Cái Tàu , Đông Nam
giáp Trà Vinh. Sông Cửu Long ( chín con rồng ) chảy đến Châu
Đốc thì phân ra làm 2 nhánh : Tiền Giang và Hậu Giang. Đến Vĩnh Long, Sông Tiền chia ra làm nhiều nhánh và chảy ra biển bằng 6 cửa: Tiểu, Đại, Ba Lai,
Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu. Sông Hậu , nằm về phía Nam Vĩnh Long, cũng chảy ra
biển bằng 3 cửa: Định An, Ba Thắc và Tranh Đề. Tỉnh lỵ Vĩnh Long cách TP HCM 130 km về phía Tây Nam
nằm trên nhánh sông Tiền, trong khi toàn tỉnh Vĩnh Long lại nằm giữa sông
Tiền và sông Hậu.
Dân số năm 2004 là 1 044 900 người. Năm 1995 là
990 400 , năm 2000 là 1 017 700,
tăng thêm 27 300 người trong 5 năm , trung bình hơn 5000 một năm. Như vậy năm 2013, có lẽ
đã gần 1 100 000 người.
Thành phần các tộc dân , đông nhất là dân
Kinh -Việt chiếm 88 % dân số ; thứ đến
là Khmer Krom thật ra nên gọi là người
Việt gốc Miên sống nhiều ở Vùng Tam Bình, Vũng Liêm và Trà Ôn, đa phần làm
ruộng rẫy, sống thành từng sóc, mỗi sóc đều có một ngôi chùa Phật giáo Nguyên thủy Theravada và vị Lục Cả , trụ trì chùa rất có uy tín với
dân trong sóc. Và người Hoa, thật sự là người Việt gốc Hoa ( Trung Hoa “Tàu” ) đa số nguồn gốc Quảng Đông , chứ không là
Triều Châu – Phúc Kiến ( Tiều ) như nhiều tỉnh miền Hậu Giang. Đáng tiếc
là tài liệu lịch sử ở Vĩnh Long và ĐBSCL đã bị mất mát nhiều vì
tranh chấp dành đất, dành dân giữa
hai nhà Nguyễn Phước và nhà Nguyễn Tây
Sơn , giữa thực dân Pháp và phong
trào “ tự vệ” ( đặc biệt là các nhà nho tiết tháo – nghĩa dũng mộ quân
chống Pháp và anh hùng Trương Công Định
) thời vua Tự Đức , sau đó là Cường Để (
các phú nông ở Ba Kè và Cái Cá , quận Tam Bình yểm trợ phong trào Đông Du, Kỳ ngọai Hầu Cường Để phát động ), Phan Bội Châu thời vua Duy Tân miền Nam gọi là phong trào Minh Tân, thời kháng chiến khi thực dân Pháp muốn
tái chiếm Việt Nam các năm 1945- 54 … Tuy vậy, thị xã Vĩnh Long còn nhiều di tích
ảnh hưởng Pháp như các cơ sở hành chánh cũ nay thành trụ sở hành chánh mới và
các gia thất đại gia, ảnh hưởng Hoa - Tàu như các tiệm thuốc Bắc và các tiệm ăn Tàu
miền Nam Trung Quốc, và các chùa Phật
di sản Phật Giáo Đại Thừa – Mahayana Buddhist( ? ) heritage.
Cải
thiện đuờng bộ nông thôn ô tô tới được
mọi xã, để phát triển du lịch
Về giao thông đường bộ, trước năm 2006, Vĩnh Long có quốc lộ số 1A (
trước đây là quốc lộ 4) nối liền
Sài Gòn với các tỉnh miền Tây . Từ bến
phà Mỹ Thuận ( nay là cầu Mỹ Thuận) đến
bắc Cái Vồn ( nay là cầu Cần Thơ ) dài
38 cây số. Đường quốc lộ
số 53( liên tỉnh số 7) nối liền
Vĩnh Long với Trà Vinh qua Long Hồ, Vũng Liêm, kéo dài trong tỉnh Trà Vinh cho đến huyện Duyên Hải, đọan
ngã ba quốc lộ 4 đến Cầu Mới dài gần 23 cây số . Đường quốc lộ số 23 (liên tỉnh số 8 ? ) từ Mỹ Thuận đến bắc Vàm Cống dài khỏang 53
cây số. Đường quốc lộ số 57(
hàng tỉnh 27 ? ) dài khỏang 19.3 km ,
nối liền Vĩnh Long với Chợ Lách phải qua đò Đình Khao. Và kéo dài trong tỉnh
Bến Tre đến Cái Mơn, Mỏ Cày, Thạnh Phú , Giao Thới. Đường hàng
tỉnh 31 nối tỉnh lỵ Vĩnh Long đến ranh
giới Vĩnh Bình( Trà Vinh ) dài khỏang 25 km , đọan đường này chạy dọc theo bờ sông Long Hồ, qua cầu Ông Me
rồi đi xuống Cầu Mới. Đường hàng tỉnh
32, từ đường liên tỉnh 7 đến Cái Nhum dài
khỏang 10 km . Ngoài ra, Vĩnh Long còn
nhiều hương lộ nổi tiếng : huơng lộ 1 trong xã Tân An , hưong lộ 2 từ Vĩnh Long
qua cầu Thiềng Đức đến chợ Ngã Tư, hương
lộ 3 từ quốc lộ 4 đến lộ Cầu Vồng ( liên
tỉnh 7 ) , huơng lộ 4 từ quốc lộ 4 đến
xã Lộc Hòa, hương lộ 5 từ đường hàng
tỉnh 31 đến giáp ranh quận Cái Nhum, hương lộ 8 từ Chợ Cái Nhum đến đường hàng tỉnh 31, hương lộ
18 từ Ba Càng đến Tam Bình, hương lộ 22 từ đò Đình Khao đến Chợ Lách.
