Dubai

Kiến trúc  thành phố , thủ đô …tương lai, thế kỷ thứ 21:

                                    Dubai có thực không ?

                                    G S Tôn Thất Trình

Thương xá thần kỳ, kiến trúc tương lai học, khách sạn xa xỉ huy hòang.  Đó là thủ đô Dubai , một thành phố  giữa sa mạc tại vịnh Ba Tư., đang tiến vào vũ trụ . Trượt tuyết , chơi ski bên trong nhà, những hải đảo nhân tao… Mọi thứ đều là sự thực  ở thành phố quốc tế lóe sáng  ốc đảo sa mạc  này .

Tại một nơi  giá một ga lông 4 lít xăng  rẻ như một lít nước vô chai ở Hoa Kỳ , mọi chuyện đều có thể làm được.  Thành phố sa mạc Dubai  đã tự biến đổi hòan tòan, trở thành một trung tâm quốc tế to lớn  ở Đông Bán Cầu , không thua kém Singapore và Hồng Kông  . Dubai có nhà chọc trời  cao nhất thế giới  và một khách sạn  giàu có nhất , những máy thu tiền đậu xe chạy bằng điện mặt trời,  nước ngọt khử hết mặn nước biển , trượt ski núi cao  trong nội thất, một quần đảo mới  gồm những đảo nhỏ nhân tạo .

Len lõi ở Vịnh Ba Tư, giữa Abu Dhabi và Sharjah , hai trong số 7  tiểu quốc  làm thành  Nước Emir thống nhất Ả Rập- United Arab Emirates, xa hẳn tầm rađar  của nhiều dân Tây Phương du lịch .  Dubai có vẽ xa vời,  lạ lùng , có thể nguy hiểm , dù cho Bộ Ngọai Giao Hoa Kỳ  không ra cảnh báo  và trang web Bộ nói  rằng  tội ác không phải là vấn đề ở Dubai  .

Nhà báo Susan Spano của nhật Báo Los Angeles Times, sau khi đi qua Phi trường Quốc tế  Dubai nhiều lần , đã quyết định , trên đường đi từ Âu Chấu đến Viễn Đông đến xem  thành phố đang xây dựng, trong thời gian Hội chợ  Mua Sắm - Dubai Shopping Festival  ,. khởi đầu ngày thứ năm 24 tháng giêng và kéo dài đến 24 tháng hai , 2008. Lễ hội  đón chào cuộc vui thích thú , với  pháo nổ vang, hòa nhạc và giảm gía 75 % các họa kiểu thời trang ,  châu báu nữ trang , điện tử cùng kẻ tò mò từ mọi nơi Trung Á , Phi Châu và Á Châu đến .

Mua sắm tiệm thật là to lớn,  tiết đông không khác gì mấy Los Angeles, tuy mùa hè  ở đây nóng hơn nhiều, và bà Susan Spano cho biết là không bao giờ lo ngại về an tòan cả thảy .  Thế nhưng Dubai  là một mối ngạc nhiên thật sự , một thành phố  mau lẹ , lan rộng và sáng chói , đa dạng tộc dân  như Los Angeles và siêu thực gần như  Las Vegas .   Điều này mâu thuẩn khuôn sáo , thay đổi cực kỳ , năm này tiếp nối năm tới,  mơ tưởng cao xa  và cho đến nay ,  luôn luôn có vẽ thắng  cho ai  đặt cuộc. 

Susan Spano đã  nói với Chris  O‘ Donnel, tổng giám đốc,sinh tai Úc, hảng Nakheel , một hảng địa ốc liên quan đến chánh phủ Dubai , phát triễn 4 cụm đảo nhỏ là Dubai tuồng như  không thực sự trước mắt bà .  Chris trả lời :   Bà  phải tự hỏi cái gì là thực đây  , cái gì là không thực, Los Angeles , Sydney ( Úc )  hay Dubai . Rất có thể  là tinh thần tiền phong  hiện diện ở Dubai , trong khi  đã biến mất  ở Mỹ và Úc  .

Một quốc gia bé tí xíu

  Dubai là trái tim và trọng tâm họat động của một quốc gia tí xíu , hơi lớn hơn bang Rhode Island , Hoa Kỳ,  đôi chút. Dân số 1.6 triệu người , đã tăng mạnh kể từ khi bộ lạc Al Maktum  từ Abu Dhabi đến cư ngụ, dọc theo một   cửa sông của Vịnh Ba Tư,  tên gọi là  Lạch – Creek Dubai .  Trước đây do Anh Quốc bảo hộ ,  đứng vững nhờ buôn bán giữa Đông Phương và Tây Phương , nhờ đánh cá  biển và lặn tìm ngọc trai , mãi cho đến khi Anh Quốc rời bỏ ra đi,  năm 1971 , và thiết lập Quốc gia Emia Thống Nhất Ả Rập  .

 Tìm thấy dầu ở ngòai khơi nước này , trước đó 5 năm , tuy  số lượng dữ trử thua xa Saudi Arabia gần đó . Dầu  sẽ cạn vài chục năm tới .  Thế cho nên không phải vàng đen đã đưa Dubai đến Vùng Vàng Kim El Dorado .  Đó là nhãn quan của Sheik Rashid ibn Said al Maktum,  chúa tể  mến yêu quốc gia Emia , từ năm 1958 đến năm 1990 .  Ông làm trổi dậy công nghệ tàu biển bằng cách nạo vét  dòng Lạch, cống hiến  cho quốc gia Emia này  một trong những cảng nhân tạo lớn nhất thế giới  và xây dựng một nhà chọc trời đầu tiên của thành phố  ( nhà chọc trời đầu tiên  Sài Gòn 60 -80 tầng ? tiến tới đâu rồi ? )  là Trung tâm Thương mãi Thế giới Dubai., năm 1979 .

 Con ông Sheik Mohamed cũng có cái nhìn xa không kém cha .   Mohammed  trị vì một Dubai chánh thức Hồi Giáo , nơi xứ  cấm hút thuốc tại quán ăn và khách sạn.  ( tại đây có thể uống rượu , nhưng rượu không bán ở các tiệm , theo luật lê hồi giáo ) .  Mọi tôn giáo đều được truyền bá ở Dubai , cũng như đàn bà được đón mời làm việc , dù họ  chòang Donna Karan  hay  trùm khăn đen dài cổ truyền  abayas .  Manal Shaheen  , một giám đốc điều hành đầu sổ hảng Nakheel ,là một lực lượng  đáng kể , theo mọi báo cáo .    Trên một chuyên xe taxi  chạy khắp  thành phố , Susan đã gặp một tài xế nữ phái ,trùm khăn hồng abaya xinh đẹp, thốt lời  chào muối mặn mà ,  những tài xế nào vượt ngang trước xe bà ta .

Niềm hút dẫn

  Có đến  dân 180 quốcgia đến Dubai  để tiêu xài , phung phí hay làm ra  tài sản ở quốc gia không có thuế này . Họ chiếm đến 80%  dân số: dân Ấn Độ , Phi Châu và Đông Nam Á , lương thấp kém phụ trách công việc dịch vụ hay cây cất, chiếm đa số .  Dù rằng  vài emia  Dubai giàu sụ nhất, chủ nhân những dinh thự  bờ biển hoa lệ Jumeirah Beach  , đổi xe kiểu mới Bentleys mỗi năm, nhưng dân nhập cư kể trên  lương thấp, có khi chỉ đến 150 đô la Mỹ một tháng   mà lại không xin được  thị thực nhập cảnh- visa đem gia đình đến . Hòan cảnh khổ sở  của họ được xem như là một vấn đề chánh cho Dubai ,cùng với tắt nghẽn  giao thông , ô nhiễm do phát triễn mau lẹ gây ra .

 Ước lượng khỏang 400 tỉ đô la Mỹ ( 10 lần tổng lợi tức quốc gia Việt Nam hiện nay )  cho các dự án du lịch sẽ được tung ra đến năm 2010 , hy vọng   đón 15 triệu du khách một năm ( kỷ lục năm 2007 của Việt Nam du khách ngọai quốc là 4 triệu ? , còn  Las Vegas   năm 2007 đón mời đến  38.9 triệu người viếng thăm , chỉ đầu tư  du lịch 10 % con số Dubai).  Những dự án Dubai bao gồm một hệ thống xe lữa nhẹ công cọng sẽ được hòan thành trong 4 năm , một  Khu Đóng Phim xi nê ngoài trời,  nhưng có điều hòa không khí  Universal Studios Dubailand , một công viên đề tài – theme park  lọai họat họa DreamWorks Animation , một sân đánh gôn  họa kiểu nhà vô địch Tiger Woods và một khách sạn dưới biển. Tuồng như chỉ mới  ở bàn vẽ, hay đúng ra là đang xây cất !          

Thế nhưng không phải  duy nhất là thành phố đã dẫn đạo thế kỷ thứ 21, mà chính là do tốc độ phát triễn.thực hiện thành phố.  Ở Bảo Tàng Viện Dubai , xây dựng duới đồn Al Fahidi Fort   ở quận  lịch sử cạnh lạch  Bastakiya,  các triễn lãm cao kỷ , cung cấp tài liệu có lịch sử tương đối ngắn ngủi của thành phố , khởi đầu  khi Dubai chỉ lớn hơn một chợ  ở ven bờ sa mạc .

             Nhưng hình triễn lãm theo từng thập niên , tiết lộ  phát triễn thành phố ,  chụp giữ một thời phong phú địa ốc  , biến đổi khung trời và bờ biển Dubai .  Chỉ trong vài năm , hai quận  cao tận trời  xanh  đã hình thành , một  quận  tương tự Bải Biển Miami Beach có khách sạn và gia cư   ở biển nhân tạo và bải biển ; quận kia là một trung tâm  quốc tế doanh nghiệp dọc theosa mạc bằng phẳng của xa lộ nhiều lằn Sheik Zayed Road; tuồng như mỗi lô  là một vị trí xây cất .

            Cụm nhà chọc trời  hậu cận đại  trông lùn hẳn đi vì cao ốc Burj Dubai , một tháp nhọn  hảng kiến trúc căn cứ tại Chicago , Hoa Kỳ  Skidmore, Owings & Merrill  họa kiểu . Khi hòan tất , có lẽ cuối năm 2008  hay đầu nnăm 2009 ,  cao gấp đôi  Tháp dinh cơ New York ‘s Chrysler Building ( chừng 1046 bộ Anh , 338.8 m ) , có lẽ là nhà chọc trời cao nhất thế giới . Chung với Burj Al Arab là khách sạn   siêu hoa mỹ , dạng một thuyền buồm Ả Rập  ( xem hình ,  nhiều Việt kiều đã trình bày ) . niềm kiêu hảnh của Dubai .  Giá phòng ở Burj Al Arab  đúng là cung điện , dãy phòng 2 tầng  bắt đầu 1 000 dô la Mỹ một đêm . Khách hàng phản ảnh điểm này , các tài tử Brad Pitt và Angelina Jolie, Thống đốc Arnold Schwarzenegger và nhà vô địch quần  vợt  Roger Federer  .  Hoi Polloi có thể  dành một bàn ăn cho một bửa ăn , trà ( chè ) cao sang  hay cốc ten – cocktails ở một trong  8 qúan ăn , rồi lấy  thang máy  chạu mau như sét đánh, cạnh bằng gương , lên tầng thứ 27  để nhìn xa theo đường chim bay  của  nước biển  yên tĩnhVịnh Ba Tư .   Nơi đây không có lợi lộc   của họat động địa chất, một dây chuyền hải đảo đường xóay được tạo dựng .

             Chỉ một trong số 5 dự án xây dựng  hải đảo của hảng Nakheel , 2  hình dáng những cây cọ - palms ( Palm Jumeirah ), 1 đại khái bản đồ thế giới  và 1  hải đảo nữa   tuyên bố giữa tuần tháng giêng 2008 sắp hòan thành   cho các chủ nhân nhận nhà ( gồm có  ngôi sao túc cầu David Beckham ,  nhà dẫn đạo Hô Ly Vọng Sharukh  Khan  và  nhà lái xe hơi đua Michael Schumacher ).  Cuối cùng ra , Palm Jumeirah sẽ có những vi la nghĩ mát  và các căn hộ , một Khách sạn và Tháp Quốc Tế  Trump , một khu nghĩ mát Atlantis , một thương xá Barney New York , một xe lữa một đường rầy ,  một nhà hát cho Xiệc Cirque du Soleil  và tàu  Queen Elisabeth 2, sẽ nghĩ hưu du thuyền đại dương, chuyễn thành khách sạn , như thể một cây dừa hạng nhất.

             Phíoa Đông Palm Jumeirah , cát đã bị chở đi từ đáy vịnh  , làm hình dáng và nện chặc hầu tạo ra Thế giới , một phát triễn khỏang chừng 300 tiểu đảo ,  tư nhân làm chủ  và giá bán  từ 15 triêu đến 50 triệu đô la Mỹ .  Nơi đây, chỉ mới có một cơ cấu hòan tất , một dinh thự trình diễn ,  Sheik Mohammed mua cho vợ hầu,  Công chúa Haya bint Al Hussein  con gái  cố Vuơng King Hussein, xứ Jordan. Từ tầng thứ 27  Burj Al Arab , Susan  nhìn ra  và tự hỏi một lần nữa  mọi chuyện  có thực  không,  hay chỉ là một bong bóng to lớn kinh hồn , nổi lềnh bềnh trên mặt nước . Nhưng sau đó bà đã được một anh lái xe búyt  nguời Ấn Độ   trả lời ,  hình dung đúng tinh thần thành phố . Anh ta  nói là anh đến Dubai hơn 10 năm rồi,  để cố làm giàu . Ai cũng có thể làm giàu ở Dubai được .  .                (  Chiếu theo L A Times,  Ca Li , cuối tháng giêng 2008)

Tìm hiểu, cập nhật, hội nhập khuynh hướng kiến trúc thế kỷ 21, tiếp theo bài Dubai :

Tháp dinh cơ , cao ốc hẹp đầu , của  kiến trúc sư Denari ; một dấu chân nhỏ , nhưng là  một bước nhảy vọt khổng lồ  ở  New York hay  cao ốc mảnh khảnh gương và thép ở  Evanston gần thành phố Chicago, bang Illinois  ?  ( G S Tôn Thất Trình ).

            Đất đai xây cất thành phố đô thị mới khẩn thiết ở Việt Nam ,cũng như ở các nước đang mở mang Á Châu , để cung ứng đủ nhu cầu  cho 50 triệu thị dân Việt sinh sống  nay mai . Ứớc lượng phải  tao thêm  25- 50 thành phố  mới , cở Long Xuyên , Sóc Trăng , Tây Ninh , Vũng Tàu , Nha Trang , Huế,  Đông Hà,  Vinh ,  Ban mê Thuột . Kontum, Nam Định , Hải Dương, Sơn Tây , Bắc Cạn , Thái Nguyên v.v…Quan niệm làm gia cư  thanh thang “ kiểu địa ốc Mỹ “  Phú Mỹ Hưng ….(ở quận 5  cũ ) hay bên kia Thủ Thiêm ( ? ), hay ngay cả khu cao sang Hà Nội, Đà năng… cho giới trung lưu đang chớm nở  ( thật ra không khác gì mấy ở Ấn Độ , Trung Quốc ngày nay và trước đó ở Hồng Kông , Singapore, Đài Loan , Hàn quốc … )  , xen lẫn với Việt kiều  khá giả , Việt kiều thành công nghĩ hưu hay mua cho cha mẹ, anh em bà con, ngọai kiều muốn đầu tư ở Việt Nam ….gặp nhiều khó khăn , cha giải quyết thích nghi, vì thị trường địa ốc chưa đủ căn bản pháp lý, hầu  điều hòa thểlệ chop trong trắng, minh bạch không nhũng lạm như ở Ân Độ. Nhất vì giá cả đất đai xây cất hay tân trang thành phố gia cư  ở Việt Nam qúa cao ; nhiều đất tốt, phì nhiêu,  quanh các thành phố cũ , cần để dành cho nông nghiệp, các vùng dất xấu , đầm lầy , đất phèn , đất latêrit…  chưa  mở mang cải thiện đường xá, điện nước, tiện nghi xã hội cho phát triễn. Thế nên Việt Nam buộc lòng lưu tâm đến xây cất cao ốc xanh ,  cao ốc dinh cư “vườn rau mầm “ở ban công hay sân thượng vv…theo trào lưu tiến bộ hiện tại trên thế giới .  Tháp cao nhất thế giới là Burj Dubai, Ê mia Ả Rập  Trung Đông ,  cao 810m , sẽ xong năm 2009 . Tại  Á Châu, ngày nay phải kể đến Tháp Taipan 101 ở Đài Loan , Tháp Đôi Penang City Centre ở  Mã Lai Á , Tháp Regata Hôtel ở thủ đô Jakarta , Inđônêxia ,  Tháp Antilia ở Ấn Độ tại một thị trấn 65% là nhà ổ chuột !….     

1-      Cao ốc hẹp đầu Denari ở Chelsea , một khu phố Tây New York

Như thể một bài thưc tập cho các sinh viên kiến trúc tại viện đại học UCLA, Neil Denari yêu cầu  các sinh viên tưởng tượng những nhà chọc trời tương lai cho Chicago . Và thầy trò đã hình dung  ra những cao ốc – high rise  , cao 150 tầng ( Sài Gòn hình như đang dự trù một cao ốc 60 tầng ? ) , khởi sự bằng “ dấu chân - footprints “ nhỏ,  rồi banh phồng – balloon  khi cao thêm lên . . Đây là một ý kiến quyến rũ Denari,  khi ông viếng thăm Nhật Bổn ; gia cư  có sẳn , ít nhất là ở ngay trên mặt đất , thường bé tí xíu. Mọi chuyện theo thời gian, trái ngược  với lọai xây cất “ bánh cưới- wedding cake “ càng nhỏ dần khi  xây cất cao thêm ,  là lọai kiểu mẩu quan niệm “ mới “ ,  giúp cho kiến trúc sư cư ngụ   Los Angeles thành danh ở tuổi 50 .  Nay Denari  lại muốn nhìn thấy quan niệm kiến trúc này  trở thành một thực tế  bằng gương và bằng thép không vết- glass and stainless steel : ông sắp có một xây cất đứng tự do – free standing .

            Xây cất sẽ được dựng lên ở khu phố Chelsea , khu phố triễn lãm Nghệ thuật ở phía Tây Thấp hơn – Lower West Side , Manhattan “. Trên một miếng đất song song đường xe lữa trên cao , đã hoang phế từ lâu và đã được cải biến thành một công viên 22 khối  gọi là Đường Cao – High Line .Điều nhà phát triễn Alf Naman mong muốn  là một xây cất   sử  dụng tối đa  môt lô đất hẹp , khởi sự xây thẳng lên cao ., rồi nhô ra thành mút chĩa bao lơn trên công viên  dự liệu . Chủ nhân  một gian triễn lãm nghệ thuât địa phương  gợi ý thuê một kiến trúc sư  làm đồ án này, dù rằng ông này chưa có một xây cất nào hòan thành mang tên ộng cả .

            Denari nhớ lại  ở đường phố thứ !3 và đại lộ thứ 10 , khi các tóan xây cất  bắt đầu dự tính đổ bê tông : “khi được tuyễn làm đồ án , có khả năng xây cất  trên đó , tôi cứ ngỡ là mình nằm mơ .  Thật đúng là  một hội ngộ , gần như tôi mong ước.” . New York hầu như khỏi cần bào chửa để phát triễn.    nhưng có một lô gic  để Denari có được  một xây cất đứng tự do  đầu tiên ở đây , cho vùng quanh Đường Cao , và trên 200 gian hàng triễn lãm ở  Chelsea ,  đã trở thành một la bô sáng chế kiến trúc .                

       Ở một vài khối , phía Nam nơi ông xây cất, ông bạn Ca Li cùng nghề Frank Gerry  cuối cùng đã thấy dự án đầu tiên đứng tự do của mình hòan tất ; trụ sở của Denari cho hảng IAC Corp. Barry Diller ,  họa kiểu  đúng như buồm  căng bay bổng,  đối diện Sông Hudson .   Dù đó đã là công trình trước khi Đường Cao chắc chắn được  thiết lập , những dự án khác  rỏ ràng đã được các không gian xanh  tươi cảm hứng . Đã nhìn thấy khung một khách sạn  do Polshek Patnership  ( kiến trúc sư  cho  Cung Thiên Văn Hoa Hồng – Rose Planetarium ) của Balasz giãn chân cởi ngựa trên  Đường Cao, cuối phía Nam  Quận Gói Thịt - Meatpacking District .

      Cuối phía Bắc , Steven Holl tiết lộ các dự tính làm nhà chọc trời “  Tháp S – Tower S “ tại đường số 30 ,một kiểu họa  ông giải thích  là : “đưa chuyễn động vào Đường Cao ,đẩy nó thẳng đứng “. Giữa chúng,  sẽ có nhiều lựa chọn  cho người mua “ công đô ( condominium ) – căn hộ chung cư “  , những ai có dư vài triệu đô la Mỹ tiêu xài  trên  những đơn vị ,  nhìn được cảnh quan thành phố và sông Hudson .  Naman , người đã làm danh sách  Denari  cho  cao ốc 14 tầng, sẽ nới rộng đến Đường Cao ,cũng chung sức  ở một dự án kế cận , kiến trúc sư Pháp Jean Nouvel họa kiểu một tháp gương công đô , ông mệnh danh là “ máy  nhìn xa- vision machine “ cho vĩễn cảnh- vista nó .  Phía  Bắc vị trí Denari , xây cất đang khởi công quanh một trạm xăng  cho các căn công đô , do hảng kiến trúc Della Valle Berheimer thực hiện , sẽ có một mặt tiền bằng gương và thép không vết, chấm phết thiếu đều đặn.

     Trong khi không phải mọi xây cất đều cao vọng  vòi vọi , Naman tin tưởng rằng  các gian triễn lãm mũi nhọn của vùng  , hơn cả công viên nâng  cao, đã cảm hứng   nhà phát triễn trẻ tuổi hơn . Ông lưu ý : “ không có gian hàng triễn lãm nào làm trang trí cả thảy . Tôi không hình dung nổi những xây cất  phẩm gía kém hơn nghệ thuật đã được trưng bày . Lô ông làm ở Đường Cao sử dụng một tiệm bán đồ uống  , nước ngọt và bia . Ở lô này,  sẽ có một cặp gian hàng triễn lãm nghệ thuật  và chỉ có 11 công đô ở cấu tạo Denari 14 tầng ; phía Bắc và phía Nam sẽ là guơng , cung cấp cái nhìn  lên , xuống Đường Cao . Đơn vị trong xây cất , tên  gọi là HL 23  , hiến giá  từ  2.65 triệu đô la đến 10.5 triệu đô la  ( cho một nhà song đôi – duplex  ỏ các tầng trên cao ) , những số tiền  mà Naman cho là không  giá qua xa xĩ  ( chắc hợp túii tiền  những tân triệu phú đô la, kiểu bà Duơng thị Hiệp , dám bỏ ra 1.5 triệu đô la mua xe Roll Royce vừa rồi, e cũng không thấm thía gì đối với những “nhà tư bản đỏ “ thời nay  ( kiểu  tư bản pH’ap lô canh chú Hỏa, huyện Sĩ .. xa xưa , thời Pháp thuộc),  đã xây cất chùa mới nguy nga Bình Dương  hay dinh cư nữa Tàu- kiểu Hòa Thân đại thần Mãn Thanh- nữa Việt, tòan gỗ quí  ở Nghệ An , trị giá trên 2 triêu đô la Mỹ,  báo chí đã đăng tải !  ) .

            Denari tò mò muốn biết  ai sẽ sống trong cao ốc công đô này, nhưng hy vọng  họ  là một trộn lẫn “ hiểu biết kiểu họa kiến trúc mới “  dân New York và ngọai kiều  hay Mỹ kiều  tìm kiếm những gia cư bán thời gian ( lưu ý là ở Mỹ hiện nay nhà mình ở thứ hai được khấu trừ tiền lời  vay mua nhà- mortgage interest mỗi năm trên thuế khai lợi tức, khác với Pháp , Canada …. )  và không bị thấm ảnh hưởng của trì trệ thị trường địa ốc  đang xảy ra nhiều quốc gia trên thế giới .  Ông nghĩ rằng cao ốc  sẽ tự chửa trị căn bản cho chính mình   Dân gian  thích thúi không tin nổi , đổ xô mua căn hộ , vì  chưng chúng đã được xây cất  “kiểu mới “ như đã.kể .  Tại Los Angeles , Denari  đã họa kiểu bên trong  Cơ Quan  Endeavor Talent , phòng chiếu  và tiệm Eyeworks L.Ạ ở đại lộ Beverly .

            Naman đã cần đến 1 năm tròn mới  có được 7 giấy từ bỏ yêu sách của thành phố  về những đặc điểm, tỉ như cho phép chóp  cao ốc cong vòng trên Đường Cao .  Công viên do Diller Scofidio + Renfro họa kiểu , như thể là một nơi   xanh tươi  và trầm tư  cố nhắc lại dinh thự cao nhất thế giới hiện đang sắp xong(  Tháp Chicago Spire? )  là đường mòn chạy bộ  và đi xe đạp .  Lối vào là những bậc cấp và thang máy, nhưng không trực tiếp  từ xây cất , để tránh mọi gợi ý  đó là một không gian  riêng tự. Dù rằng Denari đã  rỏ ràng khuây khỏa có được một xây cất đứng tự.do đầu tiên ông làm , sau nhiều năm thêm thắt , họa kiểu trang trí bên trong và  lập ý niệm, ông cũng hiểu là  mình đang ở một lảnh vực  trong đó những nhiệm vụ   thường không theo sát phương cách mình nghĩ ra , mãi cho đến tuổi trung niên .  Ông cũng khinh khi khác biệt  giữa các kiến trúc sư hàn lâm và “thế giới thật sự “. Ông nói thêm :  vài kiến trúc sư cố lái  chen vào giữa .Bạn là một kẻ vọng tưởng, và tôi là một cá nhân thật sự , bạn có biết không ?  Đây là một dự án lấy lối chen chúc ra khỏi ngành kiến trúc ,  một bài bản dạy ở các trường đại học kiến trúc và một cái gì ở thế giới thật sư.

            Denari còn có thêm nhiệm vụ cho hai cấu tạo đứng tự do nữa,  nhưng cả hai đều trong tình trạng bấp bênh . Một cho xây cất thương mãi nhỏ ở Trung Quốc và chúng ta không biết điều gì sẽ xảy ra ở Trung Quốc , theo lời ông.  Cấu tạo thứ hai rất to lớn ( 2 triệu bộ vuông công đô và cơ sở ) ở Kazakhstan, nhưng ở đây cũng  sa lầy chánh trị , ở một quốc gia mà Trời ơi,   ông có thể đến hay không đến được.

            2 Tháp dự trù đang làm tan nát một thị trấn bang Illinois , Hoa Kỳ .

Ở một thị trấn thượng lưu  phía Bắc thành phố Chicago, một dự án xây cất một nhà chọc trời ,cao gần bằng  Dinh thự Washington Monument , đã châm lữa thêm nhiều hơn cả một cuộc bàn cải về qui họach đô thị. Đối với nhiều cư dân địa phương, ý kiến đúng là một dị giáo . Hơn một năm nay , dân gian cộng đồng và chức quyền  tại  thị trấn đại học chiết trung này, đã bị lôi kéo vào một cuộc bàn cải dữ dội , là có nên giảm bớt bó buộc  giới hạn chia đới – zoning restrictions , bật đèn xanh cho phép xây cất  một phức tạp công đô bán lẽ và xa xỉ  cao 49 tầng  hay không , tại  trung tâm thị trấn . Hai bên đường trồng cây bóng mát treo thấp , chỉ cách  Hồ Michigan vài khối - block phố.

             Nếu được xây cất, tháp hình chũ nhật mảnh khảnh này bằng thép và gương , sẽ cao gần gấp đôi  bề cao  dinh cơ kế cận cao nhất thị trấn. Vài người xem tháp dựng lên từ trung tâm thị trấn là một bước tiến trào kế tiếp  cho ngọai ô  xưa cũ , hiện chứa 75 000  dân cư .  Dự án xảy ra vào lúc có áp lực  cường tính cho thị trấn, tạo ra nhiều lợi tức hơn  cho yêu cầu  dịch vụ địa phương tăng nhanh, cùng lúc làm nhẹ bớt đau khổ  thuế  gia cư- property tax cũng tăng mạnh.

             Các tay ửng hộ dự án nói  tăng cường tài chánh những năm gần đây từ các gác xép – lofts và công đô mới ,đã giúp tái sinh công đồng đất đai khóa kín, hết đất này .  Và một số cửa hàng đại lý quốc gia bán lẽ, mỗi ngày mỗi nhiều thêm, đã khiến các gia chủ  thị trấn đổ xô vào những tiệm phong thái  cổ xưa và những trung tâm  tiêu khiển xi nê đắt tiền.

 Theo James Klutznick,  một trong những nhà phát triễn đề nghị dự án nhà chọc trời , Evanston  đã là một một thế giới vi mô – microcosm  cho khu buôn bán kinh doanh, khu dưới phố - downtown chính của thị trấn . Nó có một trung tâm đô thị .  Cao ốc  sẽ  được xem như thể một thần tượng thanh lịch , giúp tăng trưởng ở một nơi  rất ít hy vọng nới rộng ra thêm , ngọai trừ nới rộng lên theo chiều  cao .

 Các tay chỉ trích cho rằng dự án nhà chọc trời , biểu hiện  mọi khốn đốn đời sống một thị trấn lớn, kể cả nạn kẹt xe gia tăng và  bóng ma  các doanh vụ nhỏ bé địa phương  bị các dây chuyền  bán lẽ cứu cánh cao đào thải; lý do những điều khiến họ đã phải di chuyễn vào Evanston tránh nạn. Theo cư dân Coleen Burrus, một cựu nhân viên  bộ  Nhà cửa và Phát triễn Đô thị của chánh phủ Hoa Kỳ và là thành viên   Ủy ban Qui Họach Evanston, chúng ta có thể  được biết  nhờ^` một nhà chọc trời, như thể là một tiểu - mini Chicago . . Giống như thể ai đó  xây cất một nhà chọc trời ở giữa Marin, ngọai ô thành phố Holywood , Ca Li, thay vì ở San Francisco . Dân gian phẩn nộ ở đây ,cũng như ở đó vậy .Rất nhiều cư dân   sát cánh Burrus. Johahanna Nyden , một nhà qui họach đô thị và cũng là thành viên Ủy Ban Qui Họach,  từ lâu mến yêu cảnh quan thanh lịch thị trấn mình , nhà cửa xây cất bằng gạch , mặt trước cửa hàng phai nhòa kiểu thế kỷ sắp tàn., chứa đựng tiệm địa phương làm chủ và  tiệm cà phê ở góc phố .

 Evanston, hội  nhập  năm 1863,  đã tăng trưởng song song  khu học xá và văn hóa  Viện Đại Học Tây Bắc Hoa Kỳ , có một dãy cao ốc  đăc biệt khá thấp và chỉ cao lưng chừng.  . Theo Nyden,  Evanston khêu gợi một phần  là nhờ không có tháp cao ốc ngự trị, dọc bờ hồ Chicago.   Tháp đề nghị có thể thay đổi hình dạng  danh tánh thị trấn của bà, mà lại không có vẽ tốt đẹp hơn . Nyden nói : chúng tôi hảnh diện với sự kiện là khi đi bộ  dọc theo các đường khu dưới phố kinh doanh, chúng tôi không có cảm tưởng  là đang đi trong một thung lũng gương và thép. . Nếu ai muốn  có nhà chọc trời,  họ nên đến Chicago, không phải đến Evanston .

Klutznik và nhà phát triễn Tim Anderson vừa làm xong ở gần đó , một dự án tháp công đô ở khu kinh doanh Evanston năm 2006,  khi họ tiếp xúc chức quyền thị trấn trình bày ý kiến  biến đổi  khối tam giác 700 ở Church Street  trung tâm khu kinh doanh dưới phố .  Như thể một phần dự án , hai ông dự tính mua và phá tan một xây cất bán lẽ  hai tầng tại số 708 Church Street . Xây năm 1923, đây là cơ sở  cho hơn  100 phòng ốc và doanh vụ nhỏ .

 Dù rằng nhà chọc trời đề nghị  sẽ có không gian  bán lẽ,  đẻo ra từ mặt đất đường phố,  rất nhiều nhà bán lẽ  hiện hửu nói là họ nghi ngờ họ có  đủ khả năng ở lại đó .    Chẳng hạn Michael Lembeck ,  chủ một  tiệm bán giày  ở khối phố .  Lembeck nói :  Chúng tôi  đã cố tìm kiếm một không gian thương mãi  khác , nhưng không có nhiều không gian chúng tôi đủ sức kham ở thị trấn Evanston, những ngày rày . Chúng tôi chờ đợi  xem quyết dịnh của chức quyền thị trấn ra sao.

Tháng 12 năm 2007 , dự án gần như  đạt sự chấp thuận của Ủy Ban  Qui họach . Tháng hai năm 2008  , Ủy ban  Qui họach và Phát triễn  Thị trấn , gồm luôn tất cả 9 ủy  viên  Hội Đồng Thị trấn , sẽ  lắng nghe  trình bày của Kluznick  và Anderson   và ước lượng  lời yêu cầu của hai ông,  mong thị trấn  tái duyệt  bề cao giới hạn chia đới  khối phố . Họ cũng sẽ  nghe một phiên họp đặc biệt giữa tháng,  phản ứng của dân chúng .  Bà ủy viên hội đồng thị trấn  Anjana Hansen cố gắng thoa dịu  một số hơn 100 cư dân  hăng say phản đối dự án .  Hansen nói : không có gì sẽ xảy ra được, mà chỉ qua một đêm thôi .  Trước khi lấy bất cứ  một quyết định nào, chúng tôi hy vọng là đã có nhiều bàn cải về quyết định đó .

Đối với những cư dân như Chris Ernst ,  người tổ chức  phản đối  và lảnh đạo Liên hiệp  Evanston cho Phát triễn có Trách Nhiệm ,  tranh đấu chỉ mới bắt đầu .