Giải thưởng kiến trúc Pritzker, năm 2010

Giải thưởng kiến trúc Pritzker, năm 2010, 
 tưởng thưởng hai kiến trúc sư Nhật , họa kiểu: 

( chiếu theo nhà bình luận kiến trúc Christopher Hawthorne , nhật báo LA Times )

Những bất động sản  nhẹ nhàng , 
siêu nhiên , thoát trần

G S Tôn Thất Trình

Cách đây hai năm chúng tôi đã nêu ra những sáng kiến kiến trúc sư Pháp Nouvel đoạt giải Pritzker 2008 . Mong ngành xây cất bất động sản nước ta vượt qua những khuôn sáo cũ  Trung Hoa  mà ngay chính các nước đầy Hoa Kiều như Mã Lai , Singapore… cũng  đã cố gắng thoát ly,  chóng theo kip trào lưu cận đại tiến hóa thế giới. Hòa hợp Đông Tây Kim Cỗ như dinh Độc Lập ( nay là dinh thống nhất )   họa kiểu của kiến trúc sư  Ngô Viết Thụ, ngườI đã đoạt giải  kiến trúc Pháp “Grand Prix de Rome “ năm 1955  tại Paris .

Năm nay , giải Pritzker đã  cấp  cho  hai kiến trúc sư Nhật bổn, bà Kazuyo Sejima một nữ kiến trúc sư  danh vang nhất thế giới và Ryue Nishizawa  cộng tác viên chung sử của hảng  Tokyo được tuyên dương là SANAA . 

Suốt  31 năm sau khi thiết lập,  giải Pritzker , giải thưởng kiến trúc  danh dự cao nhất thế giới,  hầu như duy nhất dành riêng  cho cá nhân  phái nam. Giải chỉ cấp cho  phái nữ  có một lần thôi, cho bà Zaha Hadid năm 2004; và  hai lần cấp một năm chung cho 2 người như năm  2001 cho Jacques Herzog và Pierre de Meuron , và năm 2008  cho  Gordon Bunshaft và Oscar Niemeyer. Lựa chọn mới của ban hội thẩm  cũng có thể  đuổi được tà ma cũ nữa đó.  Vì chưng đã lâu năm, ai cũng có cảm tươ/ng là  các hột thẩm Pritzker  đã lầm đường lạc lối Ma cung,   không bao giờ cấp chung cho 2 người khác giới tính, chẳng hạn vào năm 1991, khi tưởng thưởng Robert Venturi, nhưng lại không chọn thưởng  bà  Denise Scott Brown, vơ và cộng tác viên  nghề nghiệp  chung sứ với Venturi.

   Xây cất SANAA  ở Nhật, Hoa Kỳ và Âu Châu,   được xem là có phẩm giá trầm lặng  thoát trần , gần như không  cân lượng, ghép đôi bên trắng tinh  bên trong và  trải rộng gương (kiếng ) ra bên ngoài. Những dự án tốt đẹp nhất của SANAA , đều thanh tú và khe khắc không bình thường. chú tâm  hầu như bị ám ảnh  đến  chi tiết và thực hiện. 

Đình tạ Gương ở  Viện Bảo tàng Nghệ Thuật  Thành phố Toledo , bang Ohio , Hoa Kỳ, một đình tạ treo dây  thấp , các tường ngoài và tường trong  hoàn toàn làm bắng gương cong, là một trong  những công trình kiến trúc  di chuyễn im lặng  hoàn tất  ở bất cử một thành phố  nào của Hoa kỳ, từ 20 năm nay.  Khi khai trương năm 2006, kiểu xây cất “ gợi ý  là một loại kiến trúc Rất Nhỏ- Mimimalism , lâu ngày liên quan tới   một nhóm  nhỏ kiến trúc sư gồm cả  John Pawson, chưa đạt đến mức cuối của tất yếu  là  xây cất   nói đủ nhiều  trong một  loại văn hóa  mỗi ngày mỗi chất nặng thêm những hình ảnh mọi thứ  chúng đào thải cũng như  chúng thêm vào .”