Nay Vĩnh Long có 5 quốc lộ chạy ngang qua và 10 tỉnh lộ. Năm
2000, Úc viện trợ đã làm xong cầu Mỹ
Thuận nối Cái Bè với thị xã Vĩnh Long theo quốc lộ 1A . Cũng trên Quốc lộ
1A, đã khánh thành năm 2010 , nhờ viện trợ Nhật, cầu Cần Thơ nối thị xã Vĩnh Long qua Phú Quý ( Ba Càng ), Bình Minh trong tỉnh nhà,
đến Cần Thơ, Cái Răng, đi Sóc Trăng, Bặc
Liêu, Cà Mau. Không rỏ khúc đọan xa lộ
cao tốc Mỹ Tho- Ngã ba Trung Luơng, dài 62 km
từ Thành Phố HCM, quốc lộ 1A, 8
lằn, lọai A ( B? ) dài 535 Km do Ngân Hàng Phát triễn Á Châu
tài trợ, trị gíá 535 triệu đô la về miền
Tây, nay đã xong đọan thị xã Vĩnh Long -
Long Hồ - Bình Minh chưa ? Quốc lộ
53 từ Vĩnh Long qua thị xã Trà Vinh,
Vũng Liêm đi Cầu Ngang, đến tận Duyên Hải - gần cửa Định An – Trà Vinh và quốc lộ 54 ( ) nối Long Hồ, Tam Bình, Trà Ôn tỉnh nhà đếnTrà Mẹt -
Cầu Kè - Tiểu Cần- Trà Cú địa phận
Trà Vinh và quốc lộ 57 từ Vĩnh Long đi Chợ Lách-Cái Mơn - Mõ Cày-Thạnh
Phú đến Giao Thới thuộc tỉnh Bến Tre tới
cửa Hàm Luông v.v… cũng đã đuợc nâng
cấp, nới rộng. Cùng lúc sửa sang đường phố
trong thị xã tỉnh lỵ, và các huyệ n lỵ áp dụng “ mô hình mới” xây dựng đường xá “ xã hội hóa xây cất – socialising
transport construction”, nghĩa là chấp thuận tặng dữ từ các tổ chức và cá nhân tư nhân ( tiền bạc, vật liệu
và đất đai ). Phần tặng dữ tư nhân, vào tháng 7 năm 2013, đã chiếm 26.3 % ( 339
tỉ ĐVN ) tổng phí xây cất đường xá. Tổng
phí xây cất đường xá
huyện lỵ và thị xã tỉnh lỵ, năm 2013, là 113 tỉ ĐVN.
Nhưng
nét đặc điểm nhất cho Vĩnh Long là cải
thiện các hương lộ như đã nói trên phần nào.
Tỉnh nhà có 2693 km đường nông
thôn. Năm 2013 Vĩnh Long đã cấp 27.5 tỉ
ĐVN cho các dự án đầu tư cải thiện đường lộ nông thôn . Tới cuối năm 2012, mọi đường đến
trung tâm xã, ô tô đều đến được. Năm đó, Vĩnh Long cũng đã thiết lập thêm
1138 km đường ô tô chạy được. Tỉnh nhà dự trù, vào năm 2015, xây cất và hoàn tất 500 km đường nông
thôn phẩm giá tốt, tập trung giúp
đở chương trình phát triễn nông thôn của
22 xã cốt lõi thực hiện đầy đủ những
tiêu chuẩn chuyên chở và vượt quá 40 % tiêu chuẩn ở các xã khác, xây dựng thêm mỗi
năm 171 km đường nông thôn .
Vĩnh
Long đã ký kết một chương trình hợp tác
với TP HCM – Sài Gòn Phát triễn du lịch
và năm 2013 ký kết những chương trình tương tự giữa 5 tỉnh ĐBSCL là Tiền Giang , Vĩnh Long , Bến
Tre , Trà Vinh và Cần Thơ . Cố nâng cấp Lễ Miếu Ông Tiên- Ông Tiên Temple Festival ở xã Thiện Mỹ , huyện Trà Ôn hầu nhấn mạnh
du lịch trên sông Hậu . Hai hướng du lịch Vĩnh Long đặt trọng tâm là thế giới sinh thái - ecology sông nước water world và thăm viếng các làng vườn
đặc hửu– gardening tourism, tuy cố phát triễn đường xá để nghiêng thêm về du lịch văn hóa, và tinh
thần tụ điểm trên cộng đồng. Nhắc lại là Vĩnh Long trái với một số người lầm
tưởng là đất người Gia Tô giáo Cơ Đốc, chỉ thật sự là đa số dân gian Cù lao Minh ( vùng Chợ Lách, Cái Mơn ….
) ẩn náu và giảng đạo thời vua Thiệu
Trị cấm đạo gắt gao. Thật tế, đa số dân
gian lại theo các đạo Phật ( Đại thừa , Nguyên thủy… ), nhiều người theo Hòa
Hảo , Cao Đài , Nho ( Khổng ) giáo, Lão giáo, Tin Lành v. v… Năm
2013 , ngành du lịch cố đón mời 950 000
du khách. Quí đầu năm 2013 , Vĩnh
Long đã có 217 000 du khách , trong đó có 41 500 là du khách
ngọai quốc và 175 000 du khách trong
nước . Lợi tức ngành du lịch qúi đầu này
là 54 tỉ ĐVN , bằng 27 % mức dự tính và tăng 18 % hàng năm. Ngành du lịch tỉnh
nhà đã tổ chức hai chuyến du lịch tham quan quốc tế và rất nhiều du
lịch nội tỉnh, tụ điểm trên thư giản , du ngọan đi chơi ăn ngòai trời
– picnicking, tiêu khiễn vui nhộn
Ca - Nhạc -Vũ Kim Cổ giao duyên , Đông Tây hòa điệu như ngày nay ở các thị trấn
to nhỏ Đại Hàn - Hàn Quốc - Nam Hàn ( từ hát bội nhưng nên dùng thêm tích
thêm mới, anh hùng hào kiệt thời mở cõi thay tích Tàu làm ra thế hệ phục sinh thứ 5.
Hình như cải lương xuống dốc từ năm 1988, hí trường mất khách lỗ vốn , đóng cửa dần
cuối năm 1990, vì các tuồng phải tập qua qua sự kiểm duyệt của sở Văn Hóa, tác
dụng theo đường lối Đảng . Thế hệ thứ nhất, trước 1945, trong Nam phía nữ là Phùng Há, Kim Huê , cô
Ba Helène…; thế hệ thứ hai
phía Nam là Bảy Cao , Út Trà Ôn…, phía nữ là
Ngọc Nuôi , Kim Luông …; thế hệ
thứ ba phía Nam là Hửu Phước, Thành Được, Hùng Cường, Văn Chung , Bảo Châu … , phía nữ là Út
Bạch Lan, Ngọc Giàu , Bạch Tuyết , Thanh
Nga, Hương Lan, Hồng Vân- Trâm Anh …; thế
hệ thứ tư là Chế Thanh, Ngọc Huyền, Thanh Ngân …( theo Thái Quốc Nam, Văn Hóa
Đồng Nai Cửu Long số 4 – 2006 ) .
Thể
thao hay du ngọan trên sông rạch, điển hình Vĩnh Long là các chuyến du ngọan trên
sông Cửu Long gồm thăm viếng Chợ Nổi -
Foating Mardet Cái Bè và cù
lao An Bình , kéo dài chừng 4 giờ đồng hồ; cù lao An Binh có thể đến bằng đường
bộ sau khi qua phà, đi dạo bộ
quanh các đảo chánh có cầu nhỏ bắc ngang, gần bến phà có thể thuê xe đạp hay xe mô tô hay dùng mô tô tắcxi; vườn cây kiểng An Bình cách
phà 20 phút theo mô tô . Đi dạo
bộ An Bình sẽ thấy một chùa Tàu và một trường học và xa hơn tí
nữa là một nhà thờ Cơ Đốc, hình như đã
đóng cửa tháng11 năm 2011 ?.
 |
| Chợ Nổi Cái Bè |
Ăn
uống đặc thù của tỉnh có thể lựa chọn ốc gạo
cù lao Tân Phong huyện Chợ Lách, các chim nướng- chim ram thơm ngon như le le, ốc cao, vỏ vẻ , chàng nghịch, mỏ
nhác… bắt được nhiều từ Ba Càng huyện Bình Minh ; ổi xá lị to lớn
ở bắc Mỹ Thuận mua một chục mấy cô bán hàng đưa cho khách 14 trái còn nói là ở
miệt Sa Đéc 1 chục là 18 trái và thời
xưa là 24 trái “ lận” nhưng nay bán theo ki lô, không rỏ nay bán ở đâu ( Cái Bè ? ) vì phà đã bỏ đi
lúc có cầu Mỹ Thuận; bưởi Năm Roi huyện
Bình Minh phát khởi từ nhà ông Hương Hào
N. giữa Tân Quới và Tân Lược, hình dáng
tương tự bưởi Oroblanco ngày nay ở Ca Li -Hoa Kỳ nhưng tróc vỏ , ráo cơm
ngọt thanh , mọng nước hơn cả bưởi thanh trà Biên Hòa hay bưởi Thanh Trà Thanh Lương, Nguyệt Biều Huế; chôm
chôm tróc vỏ và chôm chôm nhản ở cù
lao An Thành ; quít đường Thới Hòa; mật ong nội địa và ong nhập từ Ý – Italian bees, vàng lợt thay vì màu
đen ong nội địa , lưng vằn, lớn con thay
vì nhỏ con, thuần tánh, hiền hòa, thay
vì hung dữ quen thói ngang tang ong nọi
địa, Ong Ý bay rất xa , đem về nhiều phấn hoa nên năng xuất rất cao, rất chung tình không bao giờ bỏ tổ bay đi ( theo G S Đào Hửu Ngạn - Vĩnh Long Địa Linh Nhân Kiệt, 2006) ; hay các món đặc sản ỷinh nhà như lươn kho
mắm, cá chạch kho nghệ , gà xào nước dừa
và lá cách, gỏi ốc gạo bắp chuối dừa
khô, mắm chưng hột vịt, các món trứng Cá Chấy béo ngon . Cháo
ám Cá Chấy ngon hơn cháo ám Cá Lóc, thịt Cá Chấy nóng tươi ăn với
cơm nguội là ngon hết sẩy. Cá Chấy là lọai cá có vảy mình dẹp hn các chép, nhiều xương phải biết cách gở xương thuận
chiều, vào những ngày giáp Tết xuất hiện nhiều ở vùng nước lợ Trà Ôn, thịt có phần ngon hơn vùng Cầu Kè - Trà Vinh
hay Đại Ngãi – Sóc Trăng …
 |
| Chôm Chôm tróc Vĩnh Long |
Và khám
phá văn hóa -văn nghệ bình dân, truyền
thống dân gian, di tích lịch sữ . Trước hết
là miếu thờ ở tỉnh lỵ Vĩnh Long
bây giờ, thời Quốc Công Tống Phước Hiệp,
mất năm 1776, một trong những quan lưu
thủ Long Hồ vang danh và được người dân Vĩnh Long kính
mến, đã nhiều phen bình định giặc Xiêm
đem lại an lạc, thanh bình cho
nhân dân miền Nam. Đáng tiếc Vĩnh Long không có miếu thờ hai vị khai quốc công thần miền Nam thời
các chúa Nguyễn là các cụ Trương
Phước Du và nhất là cụ Nguyễn Cư Trinh mất năm 1767 , đã có công đầu bình định,
khai khẩn, kiến tạo đất Long Hồ. Thứ đến
là ngôi đình thờ một trong “ Tam
Hùng Gia Định” là Bình Tây Đại Đô Đốc Châu văn Tiếp ở làng
An Hội - Cái Nhum bị binh tướng Tây Sơn kết liễu tại vàm Măng Thít tháng 10 năm 1784. Kế đến là chân dung vị tiến sĩ đầu tiên đất Nam Kỳ là
cụ Phan Thanh Giản thờ tại tòa Văn Xương
Các trong Miếu Văn Thánh xây năm 1864.
Ngòai cụ Phan, miếu còn có bài vị
của cụ Võ Trường Tỏan và bên sâu trong nội điện có thờ
tượng đức Khổng Phu Tử . Khi Pháp chiếm Vĩnh Long, họ đã san bằng tất cả thành quách để xây cất
những cơ sở mới cho chánh quyền thuộc địa. Đình miếu thờ Công thần và di tích lịch sử
Vĩnh Long còn quá nhiều không thể kể ra hết ở đây.
Tuy
nhiều di tích đã hòan tòan mất dấu
như Thành Long Hồ, nay là một phường thị xã Vĩnh Long, cửa hậu nhìn
ra sông Cổ Chiên , cửa tiền quay về phía Cầu Lầu, cửa tả quay ra sông Long
Hồ còn cửa hửu nay gọi là “ Cây Da Cửa
Hửu”. Hai đồn khác trấn giữ sông Cổ Chiên là đồn Vĩnh Tòng phía Đông Bải Tiên và đồn Vàm Tuấn
ở xóm Vĩnh Mỹ Thành ,cũng đã bị phù sa bồi đắp mất. Ngòai các lăng mộ
của các quan đàng cựu dọc sông Măng Thít
hay dựa mé sông Cổ Chiên , Vĩnh Long còn có nhiều đền chùa và miếu xưa, trong đó đáng kể nhất là là Chùa Tiên Châu hay chùa A Di Đà, một ngôi
cổ tự năm bên cù lao An Thành. Năm 1837 , vua Thiệu Trị cho xây miếu Hội Đồng
và năm 1842 miếu Thành Hòang, nằm về
phía Đông tỉnh lỵ. về phía bắc Cổ Chiên , hiện còn nền một ngôi đình nằm sát bên bờ sông Cổ Chiên là đình Đình Khao,
xây năm 1817, chổ khao quân, của các
quan đàng cựu đã bị Pháp san bằng. Caách chợ Vĩnh Long về
hướng Cổ Chiên khoảng 3 km, có một cái miếu gọi là Miếu Công Thần , thờ 85 vị sắc phong h khai quốc
công thần đã giúp vua Gia Long chiếm được giang sơn từ tay nhà Nguyễn Tây Sơn .
Bị quân Pháp triệt hạ, dân gian dời phong thần về Thành Hòang Thiềng Đức. Năm 1951 đốc phủ quận
trưởng Châu thành Vĩnh Long quyên tiền dựng ra một ngôi miếu riêng thờ thờ 85 vị sắc phong Công Thần lập ra triều
Nguyễn Phước, nay ngôi miếu vẫn còn khói hương nghi ngút. Năm 1945 ,tại xã Phước
Hậu huyện Châu Thành, xây miếu Nghĩa Trung ( hay miếu Âm Nhơn )
tưởng niệm các chiến si Việt Nam đã bỏ
mình trong thời kháng Pháp…
Tưởng
cũng không nên quên các danh nhân Vĩnh Long như
nhà bác học Petrus Trương Vĩnh Ký
( 1837- 1898 ) hay các chính trị gia
thời cận đại, nguyên quán Vĩnh Long, đã làm thủ tướng nước nhà : từ
Trần văn Hửu ( 1951-52 ), đến
Nguyễn văn Lộc ( 1967 -68 ), Trần văn Hương ( hai lần thủ tướng, năm 1964 và
năm 1970 , tổng thống 7 ngày từ 21 tháng tư đến 28 tháng tư
năm 1975, rồi trao quyền lại cho Đại tướng Dương văn Minh ngày 28 tháng tư năm 1975, rồi ông Minh đầu hàng Bắc Việt ngày 30 tháng
4 năm 1975) , qua Phạm Hùng thủ tướng chánh phủ thống nhất Cọng Sản
cuối thập niên 1980, Võ văn Kiệt thập niên 1990. Địa Linh Nhân Kiệt Vĩnh Long có phần trội
hơn Văn La – Trung Bính ca dao ca tụng tỉnh Quảng Bình, chỉ có 4 thượng thư – tổng
trưởng :
Văn
La song hiệp biện
Trung Bính tứ thượng thư .
Hai ngành nông nghiệp nổi bật Vĩnh Long : nuôi cá Pangasius ( tra- ba sa, vồ …) và lập vườn cây ăn trái xứ nóng đặc sản Miệt Vườn Cửu Long
-
Nuôi cá Pangasius sp. VĩnhLong, trong khuôn khổ cả nước
 |
| Cá ba sa bán tại chợ Vĩnh Long |
Nguyên thủy dân Việt nuôi cá tra, cá vồ, cá bông
lau,cá ba sa… loài Pangasius trong ao gia đình dể tiêu thụ hằng ngày. Khi nước nhà
mở rộng cửa ra thị trường thế
giới, vài lọai Pangasius biến thành
những ngư sản thương mãi quốc tế . Nay Việt Nam xuất khẩu Pangasius sp. khắp thế giới .
Pangasius
là tên khoa học một họ nước ngọt tiếng Anh là cá da trơn ( da láng ), cá râu mèo – catfish tìm thấy nhiều
ở Việt Nam, Căm bốt và vài quốc gia lân cận. Tên gọi dễ gây ra lầm lẫn , vì nhiều lòai cá này sinh sản và nuôi dưỡng ở nhiều quốc gia khác nhau. Định danh cá Pangasius còn phức tạp hơn
nữa vì nhiều lòai –species khác
nhau và cách sản xuất cùng một lòai ở những địa điểm khác
nhau. Sau đây là phân lọai của Cơ
quan Thực phẩm và Dược phẩm- FDA Hoa
Kỳ về các lọai cá da trơn- râu mèo tại
các vùng thế giới :
-
Cá da trơn catfish hay Râu Mèo
Kênh Muơng- Channel catfish ở Hoa Kỳ và Trung Quốc , tên khoa học là Ictalurus punctatus
-
Cá Ba sa hay cá Pangasius ở Việt Nam,
Trung Quốc và các nước Á Châu láng giềng, tên khoa học là Pangasius bocourti
-
Cá Swai , Tra , Sutchi , Pangasius Sọc hay Pangasius ở Việt
Nam , Trung Quốc và các nước Á Châu láng giềng, tên khoa học là Pangasius hypophthalmus.
Tất cả mọi lọai cá này
thảy đều nuôi dưỡng. Thu họach cá catfish hoang dã rất là giới hạn vì phẩm giá
catfish hoang dã thay đổi rất lớn .
Ở thị trường Vương quốc Anh-UK mọi lòai cá tông Pangasius trên phương diện pháp lý
đều có thể mô tả là cá da sông
vá víu- river cobbler, cá ba sa, panga
hay những từ này theo sau từ cat fish. Ở
Âu châu , mọi thị trường catfish đều có tên chung là “Pangasius”
hay “Panga” . Cá basa Pangadius
bocourti là lọai cá da trơn – catfish họ Pangasidae, bộ- order cá trê- cá tràu Siluriformes. Tên basa Pangasius bocourti là của Sauvage đặt ra từ năm 1880 ( ? ). Ở Bắc
Mỹ và Úc Châu, Pangasius bocourti đều được
gọi là “ basa fish “ hay “ bocourti”
. Cá Pangasius bán ở Hoa Kỳ dưới nhiều thể dạng như mọi lọai cá khác
. Dân Hoa Kỳ thích nhất là dạng lát
thịt thăn, phi lê – fillet, không xương không da hay những phần lát phi lê
đủ kiểu cắt, đa số đông lạnh, bán ra còn đông lạnh hay đã hết đông. Ba sa là lòai Pangasius dân tiêu thụ thích nhất
vì thịt ít nhiều dịu ngọt,
ngot bùi – sweet , trắng hơn và khi
nấu có phần nào dễ bong mảnh – flaky . Trái lại cá Tra hay Swai có vẽ ít trắng hơn , màu ngà ngà, phi lê cũng
nhỏ hơn và cấu tạo tầm thường , thô kệch
hơn . Các loài cá Pangasius thường chỉ có
lượng chất béo, mỡ nhỏ hay trung bình và lượng protêin cao.
Nồng lượng dinh dưỡng các sản
phẩm Pangasius thay đổi tùy
gia vị, thức trộn lẫn thêm nhiều ít và tùy cách nấu nướng .
Từ ngữ
các lòai Pangasius vay mượn đậm đà từ tiếng Khmer. Nhắc lại theo
tiến sĩ Phan Tấtn Tài ( năm 2006 ), Việt Nam phân lọai tông chi
Pangasius rà làm “: cá basa -
Pangasius bocourti , cá tra
nuôi - P. hypophthalmus, cá
bông lau - P. kempfi, cá hú - P. concophilus , cá xác sọc
–P. macronema , cá xác bầu –P. pleurotetaenia , cá dứa –P. polyuranodon , cá vồ đém –P. larnaudii, cá vồ cờ -P. sanitwongsei,
cá tra dầu -P. gigas . Hai lọai cá
tra dầu P. gigas hay Pangasianodon gigas và cá
vồ cờ là cá khổng lồ nước
ngọt của sông Cửu Long , được liệt
kê là cá nước ngọt lớn nhất thế giới
,cóthể đạt 300- 350 kg một con . Chúng đã được ghi vào sách đỏ của Việt Nam,
Thái Lan, Lào và Căm Bốt. Đôi khi cá tra dầu ( iridescent shark ) và cá tra
đuôi vàng yellowtail - catfish , ghi
nhãn lầm là cá basa ở ngọai quốc . Không rỏ cá tra( cá vồ ) đuôi vàng Pangasius
pangasius có hiện diện ở nước
ta không ? chác nay các trung tâm thủy sản Việt Nam đã định danh thêm nhiều
lòai cá tông chi -genus Pangasius
? Giống cá tra đen dễ nuôi
hơn là lòai lưng xám bụng trắng, nên đã nuôi nhiều để xuất khẩu . Nuôi cá Tra hay Swai rất mau lớn , chỉ ít hơn
10 tháng, sau khi thả con giống là đạt
kích thước thương mãi rồi .
