Sinh học tiến trào

    Thử xã luận tiến trào :                                 

 Có nên thôi dở trò khỉ với tiến trào ?

                                               G S Tôn Thất Trình

             Sau đây là một quan điểm của David P.Barash, nhà sinh học tiến trào, giáo sư tâm lý  tại đại học Washington, có lẽ chúng ta nên biết qua .

             Cả hai tư tưởng phái tả cũng như phái hửu , đều  cố tâm  vặn chéo những nguyên tắc  để thích nghi với cứu cánh phe mình.

              Bà vợ  vị giám mục tin lành  Worchester ,  nổi danh cách đây  150 năm , khi thốt lên là  con người  có thể nguồn gốc là khỉ không đuôi - apes : ” ông ơi, tôi hy vọng là không đúng như vậy ! , Nhưng nếu đúng , hãy hy vọng  là điều này sẽ không được phổ cập rộng rải ! “ Nhưng khi đề cập tới sinh học xã hội , được biết  những ngày rày, theo  tên gọi là tâm lý tiến trào – evolutionary psychology, bà vợ vị gíám mục  có rất nhiều kẻ đối giá cận đại .  Hửu phái tôn giáo  và tả phái thế tục  được xem là khoa học , đều cùng một lều, một cách đáng ngạc nhiên .  Cả hai bên  đều nghiêng về tranh cải và diễn tả sai lạc  tính cách thích đáng của tiến trào đối với con người .  Phái hửu  lẽ dĩ nhiên chối bỏ  lớp khía canh  khoa học bên dưới . Thế còn phái tả thì sao? Họ là thế tục, họ duy lý,  họ khoan dung, phải không ?

             Và đây là chà xát , đá mài . Hơn 30 năm, các nhà hàn lâm thiên tả  ,đặc biệt cư trú tại ngành nhân văn học và một phần nào tại ngành khoa học xã hội, đã mạnh mẽ chống đối  sử dụng lý thuyết tiến trào ,  giúp giải thích  hửu lý  cư xử nhân sinh . Một phần vì  huấn luyện nghề nghiệp  nhấn mạnh vai trò  học hỏi xã hội và các truyền thống văn hóa .  Có lẽ còn hơn nữa ,  vì họ lo sợ những khám phá có cơ xảy ra.  Vậy chớ khác biệt chủng tộc  có bao hàm  phân biệt di truyền , có thể biện cứ chống lại bình đẳng xã hội không ?  Vậy chớ đàn bà số phận phải lo bếp núc và sinh con đẻ cái ,  có phải là lý học mức cao không đây ?  Ngày cả khi khoa học  tế nhị hơn điểm này ( chắc chắn như  vậy ) , thông điệp đơn giản hơn ,  có làm chìm xuồng chi tiết và cung cấp thêm đạn được cho thóai trào xã hội không ?

      
   Thật sự , có vài lý do tốt đẹp cho niềm cẩn trọng phe tả :  chúng ta đã thấy sử dụng sai lầm lộ liễu  ý niệm tiến trào , dưới danh nghĩa  chủ nghĩa Darwinism Xã hội; “ sự sống sót cho kẻ thích nghi nhất -  survival of the fittest “ , hầu  bào chữa  cho  áp bức  giai cấp , độc quyền  và đế quốc .   Chúng ta cũng đã thấy lạm dụng sinh học lộ liễu hơn nữa  của các nhà  ưu sinh học – eugenicists và Nazi -  Quốc Xã . Một lịch sử  dùng sinh học   ( và cái gọi là  “thấp kém thiên nhiên  của đàn bà “ )  như là một  đùi cui  ghét đàn bà , đánh đập phân nữa  nhân lọai: khoa học ghép giả , đê tiện  của  “ Đường Chuông Cong – The Bell Curve “  và đồng lọai , đề xướng  tuyên bố bịp bợm là mọi tính trạng và khuynh hướng “ đều có trong gen “ , xã hội không thể làm gì được nữa hết .

            Thế nhưng sự kiện là  một điều gì  dẫu bị sử dụng sai lạc trong quá khứ,  cũng  không có nghĩa là  điều đó xấu xa hay không đúng sự thật . Hơn nữa , áp dụng tiến trào để hiểu biết chúng ta , cống hiến , chẳng hạn  một  thuốc giải độc  uy vũ  cho vài điều tả phái lo sợ nhất : chủ thuyết vị chủng-  ethnocentrism  và  chủ nghĩa phân biệt chủng tộc.  Đó là vì tiến trào nhấn mạnh đến  thói quen chung – commonality , căn bản khoa học  mọi thành viên của lòai Homo sapiens – Người thông tuệ đều chia sẽ nhau, không lý đến những  khác biệt hời hợt , nông cạn . Còn   chủ nghĩa tính luận – sexism , có cư trú  trên định giá  sai biệt giữa phái tính , không phải trên đấu tranh , để  hiểu biết chúng  không đây ?

                Muốn định giá  thành thật vai trò gen ( es ),  phải công nhận mỗi tính trạng - cơ cấu, sinh lý hay cư xử - đều đến từ tương tác các gen  và kinh nnghiệm .  Trái với Prospero mô tả  Caliban ở truyện Shakespeare “ Bảo tố -The Tempest “ , không có ai “ ở trên những  người  thiên nhiên nuôi dưỡng,   là có thể thò đầu  ra  “

            Có khôi hài  không,  khi khoa học  của thích nghi  và đổi thay ,  lại cần  được các nhà tiến bộ tố cáo  là phần nào hổ trợ  nguyên trạng  hay tệ hơn nữa ?  Riêng Karl Mars , nhìn thấy tiềm năng cách mạng tiến trào, đã  một lần  hiến dâng  sách “ Das Capital “  cho Darwin .

Cũng như giáo hội Cơ Đốc đã tự làm mất uy tín mình,  khi trừng phạt Galileo , những nhà ý thức hệ chính trị  của mọi  kiểu ,  cũng  không hề được chiếu cố,   khi chính trị hóa sinh học .   Blaise Pascal, một người mộ đạo ( cơ đốc )  đã nói về mù quáng giáo hội cơ đốc ,  viết rằng :  nếu Trái Đất di chuyễn hôm nay,, một nghiêm lệnh của Rome  cũng không làm Trái Đất ngưng quay .   Trên ngôn ngữ của sinh học tiến trào  , nếu chúng ta là sản phẩm của tuyển chọn thiên nhiên, với hậu quả  cho cư xử  không ít hơn hình thái  ( thật sự chúng ta như vậy ),  chê trách , không tán thành những bạn hửu tả phái của tôi,  cũng sẽ không  làm ngưng nó được đâu .

Ai cũng thừa nhận là  có một khác biệt quan trong :  trong khi  động lực học  trời cao không bị ảnh hưởng   là con dân Trái Đất chấp nhận cái nhìn thế giới của Ptolemae hay của Copernic , thực tế xã hội  có thể  bị  thái độ thịnh hành  hướng về  những khuynh hướng  chúng ta cư xử, ảnh hưởng đến .  Còn nếu kết luận ( sai lầm ) là đàn bà chỉ thích nghi  cho sinh sản mà thôi hay những dân Mỹ da đen có thể nhảy vọt , nhưng không thể  ngẫm nghĩ , tư duy  , rồi những hậu quả xã hội  đáng tiếc phải theo sau;  thì trong quá khứ các nhà bảo thủ  đã tự  thấy mình .  thảy đều háo hức hành động, đúng theo  những mối nối kết  hảo huyền này .

Thật ra, các nhà ý thức hệ cả hai kiểu , cố bắt cá cả hai tay :  chối bỏ tiến trào khi họ lựa chọn, nhưng , khi  thuận lợi ,vặn chéo  bản chất sâu sắc để hổ trợ  sự nghiệp mình .  Theo đó , vài nhà hửu phái chính trị  có lúc  tán thành  những khía cạnh sinh học xã hội , tuyên bố  là chủ nghĩa cá nhân “ tự kỷ “  cuả  tiến trào  và phương cách nó   báo đáp , phóng đại sự thích nghi cá nhân ,  rất vừa khít thỏai mái  với  chủ nghĩa tư bản  ( chánh  phủ không can thiệp vào quản lý) .  Cùng lúc , các nhà tự do lại  muốn hăng say  hổ trợ  sinh học xã hội, khi nó  gợi ý rằng “ tính tự kỷ -selfishness “ căn cứ trên gen, thường họat động  ở thiên nhiên bằng cách hy sinh  vị tha  thay mặt người khác, một lọai  vị tha xã hội, tả phái mơ  tưởng .

Nhưng khoa học  lượm hái  hạnh đào  cũng không tốt đẹp gì đâu , không khác gì mấy  phát lờ nó đi .Có lẽ nó không ngồi  ngay kế những hậu duệ  của  bà vợ giám mục  Worcester , nhưng cũng thật là  tao nhã  cho mọi người  - không kể đến  thích thú lựa chọn chính tri-  cố tâm đơn giản  hiểu biết cái gì là trung thực  và ngưng hẳn  cố tâm vặn khít khao tiến trào vào   ngăn kéo  giữ tài liệu , chuồng bồ câu ý thức hệ ?

                        (Irvine -  Ca li , tháng 8 năm 2008 )