 Ngoại trừ công trình  một thân thể chính xác và  tinh thể pha lê, Tân Bảo tàng Viện thành phố New Nork, năm 2007 của SANAA,  có một khêu gợi nhằm mục đích trước mắt,   bìa mép  xù xì , gồ ghề bao quanh.  Ở họa kiểu này,  Seijima và Nishizawa ,  làm việc với một ngân khoản nhỏ,  sản xuất ra một  chồng  hộp sưu tập bấp bênh  gói trong một bộ mắt lưới da nhom mờ đục. Bên trong, những hành lang  không có cửa sổ  mộc mạc với sàn nhà  bê tông và tháp sáng huỳnh quang có phần chói mắt.

Vài nhà chỉ trích than phiền  những hành lang này không chút gì gọi là không gian  đón mời triễn lãm nghệ thuật cả. Người khác nói rằng  cầu thang chánh, bề ngang chỉ vừa đúng 1.20 m  của xây cất,  đủ hẹp gây  nổi sợ hải bị nhốt nơi đóng kín.

 Thế nhưng  đó là một mẩu kiến trúc  thể hiện tượng trưng  cho dường chọc trời khu phố Manhattan: Tân Bảo Tàng Viện,trị giá 64 triệu đô la Mỹ, thật là tiên tri. Theo cam kết  làm nhiều với ít, và theo gợi ý   một bất động sản văn hóa đong đưa như sắp sụp đổ,  nó thuộc loại  một cư xử lộ liễu đáng chú ý. Đánh dấu  chấm dứt  thập niên  sặc sỡ , vừa  cho các kiến trúc sư  chóp bu, vừa  cho  nền kinh tế Hoa Kỳ.

 Chắc chắn là đã có nhiều chú tâm hửu quan cho Seijima , nối  gót Hadid như một phái nữ được tưởng thưởng giải Pritzker .  Nhưng lựa chon của ban hội thẩm  năm nay,  đúng là  quan trọng khi công nhận  tính chất cộng tác ở thực thi kiến trúc.

Những năm gần đây, lúc  các kiến trúc sư  bắt đầu được xem là những danh vang  toàn cầu,  thật quá dễ dàng  tưởng tượng là họ đã sản xuất ra những kiểu họa  sáng  tạo nhất hành động như những thiên tài cô  lập , đơn độc,  khác hẳn các thi sĩ và  nhà điêu khắc. Lẽ dĩ nhiên, các nhà kiến trúc sư  được nói  đến nhiều nhất cũng đã phải quản lý  nhân viên, có khi trên  hàng trăm người.  Lịch  sử phong phú  ở ngành  hay  có 2 kiến trúc sư  cùng  điều khiển chung một hảng.

Ca ngợi  chung sức cộng tác SANAA , ban hội thẩm Pritzker, nhấn mạnh là “ không thể nào gỡ rối , phân biệt cá nhân nào đã trách nhiệm  khía cạnh nào  của một dự án nào đó.  Mỗi xây cất, cuối cùng  ra là  một công trình  đến từ tụ hội  hai trí nảo.

Ban hội thẩm  cũng  biện cứ  là Seijima và Nishizawa, dù không  là những nhà lý thuyết  hay là thân thể  của công trình  đã vẽ, dù sao cũng tuồng đúng như thế là “ những kiến trúc sư  trí thức “ . 

 Năm nay,  Seijima  sẽ  hướng dẫn  Triễn Lãm Kiến trúc Nhị niên- Biennial tại Venise ( Venice ), trưng bày những kiểu họa danh tiê&’ng  thế giới . Bà sinh năm  1956  và gia nhập hảng kiến trúc Toyo Ito  năm 1981.  Bà rời  bỏ hảng này năm 1987, để lập  hảng riêng cho bà.  10 năm sau bà  thuê Nishizawa,  làm nhân viên đầu tiên . Ông này nhỏ hơn bà 10 tuổi.  Cùng nhau , hai người lập ra SANAA -Seijima and Nishizawa ajnd Associates , năm 1995.  Các dự án sắp tới của họ  gồm  một chi nhánh  viện Bảo Tàng Louvre ở thành phố Lens, Pháp Quốc. Cả hai tiếp tục hoạt động ở những hảng riêng  biệt nhỏ hơn.

Hai  kiến trúc sư sẽ nhận phần tưởng thưởng,   trị giá  100 000 đô la tiền mặt, ở một buổi lễ ngày 17 tháng 5 năm, tại  Ellis Island, bang New York. Trước họ, các người Nhật đoạt giải Pritzker là Kenzo Tanje năm 1987, Fumihiko Maki  năm 1993 và Tadao Ando năm 1995 .                           

( Irvine,  Ca Li , ngày 2 tháng tư năm 2010 )