Năm 2000
, ngành nuôi cá Pangasius tiến bước
nhảy vọt. Diện tích nuôi lên trên 5000
ha, ở các tỉnh An Giang, Đồng Tháp , Cần Thơ và Vĩnh Long.
Năm 2001, tổng sản luợng cá Pangasius
Việt Nam chỉ mới đến 100 000 tấn. Năm
2005 , vùng ĐBSCL đã có sản lượng 400 000 tấn cá nuôi, trong đó 96% là cá tra P . hypophthalmus , 3% là cá basa và 1% các lòai Pangasius khác.
Năm 2009 , tổng sản lượng Pangasius nước
nhà đạt trên 1000 000 tấn , đem lại lợi
tức 1.4 tỉ đô la Mỹ . Nuôi cá Pangasius ở Việt Nam cũng đã gặp nhiều khó khăn. Tháng12 năm 2002, ngành nuôi
cá da trơn Hoa Kỳ kiện Việt Nam bán phá
giá, đánh thuế trên cá Pangasius Việt
Nam cấm cá Việt Nam dùng tên catfish,
nên xuất khẩu cá da trơn sang Hoa Kỳ giảm bớt , nhưng may mắn là thị trường
Đông Âu và Nga lại gia tăng thêm nhiều.
các ngư dân Hoa Kỳ nuôi cá catfish ở Mỹ, còn mô tả
catfish nhập khẩu là sản phẩm thấp kém. Nhưng các nhà khảo cứu Viện đại học bang Mississipi lại nhận thấy cá ba sa nhập khẩu được dân Mỹ
ưa thích hơn , theo tỉ xuất 3/1, ở một thử
nghiệm nếm, ăn không nhìn thấy – blind
test. Việt Nam phải đổi tên Pangasius bán ở Hoa Kỳ là cá Ba sa hay cá bocourti . Năm 2008, Việt Nam đã thiết lập hệ thống ao hồ nuôi cá môi trường sạch , gồm luôn cả ao phát thải chất độc,
không dùng thuốc kháng sinh thay bằng thuốc vi sinh, hệ thống nước sạch và chửa trị nước bẩn, nước ô nhiễm v.v… . Khi áp dụng phương pháp tiên tiến, nông dân
sẽ được cấp giấy chứng nhận sản xuất an tòan
- safe quality food certificate,
SQF, mà đa số đã được học tại lớp huấn
nghệ Nuôi cá tốt đẹp- Good Agriculture Practices, GAP .… Nặng nề nhất là cuối
năm 2010, Quỉ Đời Sống hoang dã -World Wildlife Fund , WWF
đặt cá Pangasius Việt Nam vào sổ đỏ tên các sản phẩm khuyên các nước gồm có Đức, Bỉ, Áo, Đan
Mạch và Thụy Sĩ nên tránh mua , vì các
lý do tai hại môi sinh. Sự cố đã được thâu hồi, sau khi Mark Powel của WWF đến Việt Nam nghiên cứu tình trạng. Năm 2013, ngành
Pangasius đối mặt vài khó khăn
như thiếu ổn định cung cấp cá, đòi hỏi quốc tế thấp hơn và giá cá cũng thấp hơn . Theo Thống kê V N, sáu tháng đầu năm 2013, sản xuất nội địa Pangasius VN là 560000 tấn , giảm 3% so với 6 tháng đầu năm 2012. Tuy
nhiên xuất khẩu Pangasius Việt Nam, năm 2013, cũng đạt
1.7 tỉ đô la Mỹ , tương đương với năm 2012. Nhờ cuối năm 2013 gia tăng xuất khẩu sang
Trung Quốc. Năm 2014 , xuất khẩu Pangasius có cơ phục hồi, vì yêu cầu
tòan cầu có vẽ tăng gia, cũng như kinh tế tòan cầu dần dần cải thiện. Xuất
khẩu ngành thủy sản Việt Nam, năm 2013, đã vượt chỉ tiêu 6.6 tỉ đô la, đạt 6.7 tỉ
. Phần lớn là nhờ xuất khẩu tôm thẻ
chân trắng - whiteleg shrimp đã lên trên
3 tỉ đô la , chiếm 46% tổng xuất
khẩu hải sản – sea food. Tôm thẻ chân trắng Việt Nam xuất khẩu sang
các thị trường lớn như Nhật Bổn và Hoa Kỳ năm 2013, đã tăng 113 %, đạt 1. 6 tỉ đô la. Vì nguồn cung cấp tôm thẻ chân trắng VN ổn định hơn Trung Quốc, Thái
Lan và giá tôm tăng mạnh.
Riêng tỉnh Vĩnh Long có diện tích nuôi cá năm 2012 là 2950 ha , phần lớn là cá rô
phi điêu hồng – red tilapia và cá Pangasius
, sản xuất hàng năm 150 000 tấn . Diện tích nuôi cá Pangasius Vĩnh Long là 433
ha , sản xuất 56 000 tấn. Còn kém xa
nuôi Pangasius của An Giang, Đồng
Tháp .
Miệt Vườn Việt Nam giữa cả hai nhánh Cửu
Long (Tiền và Hậu) chứa nhiều đặc sản trái cây địa phương
 |
| trái cây Vĩnh long |
Vườn cây ăn trái Miệt Vuờn Việt Nam nghĩa là vùng sông Tiền và giữa sông Tiền và sông Hậu, miền Đông Nam
Phần ( Nam Bộ ), lớn hơn hẳn miền
Tây Bắc và Đồng Bằng sông Hồng. Như vậy,
ngòai các từ thúng lúa gạo, vựa
thủy sản ( xem bài biên khảo về tỉnh Kiên Giang ) nay
hình ảnh hai đầu nước nhà còn phải gánh nặng thêm phía Nam những thúng
hàng cây ăn trái ( quả ) nữa. Thật thế , năm 1994, trong tổng số
diện tích cây ăn trái là 325 077 ha cho tòan quốc , ĐBSCL
chiếm 204 568 ha trong khi Đồng Bằng Sông Hồng chỉ
trồng 12 774 ha và vùng Tây
Bắc 32 335 ha. Năm 2000, thống kê cho biết Tiền Giang trồng được 46 900
ha cây ăn trái và Vĩnh Long 23 513 ha,
trong tổng số diện tích cả nước năm đó là
565 000 ha . Năm 2003, tổng số
diện tích cây ăn trái VN là 843 500 ha
và tổng sản lượng là 5 695 000 tấn , gần gấp đôi sản lượng năm 1994 chỉ là 3 3442 000 tấn ( Theo tiến sĩ Vũ Mạnh Hải, Viện Khảo Cứu Cây Trái và Rau Đậu Hà
Nội, 2003) . Năm 2005 , Tiền Giang đạt
60 877 ha và Vĩnh Long 36 356 ha .
Các cây ăn trái chánh của VN là chuối , vải ( lệ chi – lychee ), long nhãn,
cam quít bưởi chanh ( cây có múi – citrus ), thơm dứa khóm pineapple
, xòai mangifera indica , mít jackfruit Artocarpus hetero phyllu(
integrifolius )., đu đủ Carica papaya, dưa hấu
watermelon Citrullus lanatus ,
dừa Cocos nucifera , sầu riêng durian Durio
zebethinus , dâu tây strawberry Fragaria
x ananassa, măng cụt , nhãn châu
mangosteen Garcinia mangostana , bòn
bon langsat Lansium domesticum, thanh long
dragon fruit Hylocerus undatus sa bô chê
( tiếng Bắc là hồng xiêm ) sapodilla Manilcara zapota , chôm
chôm rambutan Nephelium
lappaceum , lạc tiên( tiêng Nam là chùm bao , tiếng Huế là nhãn lồng ) passionfruit
Passiflora edulis , trái bơ avocado Persea anericana, mơ apricot Prunus mume mận tây plum Prunus selicina, đào lông , đào Vân Nam peach Prunus
persica , lê pear Pyrus piryfolia, ổi guyava Punica granatum, sấu santol Sandoricum koetjape , cóc
ambarella Spondias cytherea , mận java
Syzygium javanica , lý, bồ đào, roi rose apple Syzygium
jambos trái me Tamarindus
indica , nho Vitis vinifera , táo tàu jujube Ziziphus
jujube .
Các cây diện tích nhỏ, có thể thay đổi
các thập niên tới tùy theo mức cải thiện và
tìm ra thị trường xuất khẩu ? là khế carambola, star fruit Averrhoa
carambola , dâu tiên, dâu da burmese grape Baccaurea
ramiflora , vú sửa cainito Chrysophyllum cainito, kim quất kumquat Fortunella japonica , chanh tây chanh núm lemon Citrus limon , hồng xiêm nhung hay sa pô chê ruột đen, bứa Ma ní, mun
đen Diospyros
phillippinensis, loquat, nhót Nhật Bản Eriobotrya japonica, bần quân , hồng quân rukam Flacourtia
rukam , me keo , keo tây, ô môi ,
manila tamarind Pithecellobium dulce, mận
java , roi rừng, tràm mốc java plum Syzygium
cumini, mận đỏ , mần hồng đào, roi , lý malay apple Syzygium
malaccensiẹ các giống lai
đào mơ mận apium , peacotum , plum cot,
pluot , dương đào kiwi, mâm xôi dum ré raspberry, mảng cầu tây
cherimola, mảng cầu lai atemoya, bình
bát, sapochê trái vàng canistel trứng gà likima , sapochê
ma mây ruột hồng , sapochê ruột trẳng vàng white sapote, bánh mì bread fruit, mít tố nữ champedak Artocarpus
integer, dừa nước , thốt lốt (nốt ), chùm ruột, ngay cả sung ngọt figs Ficus
carica, pom , táo tây apple chăng ? v.v… ( chú thích : phần cây ăn trái cũng như phần cá Pangasius viết ra có mục đích làm tài liệu, ai không thích xin gạt bỏ ) .
Các cây trái Vĩnh Long trồng nhiều là nhãn (
năm 2005, diện tích đã là 10379 ha) , cây có múi –
citrus ( riêng cam chiếm 7362 ha ), xòai ( 4054 ha ) , sầu riêng ( 6469 ha )
và bưởi ( 6469 ha ) …. Mỗi năm Vĩnh Long hái đuợc 535 000 tấn trái cây . Nổi tiếng
nhất là
bưởi Năm Roi , nguyên quán ở làng Long Tuyền tỉnh Cần Thơ , nhưng
nay trồng nhiều ở huyện Bình Minh. Từ
bưởi là từ đặc hửu một địa phương
như bưởi Đoan Hùng ở tỉnh Vĩnh
Phú , bưởi Phúc Trạch tỉnh Hà Tỉnh , bưởi Năm Roi ở Bình Minh Vĩnh Long , bưởi Da
Xanh ở
Mõ Cày , huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre , huyện Châu Thành tỉnh Tiền Giang , bưởi Đường Lá
Cam huyện Tân Triều, huyện Vĩnh
Cửu tỉnh Đồng Nai và đôi khi còn thêm từ khác như thanh trà ở
tỉnh Thừa Thiên – Huế . Cây bưởi Năm Roi mọc tốt, nhưng không mạnh bằng Da Xanh,
trái hình trái lê thay vì tròn như Da
Xanh, da vỏ Năm Roi vàng xanh khi
chín thay vì da xanh, trái nặng trung
bình 1800 gr, có phần nhẹ hơn Da Xanh đôi chút,
rất dễ bóc múi , tép màu vàng lợt thay vì đỏ hồng ở bưởi Da Xanh. Tuy ít ngọt hơn vì Brix chỉ trung bình 8.33 % thay vì
11- 12 % ở Da Xanh, nhưng nhiều
nước hơn. Có nhiều giống Năm Roi không có hột, nhưng khi trồng lẫn lộn với các giống
bưởi khác thì mỗi trái có đến 10 hột. Da Xanh nhiều hột hơn, có khi trên 12 hột. Các trái bưởi khác nhỏ hơn: Đường La Cam ( 1300
gr), Phúc Trạch ( 800- 1200 gr ), Đoan
Hùng nhỏ nhất ( 500- 800 gr
). Tuy có tên là Đường, bưởi Đường Lá Cam
cũng ít ngọt hơn Da Xanh, Brix
chỉ 10.6 %. Bưởi Da xanh nay đã xuất khẩu được sang Nhật
Bổn như thanh long ?, giá cao hơn Năm Roi .
Giai thọai tên Năm Roi , chủ vườn Hương hào N. ,
độc quyền thời xưa trồng lòai
bưởi ngon này, ai vào trộm cành về chiết
marcottage ), ông cho ăn một trái
bửởi , đánh phạt năm roi . Nay không còn
phải nhân giống khó khăn như vậy nữa, vì đã tháp- ghép mắt bưởi trên gốc tháp
chanh vàng Volkamer lemon ( Phi luật Tân
cũng thành công tháp mắt buởi trên gốc
calamandarin , có thể là một giống lai giữa calamondin và quít- mandarin ) tương đối dễ dàng. Nhân giống
bưởi bằng hột thì cây sẽ không đồng đều, không giống cha mẹ, có nhiều gai dài, cứng và nhọn
hoắc, trước khi cây bắt đầu ra trái.
 |
| Bưởi 5 Roi |
Cam
trồng ở Vĩnh Long, cũng như ở
miền Nam, khí hậu thiếu lạnh nên khó có phẩm giá cao để ăn tươi như cam Xã Đòai Nghệ An , cam Vân
Du ( du nhập từ năm 1940 ) , Sông
Sơn ( từ năm 1960) phía Bắc nước nhà . Nhưng khí hậu nhiệt đới
lại giúp cho cây mọc xum xoe hơn, năng
xuất cao hơn, ít thơm ngon hơn vì thiếu lượng acid, tuy có phần ngọt hơn , cơ
cấu thô kệch hơn và da không có nhiều
màu vàng, rất tốt dùng ép làm nước cốt cam- orange juice. Cam Sành Vĩnh Long và miền Nam vỏ xanh,
bán ra Bắc nhiều, lại là quít
King mandarin , một giống
lai – hybrid cam ( Citrus.
sinensis ) và quít ( C. reticulata ) . Nhãn ĐBSCL là
nhãn Long , nhãn Tiêu Da Bò
( trái khá lớn 80- 90 trái/kg ) ,
nhãn Xuồng Cơm Vàng và Cơm Vàng
Bánh Xe ( chuyên viên Thái Lan cho
là ngon nhất ), chắc có trồng ở Vĩnh Long. Có phần lớn hơn Nhãn Lồng Hưng Yên và Nhãn Cùi miền Bắc, phải cần đến 100 trái cho một kg . Giống
xòai ngon ở Vĩnh Long là Xòai Xiêm Núm, tuy Vĩng Long cũng có trồng Xoài Cát Hòa Lộc Cái Bè ,
tỉnh Tiền Giang và Xóai Cát Chu Cao Lãnh , tỉnh Đồng Tháp. Giống đặc thù sầu
riêng cho Vĩnh Long là Ri-6 , hột
nhỏ, tuy cũng có thể gặp giống Cơm Vàng
– Sửa Hạt Lép của Chợ Lách Bến Tre, trái
tròn lớn 2.5- 2.7 kg ( có tài liệu nói
rằng trái nặng 4- 4,5 Kg ) , thịt vàng ,
mềm, không xơ, hột nhỏ , giống Khổ qua Xanh trái hình thuẩn, nhẹ cân
hơn 1.5- 1.8 kg, thịt vàng lợt, nhiều
xơ, phần thịt ít hơn ( 15- 17 % trái) , nhưng cây mọc mạnh, năng xuất cao và giống tam nhiễm
Mong Thong nguồn gốc tuyễn chọn ở Thái Lan ( ? ) . Tưởng cũng không nên quên vú sửa giống Lò Rèn
trồng nhiều ở Tiền Giang thay vì ở Cần Thơ trước đây, trái vỏ màu xanh
cẩm thạch , bóng láng khi chín , cơm trong, dày, vị
ngọt, rất sai ( sây ) trái , sản xuất
cao đến 40 – 50 năm và chỉ lảo sau 70 năm; và chôm chôm.
Cả ba giống chôm chôm thường,
chôm chôm nhãn và nhất là chôm chôm tróc
vỏ java , vỏ trái chín màu vàng đỏ, cơm
trắng đục, tróc vỏ , ít giòn, ngọt vừa, năng
xuất cao, cây trên 15 tuổi sản
xuất 300 – 600 kg một cây. Không rỏ các giống tróc vỏ Trung Tâm Long
Định – Tiền Giang tuyễn chọn mới đây thuộc các R – Ramboutan Mã Lai Á như
R3 ( giống Peng Thing Chen ),
R134, R160 , R 161, R 16, các giống chôm chôm Thái Lan như Rogrien -
Roengrean , chôm chôm Inđô nêxia
như Lekakbulus , Simacan trái to, vị ngọt,
mọc tốt xấu ở Vĩnh Long ?
Không quên lúa gạo và chăn nuôi
 |
| Xuất Khẩu Gạo Vĩnh Long |
Diện
tích cây trái Vĩnh Long tăng thì diện
tích ruộng lúa phải giảm, nhưng nhờ khai
thác thêm đất hoang , tăng thêm vụ năng xuất cao Đông Xuân ( nay năng xuất là
6-7 tấn/ha )., hòan chỉnh thêm vét và chống lỡ bờ … sông, kênh rạch, đê điều,
mương, cống v.v…, nhất là ”bờ bao “ kiên cố , những con đê chắc
chắn cao hơn mặt đất độ 1m , bên trên
chạy xe đạp được ở vùng đất thấp,
tránh hậu quả thê thảm ngập lụt nhà cửa
ruộng vườn vào lúc, từ tháng bảy cho đến tháng 10, nước thượng nguồn Cửu Long đổ xuống gặp triều cường, khi trời tiếp tục đổ mưa ,
mưa dầm hết trận này đến trận khác. Mảnh đất nào có nhà cửa , ruộng vườn
đều có bờ bao chạy bao quanh. Nhờ tiến bộ khoa học , nông dân
nay có được lọai “ xáng cạp” ,
móc những mảng đất lớn
từ đáy sông lên đắp đê;
nơi nào yếu họ còn đóng cọc to để thêm sức chịụ đựng, nên bờ
bao bây giờ kiên cố hơn trước nhiều.
Ngòai bảo vệ ngập lụt , cung cấp đường thủy chuyên chở và du lịch, hệ thống kinh mương chằng chịt
còn đưa nước tưới tiêu ruộng vườn
, đã giúp Vĩnh Long giữ diện tích lúa khỏang từ 206 000 ha - 224 000 ha hai vụ một năm, các thập
niên 1990 - 2000. Lúa Hè Thu
chiếm 124000 - 146 000ha, lúa Đông Xuân
72000 -76 000 ha, Lúa Mùa không
đáng kể. Tổng sản lượng lúa Vĩnh Long cả năm , tăng thêm từ 860 000 tấn
năm 1995 đến 950 000 – 960 000 tấn, vuợt trên hẳn mức an
tòan thực phẩm chỉ cần khỏang 550 000 tấn vào năm 2012- 13. Sông Măng Thít nối sông Tiền và sông Hậu theo hướng Bắc Nam giúp chuyên chở hàng hóa cho ĐBSCL đến thế giới , có các
cảng chánh Tiểu , Đại, Hàm Luông , Cổ Chiên và Định An hổ trợ.
Nơi nào Vĩnh Long cũng có vườn cây trái xum xoe, nhất là ở
huyện Chợ Lách , cù lao An Thành,
cù lao Tân Phong, cù lao Phú Đa và vùng đất Cái Mơn nên nuôi ong lấy mật dễ dàng . Nuôi ong đã bàn
qua ở trên , chỉ tiếc là chưa thấy mật ong và
sửa Ong Chúa – royal queen bee jelly
Việt Nam bán nhiều ở Hoa Kỳ và ngọai quốc. Cũng nên cải thiện ngành chăn nuôi gia súc, năm 2012
tỉnh đã có 5.7 triệu gà, bò và heo .
 |
| Trại nuôi gà Vĩnh Long (Trạm Khuyến nông Mang-Thít) |
Phát
triển công nghệ: cần tụ điểm huấn nghệ con em kỷ thuật mới , hòan chỉnh chánh sách và chế độ
đầu tư
Vĩnh Long không có nhiều tài nguyên thiên nhiên cho công nghệ , ngòai
đất sét ước lượng trên 100 triệu mét khối dùng làm gạch ngói, đồ gốm,
sản phẩm tiểu công nghệ. Tuy
nhiên những năm gần đây , tỉnh nhà vẫn đạt mức phát triễn kinh tế xã hội khá
tốt đẹp. Đặc biệt là chỉ số cạnh
tranh tỉnh - provincial
competitiveness index PCI .
Từ năm 2011, PCI Vĩnh Long đã leo lên từ
vị thứ 54 đến vị thứ 5 tòan
quốc và vị thứ 3
năm 2012 của 13 tỉnh - TP tòan thể ĐBSCL.
Tỉnh
đã làm và thực hiện các dự án chủ trì
phát triển kinh tế xã hội cho 6 huyện của 8 huyện thị xã, thị trấn huyện
lỵ tỉnh
và 9 dự án phát triển công nghệ,
trình bày cho các nhà đầu tư ngọai quốc và trong nước ngòai hệ thống đường bộ đã được nói
trên, tỉnh cố gắng đặt ưu
tiên kêu gọi nguồn tư bản cần thiết cho
canh tân hạ tầng cơ sở. Về điện, tỉnh đã thực hiện xong
1954 km đường dây điện trung
thế - medium voltage lines, 1 2903 km đường dây hạ thế và 4 225 trạm biến điện công xuất tổng cọng là 289 .5 MVA. Nay 98.9 % gia thất đã có điện. Về nước sạch , tỉnh đã thiết lập10 nhà máy nước thị trấn , cung cấp
nước sạch cho 86% gia thất thị trấn tỉnh
nhà. Tỉnh cũng làm xong 106
trạm cung cấp nước nông thôn, gồm
luôn 28 trạm nước ở các xã
xa xôi và 28 trạm ở vùng thấp nhiều bờ bao
chống ngập lũ triều cường.
Về công nghệ, tỉnh đã thiết lập 2 công viên
công nghệ đầy đủ hạ tầng cơ sở và đường
công nghệ dọc theo sông Cổ chiên. Dự trù
xây dựng thêm 3 công viện công nghệ tập trung hơn là Bình Tân, Đông Bình và An Định. Làng tiểu
công nghệ làm đồ gốm – handicraft pottery , trải dài trên 20km sông
Chiên, phía bắc Vĩnh Long thuộc sông Tiền, đã nổi tiếng từ lâu. It ai biết tới là
vùng này đã chuyễn sang, 10 năm
gần đây , làm công nghệ sành sứ nghệ
thuật tinh vi - fine art ceramics.
Lúc ban đầu, làng này chỉ làm gạch ngói ở các lò nung đã 100 tuổi. Sau đó vài doanh nhân đã chuyễn nghề sang làm đồ men sành sứ .
Nay ngành này đã có 140 nghệ nhân mới, chủ nhân hơn 720 lò mới
dài 20 km thuộc sông Cổ Chiên . Tập trung phần lớn ở các huyện Măng
Thít và Long Hồ và thị xã Vĩnh Long. Hút
dẫn hơn 10 000 người làm việc ở lò ,
xưởng và 10 000 người dùng trấu –
rice husk đút lò và chuyên chở sản phẩm. Năm 2008, chỉ m+’I có
387 lò men sành sứ, dùng 4 557
nhân công , trị giá đồ men sứ là 154 tỉ ĐVN . Năm
2011 có 720 lò , dùng 9 639 nhân công và
trị gíá 357 tỉ ĐVN, gần
17 triệu đô la Mỹ (năm 2011 một đô la Mỹ ăn 21 000 ĐVN ) . Nhắc lại
là ngành sành sứ tỉnh Binh Dương, cách TP HCM 20 km, năm 2011, có 125 doanh nhân, chủ nhân 500 lò phần lớn
họat động ở các huyện Tân Uyên, Thuận An và trong thị trấn Thủ Dầu Một. Bát Tràng ( thật sự gồm 2 thôn Bát Tràng và
Cao Giang ) cách Hà Nội 10km phía Bắc sông Hồng, lâu đời hơn vì tuổi đã 700 năm, có đến mấy ngàn lò đồ gốm và sành sứ
chạy suốt đêm ngày , chỉ còn sử
dụng 2100 người làm đồ sành sứ, nhưng
trị giá lên đến 600 tỉ ĐVN năm 2011 ,
trong số này xuất khẩu ra ngọai quốc chiếm
350 tỉ ĐVN.
Điều
đáng lo ngại là Vĩnh Long chỉ có những
công nghệ kích thước nhỏ hay trung bình ,
không hút dẫn nổi các nhà đầu tư lớn, hổ
trợ công nghệ , chưa áp dụng những kỷ thuật tiên tiến và các
dự án giá trị cọng thêm cao-
high value added projects. Mức đầu
tư cũng rất chậm.
Nếu công nghệ không phát triễn mạnh mẽ như dịch vụ, hạ tầng cơ sở đường bộ , điện nước … thật khó lòng duy trì mức
tăng trưởng 12- 13 % dự trù
cho 2011- 2020 , và đạt lợi tức
đầu người là 3200 đô la Mỹ, năm 2020 . Vĩnh
Long đang cố gắng hòan chỉnh chánh sách , chế độ , thủ tục( tỉ dụ thủ tục hành chánh chỉ một cửa sổ, một cơ chế duy nhất xin phép ,
cấp phép … ) cho một môi trường làm
doanh vụ sán lạn hơn, bảo đảm qui
họach và dự án đầu trong sáng, ổn định, tiên
đóan những khó khăn của các nhà đầu tư … cho đầu tư dễ dàng hơn , thay đổi cách suy
nghĩ và hiểu biết các hệ thống chính trị
và dân gian hướng về hút dẫn đầu tư, nhất là những đầu tư
lớn. Nhưng đồng thời phải kiểm tra , bải
bỏ hay trừng phạt đích đáng … hơn, các
nhà đầu tư yếu kém, bè đảng , tham nhũng…
, như Vĩnh Long đã thực hiện giữa năm
2013 một phần nào, khi thu lại môn bài của 30 dự án không thể làm
được, tư bản tổng cọng là 4 850 tỉ ĐVN. Lẽ
nhiên phải bổ sung, nâng cấp mạnh
mẽ phẩm gíá huấn nghệ
và đào tạo nguồn tài nguyên nhân lực cho kịp trào lưu tiến triễn thế giới,
đặc biệt ở các ngành công nghệ thông tin – viễn thông ICT và
thông tin IT … đang tính đầu tư ở
Vĩnh Long ? …
( Irvine, Nam Ca Li – Hoa Kỳ, ngày 26 tháng hai năm 2014 )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét