Những sách mới ở Hoa Kỳ nên đọc để biết rõ hơn về tình trạng xã hội gần đây ở các nước Á Châu và Thái Bình Dương
G S Tôn Thất Trình
1- Trốn khỏi Trại 14: Một cuộc hành trình đáng kể từ Bắc Hàn đến Tự Do Tây Phương:
Sách Escape From
Camp 14: One man’ s Remarkable Odyssey
From North Korea to Freedom in The West
, dày 224 trang do nhà xuất bản Viking
Adult phát hành năm 2012, tác giả là
Blaine Harden , kể lại câu chuyện
thật của Shin Dong Hyuk , sinh quán là
trại quản thúc Bắc Hàn
cho các tù nhân chánh trị , là một
trong 2 người trốn thóat khỏi trại này. Các trại này giam giữ ước lượng khoảng 100 000 đến 200 000 thành viên thuộc những giai cấp gọi là chống đối-
thù nghịch, bị cưởng bách phải lao động
khẩu phần ăn đói mèm cho đến khi
họ chết. Cha của Shin bị bỏ tù, vì anh em ông đã trốn sang Nam Hàn ( Hàn Quốc ) trong cuộc Chiến Tranh Triều Tiên. Shin
sinh trong trại giam năm
1982 và
thừa hưởng di sản tội lỗi của gia đình. Mỗi một giai đoạn đời sống thanh
niên của Shin tiết lộ những khía cạnh thực
tế Bắc Hàn: chế độ không thương tiếc ở các trại giam, nghèo khổ và tham nhũng
ngoài trại, đời sống đáng nói của dân tị nạn Bắc Hàn ở Trung Quốc và cô độc ở Nam Hàn, nếu như họ đủ may mắn đến được Nam Hàn. Rồi thì, Shin được
đến Hoa Kỳ, nơi đây ông đề xướng hiểu biết về hệ thống trại giam, trong lúc vẫn
tiếp tục phấn đấu có lẽ suốt đời cho tai hại tâm lý quá khứ tổn thương của mình
.Ngày nay bạn có thể nhìn thấy ở Google
Earth, 6 trại giam kiểm soát mọi bề biết được ở Bắc Hàn.
2- Ở
nhà mẹ tôi: Nội chiến ở Sri
Lanka ( Tích Lan ).
Sách
In My Mother’s House : Civil War in Sri
Lanka, dày 320 trang, tác giả là Sharika Thiranagama, do Báo chí Viện Đại học
Pennsylvania xuất bản năm 2011, mô tả những sự cố phức tạp cái nhìn từ đáy lên
của các gia đình Tamil và Hồi giáo, đau khổ dưới
bàn tay không những của chánh phủ Sri Lanka
mà luôn cả phong trào phiến loạn, và có một lúc của lực lượng can thiệp Ấn
Độ nữa. Là một nhà nhân chủng học, Thiranagama
chú tâm tới cách nào những phun trào
bạo động không kiềm chế được làm rời rả đời
sống dân gian. Các Cọp ( Hổ ) Tamil Tigers
nói là họ chiến đấu cho “Xứ
sở Tamil homeland” nhưng dân gian họ
lại mất hết trọi , từ nhà cửa đến các mạng lưới xã hội, chí đến cả các
gốc đồng tính – xác định xã hội truyền thống nữa. Thiraganama phỏng vấn dân chúng sống sót
những chết chóc kẻ thân yêu mình, mất mát tài sản và đã
tái lập đời sống ở Sri Lanka
hay ở ngoại quốc. Chính họ lại thấy các
vai trò cá nhân hay gia đình mờ lẫn lộn đi,
các xác định tộc dân trở thành cứng nhắc
hơn và các rào cản cao thêm giữa
cá nhân và cộng đồng. Di động từ sự cố này đến sự cố khác và chuyễn sang
từ chuyện kể cá nhân, các sự cố lịch sử,
và các lý thuyết nhân chủng học, sách không xếp lại gần nhau được. Nhưng nó
lưu lại một cảm giác sâu đậm mất mát khó
dò của các nạn nhân.
Những bình luận các sách sau đây có mục đích cập nhật hiểu biết về Trung Quốc
hiện đại ở loạt bài Lịch sử văn hóa Trung Quốc , thường dùng các tài liệu cho đến năm 2005 mà thôi . ( tuy cũng đã cập
nhật tài liệu trước năm 1945 của Đào Duy
Anh và tài liệu trước thập niên 1990 của Nguyễn Hiến Lê ).
3- Những thí nghiệm Trung Quốc: Từ các Sáng Kiến Địa Phương đến Cải Cách Quốc Gia
Sách
China
Experiments : From Innovations to National Reforms , dày 228 trang của Ann Fiorini, Hairong Lai và Yeling Tan, do Báo chí Viện Brookings
Institution xuất bản năm 2012, gợi ý rằng
Trung Quốc đang di chuyễn tới một loại độc đoán
mới, thứ cung cấp “ tiếng nói lớn hơn và
dễ tính toán hơn” và cũng đủ giải
đáp làm mờ loạn khác biệt với dân chủ. Các nhà lảnh đạo Trung Quốc đối diện với cần thiết tái cân bằng các liên hệ quốc gia – xã hội và nuôi nấng hợp pháp chính thống lớn hơn,
trả lời việc giai cấp trung lưu lớn
mạnh, báo chí truyền thông mới và ý thức
quyền lợi. Ngay cả dù cho quyền cai trị của độc đảng là tối thượng, các tác giả
xác định một loạt thí nghiệm địa phương làm lỏng lẻo kiểm soát kiểu từ trên xuống dưới và mở rộng những kênh cho đường
công dân vào . Những đường vào này bao gồm hệ thống kiểm tra
điện tử để ngăn ngừa tham nhũng bằng
cách tung ra những chấp nhận hành chánh
cho doanh vụ mới ở Thẩm Quyến – Shenzhen ( gần Hồng Kông ), sử dụng nhiều
dạng dò la ý kiến dân gian và những cuộc bầu cử cạnh tranh nữa vời – semi –
competitive giúp lựa chọn chánh phủ
và chức quyền đảng ở cấp thấp nhất, chánh
phủ nuôi trồng vài nhóm công dân đã cung cấp dịch vụ xã hội và chấp thuận những
điều hòa, hầu giúp dân gian tăng thu nhận thông tin của chánh quyền. Câu hỏi nêu lên là liệu các thí nghiệm này, những
biện pháp ít hơn nữa vời, chỉ vẽ
ra cốt để che dấu cơ cấu thực sự của uy quyền
hay chúng thực sự là những dấu hiệu
sớm sủa thay đổi thực sự, các tác giả tuồng
như tin tưởng vào đó .
4- Walmart ở Trung Quốc
Anita Chan biên
tập , dày 304 trang, ILR xuất bản năm
2011. Mười năm qua, mạng lứới chắn Bentonviille- Quảng Đông ( Guangdong ) đã trở thành một mối nối dày
nhất cuộc liên hệ Hoa Kỳ và Trung Quốc .Nếu tổ hợp Walmart là một quốc gia, nó sẽ là một thị trường xuất khẩu lớn hàng thứ sáu của Trung Quốc. Hảng buôn bán hàng hóa căn cứ ở bang
Arkansas- Hoa Kỳ đã trở thành khách hàng duy nhất cho toàn thể một mạng nhà thầu
phụ và phụ - phụ suốt miền Nam Trung Quốc.
Nhờ sức mạnh mua hàng của mình cũng như
xử lý hậu cần chặc chẽ , tổ hợp bán
lẽ này hầu như kiểm soát mọi nhà cung cấp cho tổ hợp mà không cần làm chủ nhân ông các nhà cung cấp. Walmart
cũng đã trở nên một hảng bán lẽ chánh
của Trung Quốc, có 200 tiệm tồn trữ để
phục vụ giai cấp trung lưu đang lớn mạnh ở Trung Quốc. Các nhà góp
phần viết sách dùng tài khéo léo hoạt động địa phương mang đao kiếm trong áo choàng, để cung cấp một hình ảnh bén nhọn về những điều
kiện sức lao động ở các nhà cung cấp cho
Walmart và các kho hàng tồn trử Trung Quốc
của họ. Các tác giả vô danh này trình bày
là Chương Trình các Tiêu chuẩn Đạo đức của
Walmart thực hiện rất ít, để có
thể ngăn ngừa các xưởng kiểu đổ mồ
hôi – sweat shop( lạm dụng thái quá
sức lao động ) ở các nhà cung cấp cho tổ hợp. Mặt khác, các nhân viên các tiệm tồn trữ của
Walmart đã thu nhập dễ dàng văn hóa tổ hợp, nơi đạo đức Thiên Chúa Tin Lành và ảnh
hưởng nông thôn chuyễn qua, pha trộn cùng các truyền thống Tàu của chấn hưng luân lý, kiểm soát lẫn nhau, và đeo đuổi tham vọng cá nhân xuyên qua dịch vụ tập thể.
5- Sau khi nghiêng về một
phía : Trung Quốc và Đồng Minh ở Chiến Tranh Lạnh
Sách After Leaning to One
Side: China and Its Allies in the Cold War của hai tác giả Zhihua Shen và
Danhui Li , dày 360 trang , Báo chí Viện đại học
Stanford xuất bản năm 2011, được đánh
cao giá ở Trung Quốc về những câu chuyện
lịch sữ tế nhị các giai đoạn then chốt thời
Chiến Tranh Lạnh, làm ra một góp phần đứng đắn ở lảnh vực lịch sử quốc tế về
Chiến Tranh Lạnh. Công trình của họ thuộc
về làn sóng các học giả Tàu độc lập, phá
tan huyền thoại vai trò Trung Quốc ở cuộc chiến này bằng cách phô bày Trung Quốc là một quốc gia
lưu tâm đến quyền lợi riêng mình như mọi quốc gia khác. Trên những lựa chọn dịch ra từ công trình của họ, các tác giả nói
tới những hồi đoạn liên hệ đến Trung Quốc,
Nga Sô Viết, Bắc Hàn và Bắc Việt. Phương pháp căn bản là phân tích đau đớn các tài liệu, những chuyện kể răng rắc
với căng thẳng của chánh trị thật
sự. Họ tìm thấy là quyết định của
Mao đi vào Cuộc chiến Triều Tiên không được qui hoạch từ trước và đã được
hình thành miễn cưởng, giải đáp cho việc Hoa Kỳ can thiệp mà Mao không
ngờ; và những tranh chấp về chỉ huy, chiến
lược và hậu cần chuyễn vận, chia rẽ đắng
cay giữa Tàu và đồng minh Bắc Hàn suốt và sau chiến tranh, và lảnh tụ Bắc Hàn
Kim Nhật Thành lo ngại một một phe phái thân Tàu trong đảng của ông, đã khiến quân đội Tàu rút lui về Trung Quốc từ Bắc Hàn năm 1958. Suốt những hồi đoạn Shen
và Li nghiên cứu, quyền lợi quốc gia luôn
luôn thắng tình nghĩa mật thiết vô sản ,
một sự thật vẫn còn ích lợi khi các quan sát viên đồng sự hiện nay ở phía
sau bộ mặt chánh thức Bắc Bình – Bình Nhưỡng ngày nay.
6- Bàn tay Trung Quốc : một
hồi ký
Sách China
Hand : An autobiography , dày 376 trang , tác giả là John Paton Davies , Báo chí Viện Đại học Pennsylvania xuất bản năm 2012. Davies là một
nhân viên bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, được biết nhiều hơn là một nạn nhân cuộc Thanh trừng Sợ Hải Đỏ - Red Scarce Purge
đầu thập niên 1950. Ông chết năm 1999, để lại một ký sự chưa hoàn tất. Ký sự phần lớn viết về thời gian ông ở Miến Điện ( nay là Myanmar ) , Trung Quốc, và Ấn Độ như thể là một phụ tá dân sự cho tướng Hoa Kỳ Joseph Stilwell trong Thế Chiến
Thứ Hai, dịch vụ của ông ở tòa đại sứ Hoa Kỳ
ở Moskova – Moscow sau chiến tranh, và cuộc cải lộn của ông với
Patrick Hurley lúc đó là đại sứ Hoa Kỳ ở Trung Quốc , trên những liên quan đến
Cọng Sản Tàu. Davies nhận thức là các
khuyến cáo của ông, cố tâm làm cho Tàu Cộng xa lìa Moscow , là không thực tế . Cùng lúc ông trình bày cách nào Tưởng Giới Thạch
thao tác chánh sách Hoa Kỳ và cách nào Hurley đặt nền tảng cho thời đại McCarthy săn bắt phù thủy, bằng cách làm hình dung vài nhân viên Bộ Ngoại
giao Hoa Kỳ được thông tin tốt nhất đã hoạt động với ông như tuồng là họ thân cọng. Sách đầy rẫy
những nhân vật sống động và đem tới
cho tình trạng chiến lược lỏng lẻo
mù mờ vào thời cuối chiến tranh . Lối hành văn vặn thắt của sách làm cho độc giả
thích thú, dù rằng thành quả đặt ra trước, đáng tiếc cũng lan tràn chuyện kể .
( chiếu theo Andrew J. Nathan, nguyêt san Ngoại Giao Hoa Kỳ,
số tháng 5/6 năm 2012 )
( Fremont , Bắc Ca Li ngày 30 tháng 5 năm 2012 )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét