Hai quan điểm tương
lai đảng Cọng Sản Trung Quốc, có lẽ Việt Nam
G S Tôn Thất Trình
Sau đây là hai
quan điểm dị đồng của hai chuyên gia Trung Quốc đăng ở tập san “ Ngọai giao
– Foreign Affairs” số tháng Giêng /Hai năm 2013. Một của Eric X. Li, nhà
tư bản doanh vụ hiểm nguy – venture capitalist và khoa học chánh trị ở TP
Thượng Hải- Shanghai, Trung Quốc. Và một của Yasheng Huang- Gia Thanh Hòang ( ? ), giáo sư kinh tế chánh trị và xử lý quốc tế trường đại học Sloan, viện MIT – Hoa Kỳ
1-Đời sống của Đảng: tương lai Hậu Dân Chủ đã bắt đầu ở Trung Quốc ( Eric X. Li )
 |
| Dân Chủ Trung Quốc: Bầu cử ở tỉnh Quảng Đông (Guangdong) hôm 3 tháng 3 năm 2012 |
Tháng 11 năm
2012 , Đảng Cọng Sản Trung Quốc – CCP ( Chinese Communist Party ) khai
mạc cuộc họp Đại Hội Quốc Gia – National Congress thứ
18 chuyễn động, một lần trong một chục năm, việc trao quyền hành cho
một thế hệ lảnh đạo mới. Như chờ đợi, Tập Cẩm Bình - XiJinping
giữ chức tổng thư ký ( tổng bí thư ) và sẽ thành chủ tịch nước( tổng thống ) vào
tháng ba năm 2013 này. Chuyễn tiếp rất êm dịu và trình diễn điều hợp tốt đẹp, tương xứng một quốc gia siêu cường tự tin đang
trổi dậy. Đây là một thời kỳ khủng
hỏang. Thật tế, nhiều tháng trước khi
chuyễn giao, xì căng đan quanh vụ Bạc Hy Lai – BoXilai nguyên là chủ tịch đảng ở Thị Xã Trùng
Khánh – Chongking municipality, làm vỡ nát bộ mặt thống nhất lâu ngày của
CCP đã duy trì được ổn dịnh chánh trị nội địa, kể từ biến động
Quảng Trường Thiên An Môn - Tiananmen
Square năm 1989. Nền kinh tế Trung
Quốc càng làm cho tình trạng tệ hại thêm,
sau khi đã giữ vững mức tăng trưởng GDP hai con số trong hai thập niên, đã chậm hẳn đi, giảm gia tốc trong 7 qúi liền. Mô hình
kinh tế Trung Quốc công nghệ hóa mau lẹ,
chế tạo cường tính lao động, đầu tư chánh phủ đại trà xây dựng hạ tầng cơ sở và tăng trưởng xuất khẩu, hình như đã đứt
hơi. Khiến cho Trung Quốc và Tây Phương tiên đóan là tình trạng độc đảng đang hấp hối. Họ
cho rằng chánh trị độc đảng không sống
sót được nữa, nêu các nhà lảnh đạo chánh
trị ngưng không làm ra các kỳ diệu kinh tế.
Tuy nhiên bi quan này sai chỗ. Chắc chắn
là nhiều thách đố đe dọa lớn đang chờ đợi Tập Cẩm Bình. Nhưng ai đó gợi ý là Đảng Cọng Sản Trung Quốc
CCP sẽ không đủ khả năng giải quyết những thách đố này, trên căn bản, đã đọc
sai chánh trị và mức đàn hồi của các cơ
chế cai trị Trung Quốc. Bắc Bình có thể đủ khả năng chửa bệnh tật Trung Quốc
với động năng và đàn hồi, nhờ tính cách
thích ứng của CCP, hệ thống cai trị bằng nhân tài – meritocracy,
và tính chất hợp pháp của chánh phủ đối với dân gian Tàu. Trong thập
niên tới, Trung Quốc vẫn tiếp tục tiến tới, không lù mờ đi. Các nhà lảnh đạo
Tàu sẽ cũng cố kiểu mẩu độc đảng và theo
tiến trình này, sẽ thách thức uyên bác
qui ước Tây Phương về phát huy chánh trị và đường tiến tới bắt buộc phải đến dân chủ bầu cử. Tại thủ đô Trung Quốc, thế
giới có thể mục kích sinh hạ một tương
lai hậu dân chủ - post democracy furure .
Học
kinh nghiệm khi đang làm việc
Khẳng định là qui tắc cai trị độc
đảng bẩm sinh không thể nào tự sửa chửa,
không phản ảnh được ghi chép lịch sử
Trung Quốc. Suốt 63 năm nắm chánh quyền, CCP đã tỏ ra có tư cách thích ứng phi
thường. Kể từ khi thành lập năm 1949, Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc đã đeo đuổi một lọat rộng rải các chánh sách
kinh tế. Trước tiên, CCP khởi xướng một tập thể hóa đất đai cấp tiến vào đầu thập niên 1950. Tiếp theo là những chánh sách Bước
Tiến Nhảy Vọt – Great Leap Forward cuối thập niên 1950 và Cách Mạng Văn Hóa từ cuối
thập niên 1960 đến giữa thập niên 1970 .
Sau đó, đến lượt gần như tư hửu hóa đất nông nghiệp đầu thập niên 1960, rồi đến các Cải cách
Thị trường của Đặng Tiểu Bình cuối thập niên 1970 và Giang Trạch Dân – Jiang Zemin mở rộng
thành viên đảng CCP cho các tư nhân doanh vụ ở thập niên 1990. Mục
đích cơ bản luôn luôn là sức khỏe kinh tế và ngay cả khi chánh sách không thực hiển nổi – tỉ như Bước Tiến Nhảy Vọt và Cách Mạng Văn Hóa -,
Trung Quốc đã đủ khả năng tìm ra một cái gì thực hiện được: tỉ dụ, những cải cách Đặng Tiểu Bình, đã
phóng lên cao nền kinh tế Trung Quốc đến vị trí
nền kinh tế lớn thứ hai thế giới ngày nay.
Trên chiến tuyến cơ chế, CCP cũng không
làm ngơ, tách rời khỏi cải cách. Một thí
dụ là sự dẫn nhập vào các thập niên 1980
và 1990 các thời gian giới hạn – term
limits cho đa số chức phận chánh
trị ( và cả luôn giới hạn tuổi tác ), 68 – 70 tuổi, cho vị lảnh
đạo đảng cao cấp nhất ). Trước đó, các
lảnh đạo đã đủ khả năng dùng chức vị
mình cũng cố quyền hành và cai trị vĩnh
viễn ( muôn năm ). Điển hình là Mao
Trạch Đông - Mao Zedong . Mao đã
chấm dứt nội chiến Quốc- Cọng và đuổi cổ được ngọai quốc xâm lăng Tàu, để trở
thành cha già của Trung Quốc hiện đại. Thế
nhưng cai trị kéo dài của Mao đã đưa tới
những sai lầm đại họa, chẳng hạn Cách Mạng Văn Hóa. Ngày nay, thật khó lòng cho
vài người ở chóp bu đảng cũng cố quyền hành dài hạn. Di động lên trên bên trong
đảng, cũng tăng thêm nhiều.
Chánh
sách ngọai giao Trung Quốc cũng đã thay
đổi nhiều lần, hầu hòan tất sự vĩ đại của nước Tàu. Chánh sách ngọai giao
di chuyễn từ một liên minh với Mạc Tư khoa – Moscow, ở thập niên 1950
đến gần như liên minh hoàn tòan với Hoa Kỳ
vào thập niên 1970 và 1980, khi cả hai muốn
ngăn ngừa Nga Sô Viết bành trướng. Ngày nay, Trung Quốc theo đuổi
một chánh sách ngọai giao độc lập hơn, một lần nữa phải đối đầu nhiều
với Hoa Kỳ. Nhưng khi cố tiến lên hàng
vĩ đại, Trung Quốc đang thách đố các
tiền lệ lịch sử và thăng tiến hòa bình,
cố tránh chủ nghĩa quân phiệt đã làm đau
khổ Đức Quốc và Nhật Bổn các năm giữa
thế kỷ 20.
Lúc Trung Quốc trải qua thời gian
chuyển tiếp 10 năm, kêu gọi trong nước và ngọai quốc làm một vòng mới cải cách
chánh trị cũng tăng thêm. Một phía cấp tiến ở Trung Quốc và ngọai quốc thúc dục Đảng cho phép tuyễn cử đa đảng hay ít nhất chấp thuận hình thức các phe nhóm bên trong đảng. Trong cái nhìn
này, các chánh trị tình địch hòan tòan
mới, có thể bảo đảm là Trung Quốc sẽ có được sự lảnh đạo Trung Quốc đang cần. Tuy
nhiên dù có thật tâm đi nữa, những yêu cầu này
thảy đều thiếu một sự kiện căn bản:
đảng CCP đã có bằng chứng là một tổ chức chánh trị tự mình cải cách nhất trên lịch sử thế giới
mới đây. Không còn chút nào nghi ngờ rằng là các lảnh tụ mới Trung Quốc đang
trực diện, một thế giới khác hẳn thế giới thời Hồ Cẩm Đào- Hu Jin Tao cầm quyền từ năm 2002, nhưng có nhiều cơ may là CCP của thời Tập Cẩm Bình – Xi Jin Ping cũng sẽ đủ khả
năng thích ứng và giải quyết bất cứ thách đố mới mẽ nào môi truờng nội địa và quốc tế thay đổi đặt
ra. Một phần là vì CCP rất ư nặng về cai trị bằng nhân tài, đề cao những dân Tàu có kinh nghiệm và khả năng được
chứng minh rỏ ràng.
Làm
ra những cấp bậc
Các quan sát viên Tây Phương về Trung Quốc
đã sử dụng các báo cáo tham nhũng
- phức tạp thêm bằng những xì
căng đan kiểu Bạc Hy Lai – để mô tả đảng
cầm quyền mắc bệnh trầm trọng, không
chửa trị được nữa rồi. Bệnh có thật,
nhưng chửa trị lớn nhất lại chánh
ngay đảng CCP. Trái với trực giác cho
dân Tây Phương, CCP mà tính cách siêu việt chánh trị đã được tôn thờ trong hiến pháp Tàu là một cơ chế chánh trị cai trị
bằng nhân tài lớn nhất thế giới . Trong
số 25 ủy viên của Bộ Chánh trị-
Politburo trước Đại Hội thứ 18, cơ chế cai trị cao nhất của CCP, chỉ có 5
người ( gọi là con ông cháu cha-
princelings) thuộc giai cấp ưu đải.
20 người khác, kể cả chủ tịch nước ( tổng thống ) Hồ Cẩm Đào và thủ tướng Ôn Gia Bảo – Wen Jiabao đến từ giai cấp trung lưu hay hạ lưu.
Tại Ủy ban Trung Ương Đảng - CCP’s Central Committee đông người hơn, gồm hơn 300 ủy viên, tỉ lệ ủy viên sinh từ các giai cấp quyền hành
hay giàu có càng nhỏ hơn nữa. Đa số nhân viên trong guồng máy chánh quyền hoạt động và tranh đua tiến thân qua hàng ngũ lên cấp trên. Phải
công nhận tổng thư ký mới Tập Cẩm Bình là con một lảnh đạo cũ của Đảng. Tuy nhiên
đa số ủy viên lên hàng ngũ cao cấp đều có những thuở khởi đầu thấp kém.
Thế làm cách nào Trung Quốc đã đảm bảo chế độ cai trị bằng
nhân tài ? Cốt cán của câu chuyện
là một thể chế uy vũ, ít khi được Tây Phương nghiên cứu là Ban Tổ chức- Organization Department của
CCP. Ban này có trách nhiệm tuyễn chọn,
đánh giá và đề xướng một tiến trình
tuyễn chọn quan liêu đi sâu vào chi tiết, có thể làm gương cho mọi tổ hợp doanh
vụ. Đở đầu tiếp tục đóng một vai trò,
nhưng nhìn chung, thực tài qui định ai sẽ vượt lên trên hàng ngũ. Mỗi năm, chánh phủ và các tổ
chức liên hệ tuyễn lựa các sinh viên tốt nghiệp các viện đại học vào các chức vị mới vào trong một hệ thống của ba hệ thống quốc gia kiểm sóat: ngành dân chính, công vụ - civil service, các xí nghiệp quốc
doanh và các tổ chức xã hội liên hệ đến chánh quyền , tỉ như các viện đại học
hay các tổ chức cộng đồng. Đa số người tân tuyễn đi vào cấp bậc thấp nhất
hay khắc nguyên ( ? )- ke yuan . Sau vài năm, Ban tổ chức duyệt xét hiệu năng và có thể
tăng chức theo hàng ngũ 4 hệ thống
xử lý ưu tú : phúc khắc –
fu ke , khắc , phúc thu, châu ( ?) - fu chu và thu,
châu – chu. Rặng chức vụ ở những cấp bậc này rất rộng, bao gồm mọi sự từ cách điều khiển hệ thống y tế một làng nghèo khổ đến hút dẫn đầu
tư thương mãi ở một thị trấn huyện. Mỗi năm một lần, Ban Tổ chức xét lại các ghi chép hiệu năng định lượng của mỗi chức quyền tại mỗi cấp bậc
này, phỏng vấn cấp trên, các bạn đồng nghiệp, các thuộc cấp và kiểm tra hành vi
cá nhân. Điều tra dư ( công ) luận rộng
rải và thường xuyên cũng được thực thi trên những vấn đề, từ thõa mãn các hướng
chánh cho đất nước đến ý kiến chánh sách
địa phương đặc thù hay thế tục hơn. Một
khi Ban thu thập xong hồ sơ đầy đủ về mọi thí sinh và xác định là công luận
thõa mãn hay bất bình với hiệu năng các chức quyền , các
ủy ban bàn cải dữ liệu và đề nghị tưởng thưởng những kẻ thắng cuộc.
Sau giai đọan này, lối đi nhân viên
công quyền ( công chức ) rẽ ra, và cá
nhân có thể luân chuyễn xuyên qua hay ra
ngòai cả ba đường lối ( dân chính – công vụ , các xí nghiệp quốc doanh và các
tổ chức xã hội ). Một chức quyền có thể
bắt đầu họat động ở lảnh vực chánh sách
quốc tế, rồi chuyễn đến một chức vụ liên
quan đến các vấn đề chánh trị hay xã hội. Ông ta hay bà ta có thể đi từ một vị trí chánh quyền truyền
thống đến trách nhiệm xử lý ở một xí nghiệp quốc doanh hay một viện đại
học. Trong nhiều ca, Ban Tổ chức cũng sẽ
gửi ra ngọai quốc một số chức sắc đầy hứa hẹn, để học hỏi các thủ tục
tốt đẹp nhất trên thế giới . Các viện đại học tỉ như Trường Chánh Quyền
Kennedy thuộc Viện Đại học Harvard
và Viện Đại học Quốc Gia Sinpapore, thường xuyên nhận các chức quyền Trung Quốc đến học ở các
chương trình huấn luyện của Viện. Theo
thời gian, những ai thành công nhất sẽ được tăng cấp nữa đến cấp bậc như phúc kiệt ( ? ) – fuju
hay kiệt – ju; đến cấp bậc
này, chức vị là xử lý những huyện ( huyện Tàu tuơng đương với tỉnh
Việt Nam ) dân số có thể đến vài triệu người hay các xí
nghiệp công ty lợi tức có hàng trăm triệu đô la Mỹ. hầu có một ý niệm về tích cách
nghiêm khắc của tiến trình tuyễn lựa, năm 2012 Trung Quốc có 900 000 chức sắc ở cấp bậc phúc khắc và khắc ; 600 000 ở cấp bậc phú thu và thu. Chỉ có 40 000
ở cấp bậc phúc kiệt hay kiệt mà thôi .
Ở cấp bậc kiệt, vài người xuất sắc lên hàng ngũ cao hơn nữa, đôi khi lọt
vào Ủy Ban Trung Ương Đảng CCP. Tòan
thể tiến trình có cơ kéo dài hai hay ba
chục năm và ai lọt vào hàng ngũ chóp bu đã có kinh nghiệm xử lý trên
mọi lảnh vực xã hội Trung Quốc. Thật vậy, trong số 25 thành viên của Bộ Chánh Trị - Politburo , trước Đại
Hội thứ 18, 19 thành viên đã điều khiển những tỉnh
lớn hơn đa số quốc gia trên thế
giới với ngân sách cao hơn ngân sách các
chánh phủ trung bình. Chẳng hạn ai có kinh nghiệm Barack Obama trước khi đắc cử tổng thống có
thể không được cử làm xử lý một huyện nhỏ ở hệ thống Trung Quốc. Lối thăng tiến của Tập
Cẩm Bình thật đáng minh họa. Trong vòng 30 năm, Tập đã đi lên từ chức vụ phó huyện- quận trưởng
mức phúc khắc một làng nghèo khổ đến
chức thư ký đảng ở Thượng Hải, rồi thành thành viên Bộ Chánh Trị. Đến lúc
Tập leo đến tột đỉnh, Tập đã xử lý những
vùng có tổng dân số trên 150 triệu người
và GDP phối hợp trên một ngàn ti đô la Mỹ ( 11 -12 lần tổng lợi tức Việt
Nam năm 2012 ). Sự nghiệp của Tập chứng minh là hệ thống dùng nhân tài đã thúc
đẩy chánh trị Trung Quốc và ai đó cuối cùng lảnh đạo Trung Quốc, đều đã có
những ghi chép chứng minh.
Sáng
Kiến hay Ngưng Trệ
Chế độ dùng nhân tài tập trung của
Trung Quốc cũng cổ võ tinh thần kinh
doanh – entrepreneurship. Thủ tục thực thi các thí nghiệm chánh sách từ
trên xuống dưới dể tuyễn lựa địa phương và nới rộng ra khắp nước những gì
thành công đã được ghi đủ tài liệu. Thí
dụ biết nhiều nhất là việc thành lập những « vùng kinh tế đặc biệt » của Đặng Tiểu Bình . Vùng đầu tiên là Thẩm
Quyến – Shenzhen. Huyện này được
khuyến khích họat động trên các nguyên tắc thị trường, hơn là những quyết
định của các nhà qui ( kế) họach trung
ương. Kinh tế Thẩm Quyến tăng trưởng mau
lẹ, khiến chánh phủ trung uơng sao
chép chương trình cho hai thành phố
ở tỉnh Quảng Đông là Châu Hải -
Zhu Hai và Sơn Tú – Shan tou
, Hạ môn –Xiamen ở tỉnh Phúc Kiến
và khắp tỉnh Hải Nam.
Có đến
hàng ngàn thí nghiệm chách sách trổi dậy từ mức địa phương. Thị trường công ăn việc
làm cạnh tranh nhau của chánh quyền giúp
tạo sáng kiến các chức sắc địa phương tài ba, chịu nhận
hiểm nguy và làm khác biệt nhau trong nhóm mình. Trong số 2362 đại biểu đảng tham dự Đại Hội thứ 18, đáng nêu lên là Quí
Hà - Qiu He, phó thư ký ( bí thư ) đảng tỉnh Vân Nam. Ở Đại Hội, Qúi Hà được lựa chọn thành ủy
viên dự khuyết Ủy Ban Trung Ương Đảng, đưa ông lên gần chóp bu của thể chế
chánh trị Trung Quốc. Qúi Hà là một doanh nhân chánh trị cuối cùng.
Sinh hạ ở một vùng quê nghèo khổ, Quí Hà
đã nhìn tận mắt 8 anh chị em chết vì bệnh thiếu dinh dưỡng
khi còn nhỏ tuổi. Sau khi thi đổ vào một
trường đại học quốc gia, ông đã đủ khả năng theo học viện đại học. Khi bắt đầu
làm việc, ông giữ nhiều chức vụ cấp thấp, trước khi được bổ nhiệm làm thư ký
đảng ở huyện Vĩnh ( ? ) Dương –
Shuyang, phía Bắc tỉnh Giang Tô, vào
thập niên 1990. Huyện này có dân số nông thôn là 1.7 triệu người , GDP mỗi
đầu người hàng năm chỉ là 250 đô la Mỹ ( lúc đó là 1/5 trung bình quốc gia ),
Vĩnh Dương là một trong những vùng nông
thôn nghèo nhất xứ sở. Tỉ xuất hình tội cũng lớn nhất vùng và tham nhũng chức
quyền tràn lan. Qúi Hà thực thi một
lọat thí nghiệm chánh sách nguy hiểm và
đáng tranh cải , có thể đánh chìm sự nghiệp chánh trị của ông. Tụ điểm
đầu tiên là phục sinh kinh tế nảo
nuột của Vĩnh Dương. Năm 1997, Qúi
Hà khai trương một chương trình bắt buộc
mua công phiếu thị xã, chánh sách đòi
hỏi mọi cư dân quận- huyện phải mua công
phiếu để phát triễn hạ tầng cơ sở cấp thiết. Thiên tài cho qui họach gồm 2 điểm.
Thọat tiên, ông không đủ thẩm quyền để có đủ ngân qủi, vì ở mức độ quận không
ai có quyền đặt ra thuế. Thứ hai, chương trình công phiếu bắt buộc mọi cư dân
Vĩnh Dương phải mua, cống hiến cho cư
dân một điều thuế khóa không đem tới được:
chính vậy, cư dân bị bắt buộc mua công phiếu, nhưng sau đó họ được hòan
lại tiền, cọng thêm lời. Qúi Hà cũng thiết lập quô-ta ( chỉ tiêu ) cho mỗi chức
sắc trong quận để hút dẫn đầu tư thương mãi. Hầu hổ trợ cố gắng của họ, ngòai
xây dựng hạ tầng cơ sở, Qúi Hà cũng cung
cấp tỉ xuất thuế khóa ưu đải và nhượng đất đai rẽ rề cho doanh
nghiệp. Chỉ trong vòng vài năm, hàng ngàn
xí nghiệp tư nhân trồi dựng lên và biến
một cộng đồng nông thôn qui họach trung ương đang ngủ say, thành một kinh tế thị trường
náo nhiệt. Tụ điểm thứ hai của
Quí Hà là chống tham nhũng và ngờ vực
giữa dân gian và chánh quyền. Cuối thập niên 1990, ông thiết lập hai biện pháp
chưa bao giờ có, làm cho việc lựa chọn
chức sắc thêm tranh đua và cỡi mở hơn. Một biện pháp là đặt các bổ nhiệm chức sắc sắp tới trước các quyết định cuối cùng
một thời gian cho công chúng bàn
cải. Biện pháp kia là đưa vào một hệ
thống hai vòng giúp dân làng bỏ phiếu cho các ứng cử viên họ thích giữa các đảng viên cho vài lọai chức sắc. Ủy
ban Đảng địa phương sẽ chọn trong
một số 2 người được phiếu cao nhất. Ngày
nay các vùng nghèo khổ đã chấp thuận nhiều thí nghiệm chách sách kinh tế của Quí Hà.
Bàn cải dân gian đã được phổ cập rộng rải khắp Trung Quốc. Bỏ phiếu tranh đua sắp
được áp dụng ở các cấp bậc cao hơn tại
hệ thống trật tự đảng. Ngay Qúi Hà cũng được tưởng thưởng trên thang thăng tiến : trở thành phó thống
đốc tỉnh Giang Tô, thị trưởng Côn Minh, phó thư ký đảng tỉnh Vân Nam và nay là Ủy viên dự khuyết Ủy Ban Trung Ương Đảng.
Theo dân gian yêu cầu
Ngay cả những
nhà chỉ trích cũng công nhận là Chánh phủ Tàu rất mau thích nghi và dựa trên hệ
thống dùng nhân tài, nhưng họ vẫn đặt ra vấn đề hợp pháp. Tây
Phương giả thiết bầu cử đa đảng là nguồn gốc duy nhất cho tính
chất hợp pháp chánh trị. Vì lẽ Trung
Quốc không bầu cử như vậy, theo họ luận cứ, cai trị của CCP dựa trên một nền tảng lung lay. Theo lôgic này,
các nhà chỉ trích tiên đóan đảng CCP phải sụp đổ từ nhiều thập niên, thế nhưng
không sụp đổ nào xảy ra cả. Dịch bản mới đây nhất của biện cứ
là CCP đã duy trì quyền hành, chỉ vì CCP đã
làm ra tăng trưởng kinh tế, cái gọi tên là hợp pháp hiệu năng – performance legitimacy .
Chắc chắn là
hiệu năng là nguồn chánh cho sự đảng
được yêu chuộng – popuparity . Theo
một cuộc thăm dò thái độ dân Tàu do Pew
Reasearch Center xuất bản năm 2011, 87 %
người trả lời lưu ý đến sự hài lòng về cách định hướng tổng quát của xứ sở, 66% báo cáo
là có tiến bộ đáng kể trên đời sống của họ 5 năm qua, và 74% nói họ
hy vọng tương lai sẽ còn tươi sáng hơn
nữa. Tuy nhiên hợp pháp hiệu năng chỉ là một nguồn gốc sự yêu chuộng của
đại chúng Tàu. Có ý nghĩa hơn là vai trò của tinh thần quốc gia Tàu và tính
chất hợp pháp tinh thần ( đạo đức ). Khi CCP
dựng lên Đài Kỷ Niệm Anh Hùng Dân
Tộc ( Tàu ) ở Quảng Trường Thiên An Môn năm 1949, gồm một trụ ngạch trình bày
những chiến đấu của Dân Tàu để
thiết lập Cọng Hòa Nhân Dân. Ai đó chờ
đợi đảng CCP, một đảng Mác xít- Lê Ninh, sẽ có một chuyện kể chánh trị tượng trưng khởi sự với chủ nghĩa
cọng sản – chẳng hạn bản Tuyên ngôn Cọng Sản – The Communist Manifesto, hay
có thể là năm khai sinh đảng CCP năm 1921.
Thay vào đó, điêu khắc đầu tiên của trụ ngạch là sự cố từ năm 1839 : “ đốt bỏ thuốc phiện nhập khẩu
của bộ trưởng đời nhà Thanh Lâm Khắc Từ- Lin ZeXu , khởi động Chiến
Tranh Nha Phiến đầu tiên- the first Opium War “. Sau đó đại bại dưới tay Anh Quốc, khai mạc một thế kỷ Trung Quốc gọi là
thế kỷ bị hạ nhục. Trăm năm tiếp theo, Trung Quốc đau đớn vì muôn vàn xâm lăng,
chiến tranh và chết đói, mọi thứ theo
cách nói đại chúng, kéo dài đến năm 1949.
Và ngày nay, Đài Kỷ Niệm các Anh Hùng Dân Tộc vẫn là một vị trí công
cọng thiêng liêng và tượng trưng có ý nghĩa nhất quyền hành tinh thần của CCP.
Vài trò
CCP cứu sống và cận đại hóa Trung
Quốc là một nguồn gốc bền vững
cho tính cách hợp pháp hơn là
hiệu năng phát triễn kinh tế xứ sở. Nó giải thích tại sao trong 63 năm qua, kể luôn cả đại họa
Bước Tiến Nhảy Vọt và Cách Mạng
Văn Hóa, CCP đã đủ khả năng giữ vững ủng hộ của dòng chánh dânTàu khá lâu dài, để sửa chửa các sai lầm. Những thành tựu mới đây của Trung Quốc, từ tăng
trưởng kinh tế đến khám phá không gian,
đơn giản cũng cố các cảm
tính chủ nghĩa quốc gia – yêu nước, đặc
biệt trong giới trẻ Tàu. Đảng CCP có thể
trông cậy vào giới này ủng hộ nhiều chục
năm tới.
Một lọai cuối
cùng đễ giữ quyền hành đến từ đàn áp – repression .Các quan sát Tây
Phương tuyên bố đây là lực lượng thật sự
bên sau CCP. Họ nhấn mạnh đến kiểm
duyệt – censorship và đối xử thô bạo của chế độ đối với kẻ chống đối –
dissidents, lẽ dĩ nhiên là có thực. Nhưng đảng CCP biết rỏ là đàn áp tổng quát không duy trì nổi. Thay vào đó CCP cố tâm dùng
một thể lọai ngăn chặn - containment thông minh. Chiến lược là cung cấp
cho đa số dân gian rộng lớn một lọat rộng rải tự do cá nhân. Và nay, dân
Tàu tự do hơn bất cứ thời gian nào trí óc họ nhớ được; đa
số dân Tàu có thể sống bất cứ nơi nào họ
muốn, và làm việc nơi nào họ lựa chọn, gia nhập vào mọi doanh nghiệp không hề bị cản trở, du
hành trong và ngoài nước, và chỉ trích
công khai chánh phủ trên đường dây trực tuyến – online mà không bị trả
đủa. Trong lúc đó quyền hành quốc gia tụ
điểm vào ngăn chặn một số nhỏ cá nhân có
lịch trình chánh trị và muốn đánh
ngã hệ thống độc đảng. Bất cứ một
nhà quan sát tình cờ nào cũng có thể biết, hơn 10 năm qua, số lượng chỉ
trích chống chánh phủ trên đường dây và
đăng báo, đã tăng gia lũy thừa mà không bị trả thù. Mỗi năm, có hàng chục ngàn
phản đối địa phương chống lại các chánh sách đặc thù. Đa số tranh chấp đã được giải
quyết êm đẹp. Nhưng chánh phủ thu xếp
mạnh mẽ với vài kẻ muốn lật đổ hệ thống chánh trị Trung Quốc, tỉ như Lưu Tiểu Ba – Liu Xiao Bo, một phần tử tích cực kêu gọi chấm dứt cai trị độc đảng và hiện
đang bị giam giữ .
Điều này không
có nghĩa là không có vấn đề. Tham nhũng là
một tệ hại đe dọa uy tín CCP . Thế
nhưng tham nhũng chưa làm nền cai trị
đảng trật đường rầy. Đây không phải là một vấn đề bẩm sinh của hệ thống chánh
trị Tàu. Tham nhũng phần lớn là một phó
sản của biến đổi mau lẹ Trung Quốc. Khi Hoa Kỳ tiến vào thời kỳ công nghệ hóa cách đây 150 năm, bạo
động, cách biệt giàu nghèo và tham nhũng ở Hoa Kỳ cũng không kém tệ hại, e có
khi còn hơn cả ở Trung Quốc ngày nay. Theo tổ chức Trong Sáng Quốc tế -Transparency International, Trung qQuốc
xếp vào hàng thứ 75 trên tổng thể tham
nhũng và dần dần tốt đẹp hơn. Trung Quốc
ít tham nhũng hơn Hy Lạp – Greece ( thứ 80 ), Ấn Độ( thứ 95 ), Inđônêxia
và Á Căn Đình – Argentina ( đồng hạng thứ 100 ) và Phi Luật Tân ( thứ 129 ), đều là những quốc
gia theo thể chế dân chủ bầu phiếu – electoral democraries . Hiểu theo hòan cảnh, tham nhũng ở chánh quyền
Trung Quốc không phải là vô phương cứu chữa. Tính cách được đại chúng ủng hộ,
bắt rễ sâu lâu dài của đảng cọng sản Trung Quốc
sẽ giúp Trung Quốc có đủ sinh khí để giải quyết mọi vấn đề khó khăn
nhất.
Rồng xuất hiện
Các nhà lãnh
đạo mới Trung Quốc sẽ cai trị xứ sở 10 năm tới. Trong thời gian này, họ có thể
trông cậy vào độ thích nghi của CCP, hệ thống cai trị bằng nhân tài và
tính cách hợp pháp để khắc phục mọi thách đố chánh trị. Trì trệ kinh tế hiện
thời đáng lo ngại, nhưng là điểm theo chu kỳ, không phải do cơ cấu gây ra. Hai
lực lượng sẽ làm cường tráng lại nền kinh tế ít nhất là cho một thế hể mới nữa:
đó là sự đô thị hóa và tinh thần doanh vụ . Trong thập niên
1990, chỉ 25 % dân Tàu sống ở các đô –thị trấn. Ngày nay, con số này là
51%. Trước năm 2040, con số sẽ là 75% , có nghĩa là gần 1 tỉ dân Tàu sẽ sinh sống ở đô thị. Số lượng
đường xá, gia cư, tiện nghi và hạ
tầng cơ sở truyền thông mới mẽ cần thiết chấp chứa nới rộng này thật đáng ngạc
nhiên. Vì vậy, bất cứ một hạ tầng cơ sở nào trước mắt hay các bong bóng gia
cư cũng chỉ sẽ là chốc lát. Thật tế,
lảnh đạo mới Trung Quốc sẽ cần tiếp tục hay ngay cả tăng gia đầu tư ở
những lảnh vực này trong các năm tới. Đầu tư này và lực lượng lao động đô thị đồ sộ mới, với mọi sản xuất và tiêu thụ, sẽ thúc đẩy những
tỉ xuất tăng trưởng kinh tế cao. Khả
năng dị thường của CCP để phát triễn và
thực thi chánh sách cùng quyền hành chánh trị, sẽ giúp xử lý những tiến trình
này.
Trong lúc đó, tinh thần doanh vụ sẽ giúp
Trung Quốc vượt qua những đe dọa cho mô hình kinh tế xuất khẩu làm nhiên liệu
phát triễn. Phía ngòai, kinh tế tòan cầu xuống dốc và giá trị tiền tệ gia tăng
đã làm nguội lạnh phần nào nền thương mãi Tàu. Bên trong , phí tổn lao động đã
tăng ở các vùng bờ biển chế tạo công nghệ Tàu. Nhưng thị trường sẽ chọn lựa
giải quyết các vấn đề này. Cuối cùng ra, kỳ diệu kinh tế Trung Quốc không chỉ là một hiện tượng qui họach trung
ương. Bắc Bình đã làm dễ dãi phát triễn
một nền kinh tế thị trường uy vũ. Nhưng
chánh doanh nhân tư mới là dòng máu lưu thông của hệ thống. Và các doanh nhân tư này cũng thích nghi tình
thế rất nhiều. Nay, nhiều chế
tạo cấp thấp – low end manufacturing
đã di chuyễn vào nội địa để ngăn chặn phí tổn lao động cao. Đìều này trùng hợp với các đầu tư hạ tầng cơ sở năng
nổ và các cố gắng hút dẫn doanh vụ mới của
các chánh quyền địa phương. Ở các vùng bờ biển, nhiều công ty đã chuyễn qua
sản xuất các hàng hóa mỗi ngày mỗi có gía trị cao hơn.
Lẽ dĩ nhiên,
chánh quyền cần phải làm vài điều chỉnh kinh tế. Chẳng hạn, nhiều xí nghiệp quốc doanh đã tăng
trưởng quá lớn, đào thải một lảnh vực tư nhân cực trọng cho sinh tồn. Các kế
họach đòi hỏi các công ty phải trả tiền lãi cổ phần – dividends cho các cổ
đông – share holders và những giới
hạn khác cho triễn khai- nới rộng đã bắt đầu họat động . Những điểm này sẽ được
thực thi sớm trong chánh phủ mới. Vài
biện pháp còn đang chòng chành khuyến
khích tự do hóa tài chánh, tỉ như cho phép thị trường qui định các lãi xuất và phát triễn các thể chế cho
vay thương mãi tư nhân cở nhỏ hay cở trung bình, có thể phá vỡ được gần như độc
quyền các ngân hàng quốc doanh lớn có
cơ bừng lên. Những cải cách này sẽ làm
dễ dàng, hửu hiệu dòng chảy tư bản cho doanh nghiệp.
Giải tỏa – tự
do hóa kinh tế có thể sánh ngang hai đường rầy cải cách chánh sách xã hội. Trước tiên,
tiến trình làm cho đảng tòan bộ hơn, khởi đầu với Giang Trạch Dân gồm luôn cả
doanh nhân vào đảng CCP, sẽ gia tốc. Thứ đến, CCP sẽ bắt đầu thí nghiệm làm nguồn ngọai – outsourcing vài chức năng
an sinh xã hội – social welfare
chấp nhận các tổ chức không chánh
phủ. Đô thị hóa mau lẹ làm dễ dàng tăng trưởng một xã hội trung lưu
rộng lớn. Thay vì đòi hỏi những quyền
lợi chánh trị trừu tượng, như nhiều
người Tây Phương mong đợi, dân Tàu đô
thị tụ điểm vào cái gọi là các vấn đề minh
thanh – min sheng ( livelihood ). Đảng CCP có thể không đủ sức xử lý một
mình những quan ngại này. Cho nên doanh
ngiệp tư hay các tổ chức không chánh phủ
có thể được kêu gọi cung cấp y tế và
giáo dục ở nhiều thị trấn, như đã xảy ra
ở tỉnh Quảng Đông rồi.
Tham nhũng vẫn còn là lòai quả hạch ( hột cứng )– nut khó đập vỡ. Những năm gần
đây, gia đình vài nhà lảnh đạo đảng đã dùng ảnh hưởng chánh trị của họ xây đắp những mạng lưới quyền lợi thương mãi kếch xù. Chủ nghĩa bạn chí thân- cronyism lan tràn từ trên xuống dưới, có thể ngày nào đó, đe dọa nền cai trị của đảng. CCP lập ra
một chiến lược ba chiều hướng tấn
công tham nhũng mà chắc chắn các tân lảnh
đạo sẽ áp dụng. Thể chế quan trọng nhất
để ngăn chặn tham nhũng là Thanh tra Kỷ
luật của Ủy ban Trung Ương CCP. Lảnh tụ thường có chân ở Ban Thường trực-
Standing Committee Bộ Chánh Trị Politburo , có nhiều quyền hạn hơn là cơ
quan tư pháp quốc gia. Vị này có quyền bắt giữ và thẩm vấn
các đảng viên bị nghi ngờ là tham nhũng ngòai giới hạn luật pháp. Những năm gần đây, ủy ban đã tỏ rất năng nổ.
Năm 2011, ủy ban đã điều tra chánh thức
137 859 ca – trường hợp , thành quả là
phạt kỷ luật hay kết án pháp lý chống
vài chức quyền đảng. Con số này tăng gấp 4 lần so với các năm trước 1989, khi tham nhũng là một trong những lý do chánh gây ra các biểu tình
phản đối ở Thiên An Môn. Một dấu hiệu
đáng quan sát cho tân chánh phủ Tàu là
xem thử Ủy Ban có còn quyền hạn điều tra
những chuyện lạm pháp bên trong mật thất lảnh đạo Đảng hay không ?, nơi đây tham nhũng sẽ rất tai hại cho tính
chất vinh dự của đảng.
Bổ sung những cố gắng riêng mình
chống tham nhũng của đảng là sự độc lập mỗi ngày mỗi gia tăng
của các lối ra truyền thông,
báo chí, mêđia – media vừa của chánh phủ vừa của tư nhân . Các tổ chức
tin tức đã phô bày nhiều ca chức
quyền tham nhũng và phân phối trên Internet . CCP phản ứng
bằng cách truy kích vài ca , mê đia đưa
ra ánh sáng. Lẽ dĩ nhiên là hệ thống này
chưa hòan tòan và nhiều lối ra của ngay mê đia
cũng là tham nhũng nữa. Trả tiền bất hợp pháp cho các nhà báo và các
chuyện bịa đặt – láo khóet là thường lệ. Nếu các vấn đề này không được sửa chữa
mau lẹ, mêđia Tàu sẽ mất hết chút uy tín họ đã tự tạo ra được.
Chánh quyền mới
có thể phát triển những điều hòa chánh trị
phức tạp và ngăn cản pháp lý trên các nhà báo hầu đủ không khí cho lảnh vực trưởng thành. Các chức quyền đang bàn cải một luật báo chí bảo vệ
báo cáo đúng sự kiện và trừng phạt
những hành động phỉ báng và giải thích sai lạc. Vài người xem đó là chánh
phủ muốn ngự trị các nhà báo, nhưng ảnh hưởng lớn hơn là cố làm cho
mê đia đáng tin cậy hơn, trước mắt công
chúng Tàu. Các nhà báo ăn đút
lót hay bày đặt các tin đồn đại hầu
thu hút độc giả, không ngăn chặn
gì được tham nhũng trong chánh quyền cả .
Cũng để đối xử
tham nhũng, đảng dự tính mở rộng tranh
đua trong hàng ngũ đảng , cảm ứng những cố gắng các chức quyền tỉ như Qúi Hà .
Hy vọng rằng những tranh đua này sẽ
trưng bày ra ánh sáng các đồ giặt bẩn
thỉu và làm chán nãn các hành vi bê bối . Chánh quyền Hồ Cẩm Đào đã khởi xướng
chương trình “ một Dân chủ bên trong Đảng” hầu dễ dãi tranh đua trực tiếp các ghế ngồi trong các Ủy Ban Đảng, một ý
kiến được nhiệt liệt tán thưởng tại Đại Hội thứ 18 .
Lịch sử tái diễn
Nếu các sáng
kiến Đại Hội thứ 18 thành công, năm 2012 có xem như là năm đánh dấu chấm
dứt ý kiến dân chủ bầu phiếu là hệ thống duy nhất chánh quyền chánh trị cai trị hợp pháp và hửu hiệu. Trong khi Trung Quốc có cơ tăng trưởng, các khó khăn -bệnh tật Tây Phương nhân lên : kể từ khi thắng Chiến Tranh Lạnh,
Hoa Kỳ, trong một thế hệ , đã để cho
giới trung lưu mình tan rã . Hạ tầng cơ sở Hoa Kỳ ủ ê ở tình trạng thiếu sửa
chửa, và chánh trị Hoa Kỳ, cả bầu cử lẫn lập
pháp, bị tiền của và các quyền lợi đặc thù bắt giữ . Các thế hệ tương lai sẽ mắc nợ quá
nặng, khiến cho một suy giảm mức sống
tiêu chuẩn trung bình chắc chắn xảy ra. Âu Châu cũng vậy; quẩn bách
đồ sộ chánh trị , kinh tế và xã hội
gây ra làm dự án Âu Châu rớt xuống mặt đất. Trong
khi đó, cùng một thời gian, Trung Quốc đã đưa hàng trăm triệu dân Tàu ra khỏi
vòng nghèo khổ và nay Trung Quốc là một cường quốc dẫn đạo công nghệ.
Những điều phiền
muộn Tây Phương tự mình gây ra. Tuyên
bố là những hệ thống bầu cử
Tây Phương không bao giờ sai đã
kiềm chế tự sửa chửa . Bầu cử được xem
như là cứu cánh của chính mình, không chỉ là những phương
tiện cai trị tốt đẹp . Thay vì sản xuất
ra các lảnh đạo khả năng, các chánh trị bầu cử
làm cho các nhà lảnh đạo tốt, rất khó đạt quyền hạn. Trong vài trường
hợp hiếm có họ đạt được, họ bị tê liệt
vì các hệ thống hợp pháp và chính
trị của chính họ. Trong khi ngọai trưỡng
Hilary Clinton chu du khắp thế giới
cổ võ dân chủ bầu cử, tính cách hợp pháp
của hầu hết các tổ chức chánh trị Hoa Kỳ đang sụp đổ. Tỉ xuất chấp thuận
của Quốc Hội Hoa Kỳ, trong dân chúng Mỹ, chỉ còn 18 %
tháng 11 năm 2012 . Tổng thống
họat động tốt đẹp hơn, với tỉ xuất 50%.
Ngay cả Tối Cao Pháp Viện, độc lập chánh trị, tỉ xuất cũng rớt xuống
dưới 50% .
Rất nhiều
quốc gia đang mở mang đã học hỏi là
dân chủ không giải quyết được mọi vấn đề quốc gia . Đối với họ, thí dụ Trung Quốc rất quan trọng. Những thành công gần đây của Trung Quốc và các
thất bại của Tây Phương trưng bày một
tương phản rỏ rệt. Chắc chắn mô hình – kiểu
mẩu chánh trị Trung Quốc sẽ không bao
giờ thay thế dân chủ bầu cử , vì khác
dân chủ bầu cử , nó không bao giờ tự
phụ cho mình có tư cách phổ biến
khắp thế giới. Nó không thể xuất
khẩu được. Nhưng những thành công cũng trưng bày là nhiều hệ thống cai trị chánh trị có thể hửu dụng khi chúng tương ứng văn hóa , lịch sử quốc gia. Ý nghĩa của thành công Trung Quốc,
không phải là Trung Quốc đã cung cấp cho thế giới một thay thế mà là trinh diễn- chứng minh là những thay thế thành công hiện diện . Cách đây 24 năm, nhà khoa học chánh trị Francis Fukuyama tiên đóan là mọi quốc gia, trong tương lai, sẽ chấp nhận Dân Chủ Tự Do và than phiền là
thế giới sẽ trở nên buồn nãn, vì việc này xảy ra. Khuây khỏa đang tiến tới. Một thời đại thích
thú có thể đang đến với chúng ta !
Phần 2 tiếp theo : Dân chủ hay Chết (bài của
Yasheng Huang)
 |
| Phản đối thành lập nhà máy hóa học ở tỉnh Chiết Giang (Zhejiang) , 27 tháng 10, 2012 |
Sau đây là bài phản ứng quan điểm của Eric X. Li ở phần 1. Nhắc lại Eric Li là giám đốc điều hành một công ty tư bản hiểm nguy căn cứ tại
Thành phố Thượng Hải và giám đốc một tổ chức suy tư chánh sách -think tank. Li lớn
lên ở Trung Quốc vừa mới được cỡi mở và
muốn trở thành một kỷ ( công) nghệ gia, nhưng một công việc quản trị sau khi tốt nghiệp đại
học đã thay đổi ý kiến. Sau khi trải qua
làm việc một thời gian ở một công ty tư bản hiểm nguy tại Thung lũng
Silicon Valley ( Bắc Ca Li ), Li thiết lập
Tư Bản Thành Vệ - Chengwei Capital , một trong những công ty tư bản hiểm nghèo độc lập đầu tiên ở Trung Quốc,
năm 1999.
Năm
2011, đứng trước Hội Hòang gia Anh ( viện hàn lâm khoa học Anh ), thủ tướng Tàu
Ôn Gia Bảo - Wen jiabao tuyên
bố : « Ngày mai , Trung Quốc
sẽ là một quốc gia hòan tất toàn vẹn dân chủ, nghĩa là cai trị theo luật lệ , thẳng thắng và công
bình. Không có tự do, thì không thật
sự có dân chủ. Không bảo đảm quyền lợi kinh tế và chánh trị thì không có tự do
thật sự. Bài viết của Li « Đời
sống của Đảng Cọng sản Tàu » ở phần 1, không nói ủng hộ suông cho dân chủ. Thay vào đó, Li, một nhà tư bản căn cứ tại Thượng Hải, tuyên bố là
tranh cải về dân chủ hóa Tàu đã chết rồi:
Đảng Cọng sản Tàu CCP sẽ không
những nắm chánh quyền mà các thành công của chế độ trong những năm
tới sẽ « cũng cố mô hình độc đảng và
theo tiến trình này, thách đố uyên bác qui ước Tây Phương về phát triễn chánh
trị ». Có lẽ Li đã kêu gọi một cuộc chạy đua quá sớm chăng ?
Li kể ra đại chúng chấp thuận hướng đi
tổng quát của Trung Quốc như thể là chứng cớ rỏ ràng dân Tàu ưa
chuộng duy trì chánh trị nguyên trạng. Tuy nhiên, ở một nước không có ngôn
luận tự do, hỏi dân gian định giá hiệu năng các lảnh tụ thì
khác chi một cuộc khảo thí chỉ có một lựa chọn duy nhất. Những nghiên
cứu chặc chẻ hơn, đóng khung các câu hỏi theo phương cách ít nhạy cảm
chánh trị hơn, sẽ trực tiếp phủ
nhận kết luận của Li. Theo những khảo
sát năm 2003 do các nhà khảo cứu Tôn Hàn Châu – Yun-han Chu, Larry Diamond
, Andrew Nathan và Doh Chull Shin biên tập,
72 ,3 % dân gian Tàu được thăm dò ý kiến, nói rằng họ tin dân chủ « nay đáng ao ước cho xứ sở chúng tôi » và 67% nói dân chủ « nay thích hợp cho xứ sở chúng tôi ». Hai con số
này đồng dấu vết với những ghi chép cho các nền dân chủ Đông Á đã thiết lập từ lâu, gồm cả Nhật Bổn, Nam
Hàn và Đài Loan. Hiện có nhiều kêu gọi
thêm dân chủ ở Trung Quốc. Đúng là khối chống lại cải cách ở đảng CCP đã thắng cuộc, kể từ đàn áp thẳng thừng Quảng Trường Thiên An Môn
năm 1989. Nhưng gần đây, tiếng nói cho cải cách bên trong CCP đã tăng thêm uy
lực, phần lớn là những kêu gọi cho lương thiện, trong sáng và phải chịu
trách nhiệm do hàng trăm triệu dân Tàu
sử dụng Internet. Các lảnh tụ mới
Trung Quốc, ít nhất tuồng như muốn chấp nhận
một giọng điệu ôn hòa hơn các
tiền nhiệm, những người đã cảnh cáo
chướng tai chống lại « Tây
Phương hóa » hệ thống chánh trị Trung Quốc. Cho đến nay, cái gì đã khiến
Trung Quốc không tiến lên dân chủ, không phải là vì thiếu một yêu cầu cho hệ
thống mà là thiếu một nguồn cung cấp. Rất có thể lỗ hổng sẽ được lấp đi trong
vòng 10 năm tới.
Một
trường thành không quá lớn
Li công nhận là Trung Quốc có nhiều vấn đề có tên là tăng trưởng kinh tế chậm đi, cung cấp không đầy đủ các dịch vụ xã
hội và tham nhũng ; nhưng ông
khẳng định là CCP có nhiều khả năng hơn bất cứ một chánh phủ dân chủ nào hầu chỉnh đốn lại chúng . Li biện cứ là CCP sẽ đủ khả năng làm
những quyết định khó khăn giải đáp
chúng, nhờ đảng CCP có khả năng tự sửa chữa, nhờ cơ cấu sử dụng nhân tài và dự
trữ to lớn tính cách hợp pháp đại chúng .
Trong 6 thập niên cai trị, CCP đã cố gắng làm mọi thứ, từ tập thể đất đai đến Bước Tiến
Nhảy Vọt, Cách Mạng Văn Hóa đến tư nhân hóa. Theo Li, các điều này biến CCP thành ra một trong những tổ chức chánh trị tự cải cách lấy mình , trong lịch
sử thế giới gần đây. Tiếc thay, ( cựu ) thủ tướng Trung Quốc không có được tự
tín của Li là Bắc Bình đã học hỏi các
tai họa thời quá khứ và có thể tự sửa chữa.
Tháng ba năm 2012. trả lời là
Trung Quốc có vô số xì căng đan tham nhũng và chánh trị, Ôn Gia Bảo cảnh
cáo là nếu không có các cải cách chánh trị, những bi kịch lịch sử tỉ như Cách Mạng Văn Hóa có thể tái
diễn.
Trung Quốc hình như xa cách Bước Tiến
Nhảy Vọt và Cách Mạng Văn Hóa nhiều năm ánh sáng, những chách sách của Mao
Trạch Đông quá tệ hại cho Trung Quốc. Thế nhưng đảng CCP chưa bao giờ minh bạch
chối bỏ và chấp nhận phạm tội về cả hai chánh sách này và cũng không giải đáp câu hỏi là cách
nào đảng sẽ ngăn ngừa những đại họa tương tự trong tương lai. Ở một hệ
thống không chịu trách nhiệm hay không có
cản trở hoặc cân bằng, lo ngại của Ôn Gia Bảo
- cùng hàng trăm triệu dân Tàu đã
đau đớn về những hải hùng các sự cố này - là thật tâm và được coi là đúng .
Sau khi
ca tụng tính thích nghi của đảng CCP, Li tiến tới tâng bốc hệ thống sử
dụng nhân tài Trung Quốc. Ở đây, Li kể lại chuyện Qúi Hà, nhờ các chánh sách
công cọng sáng tạo của mình, đã tiến lên từ một đảng viên cấp thấp
một huyện lạc hậu đến phó bí thư đảng tỉnh Vân Nam. Sự kiện là hệ thống chánh
trị Trung Quốc đã đủ mềm dẽo để giúp ai đó như Quí Hà, thí nghiệm những cải
cách là một lý do khiến đảng không sụp
đổ sớm hơn. Tuy nhiên, thật lạ kỳ là Li đã dùng câu chuyện Quí Hà trong ca Li
viết chống lại dân chủ. Các đặc điểm của
hệ thống chánh trị Trung Quốc
giúp Quí Hà có thể thí nghiệm chánh sách đầy sáng tạo, chuyễn trách nhiệm cho
chi nhánh – subsidiarity ( một nguyên tắc tổ chức là điều nghiên phải do chức quyền
chi nhánh thấp nhất có khả năng giải quyết thực thi ) và chế độ liên bang – federalism, thật ra
là nền tảng một chế độ dân chủ thực hiện tốt đẹp. Khác Trung Quốc, nơi chánh
quyền trung ương ra nghị định làm chi
nhánh trách nhiệm và chế độ liên bang, đa
số các quốc gia dân chủ trên hiến pháp
tôn thờ phân tán quyền hạn chánh trị.
Còn một vấn đề khác câu chuyện Quí
Hà: cứ mỗi Quí Hà lại có vô số kể các
nhà chánh trị Trung Quốc được tưởng thưởng thăng cấp bậc xuyên qua đảng với những lý do ít chánh trị hơn. Dữ
liệu có phương pháp đơn giản không mang
theo khẳng định của Li, ở hệ thống chánh trị Tàu trên phương diện tổng thể, là
chế độ sử dụng nhân tài. Trên một phân
tích khắc khe dữ liệu kinh tế và chánh trị, các nhà khoa học chánh trị Victor Thích- Shih, Chhristopher Adolph, và Mingxing
Liu - Lưu Minh Hưng không tìm thấy
chứng cớ là các chức quyền Tàu có được những ghi chép đường lối kinh tế tốt
đẹp, sẽ được thăng tiến hơn là những
kẻ thực thi kém cõi. Điều đáng kể nhất là đở đầu – patronage
– cái Vũ Tây – Wu si, một sử gia
lỗi lạc và biên tập viên tại Trung Quốc gọi là « luật che dấu-hidden
rule » của hệ thống đề
xướng.
Li
khẳng định là một nhân sự có bằng chứng tín nhiệm của Barack Obama, trước
khi Obama đắc cử tổng thống, sẽ không tiến xa được ở chánh trị Tàu. Li đúng lý, nhưng mặt sấp cú búng cũng đúng. Hãy lấy ca Bố Hy
Lai, cựu uỷ viên Bộ Chánh Trị, vợ ông đã thú tội giết người, đã có thể gửi con
trai ra học ngọai quốc rất tốn tiền với lương công bộc nhỏ bé, và đang giám sát một chiến dịch khủng bố đỏ chống lại
các nhà báo và các luật sư, tra tấn hay bỏ tù một số công dân mà không hề có tí chút tiến trình thích đáng
nào. Không ai có hồ sơ như Bố Hy Lai lại có thể tiến xa ở
Hoa Kỳ. Ở Trung Quốc, ông được xem là giỏi dang. Và trước khi mất chức, Bố Hy
Lai có quyền hành không ngăn cản y hệt
Quí Hà, ông dùng tái sinh ngay những yếu
tố Cách Mạng Văn Hóa mà Ôn Gia Bảo chống đối.
Một tuyên bố khác của Li là tính chất hợp pháp phổ thông của CCP.
Nhưng chính tham nhũng và lạm dụng
quyền hành đã phá hoại ngầm tính chất hợp pháp này. Đây là một bài học các nhà lảnh đạo đảng đã
học được qua sự cố Bố Hy Lai. Đáng kinh ngạc là cả hai, cựu chủ tịch nước Hồ
Cẩm Đào và chủ tịch sắp tới Tập Cẩm Bình, mới đây đã phóng
ra những cảnh báo kinh khủng là tham nhũng có thể đưa tới sụp đổ đảng và quốc
gia. Họ đã nói đúng, đặc biệt chiếu
theo đường hướng kinh tế Trung Quốc đang chậm dần. Đây không phải là nói rằng vài lảnh đạo cá
nhân CCP không còn được dân gian Tàu ngưỡng mộ rộng rãi nữa. Thế nhưng các chức quyền có khuynh hướng là
những nhà cải cách đảng, tỉ như Đặng Tiểu Bình, người đã khởi sự cải cách thị trường bắt đầu ở thập
niên 1970 và Hồ Diệu Bang – Hu
Yaobang , nguyên là tổng bí thư CCP,
khi Đặng Tiểu Bình lảnh đạo Trung Quốc. Sự kiện các nhà cải cách vẫn còn được
đại chúng ưa chuộng ngày này, cống hiến cho CCP một cơ hội : đảng có cơ
theo đuổi một lịch trình tiền tố tích
cực – proactive để thực hiện một
diễn tiến từng bước và hòa bình đến dân chủ, tránh hổn loạn và chuyễn biến rối lọan đang nhận chìm Trung
Đông. Then chốt sẽ là phải khởi sự cải cách ngay tự bây giờ .
Sự thật đã ở đó rồi
Sau khi bước qua những tích cực của
hệ thống chánh trị Trung Quốc, Li tiến
tới các vấn đề Tây Phương. Ông nhìn mọi
vấn đề Tây Phương- phân hóa giới trung lưu, hạ tầng cơ sở đổ vỡ, mắc nợ, các
chính trị gia bị quyền lợi đặc biệt giam
giữ- thảy đều là thành quả của dân chủ
tự do- liberal democracy . Nhưng những vấn đề này không chỉ giới
hạn cho các chánh quyền dân chủ tự do. Các chế độ độc đóan cũng trải qua những
kinh nghiệm này. Hãy nghĩ đến những náo động kinh tế đã đánh mạnh vào các tướng lãnh – juntas Châu Mỹ La tinh các thập niên 1970 và 1980 và
ở Inđônêxia ( Nam Dương ) năm 1997. Những chánh quyền độc đóan trên lịch sữ đã
tránh khỏi các khủng hỏang tài chánh là những chánh quyền có nền kinh tế kế họach trung ương thiếu những hệ thống tài chánh để bắt đầu. Thay vì có những chu kỳ lên voi xuống chó, những lọai kinh tế này sản
xuất ra những nền kinh tế ngưng trệ dài
hạn .
Li kể ra dữ liệu của Trong Sáng Quốc Tế, biện cứ
là nhiều nền dân chủ còn tham nhũng hơn cả Trung Quốc. Gạt ra một bên hài hước sử dụng dữ liệu một tổ chức chuyên Trong Sáng để bênh
vực một hệ thống độc đoán tối tăm, biện chứng của Li tiết lộ một điểm phân tích sâu đậm. Muốn lột mặt nạ
tham nhũng, cần có thông tin. Ở hệ thống
độc đảng, thông tin trung thực bị đàn áp và hiếm hoi. Trang web Ấn Độ « Tôi đã
trả tiền Đút lót – I paid a Bribe” thiết lập năm 2010 như thể là một phương cách
cho dân Ấn lên mạng báo cáo vô danh những sự cố cần phải đút lót cho ai đó để đạt một dịch vụ
chánh quyền. Tháng 11 năm 2012, trang web này đã ghi chép hơn 21 000 báo cáo
tham nhũng. Tuy nhiên, khi công dân mạng (lưới Internet ) – netizens Tàu
muốn lập những trang mạng tương tự, tỉ
như I Made a Bribe hay www.552phone.com, chánh phủ đóng cửa chúng.
Cho nên thật vô ích so sánh 21 000 báo
cáo ở Ấn Độ với con số zêrô ở Trung Quốc và kết luận Ấn Độ tham nhũng hơn. Nhưng đó là điều Li đã làm.
Chắc chắn là có nhiều nền dân chủ tham
nhũng. Như Li đã nhấn mạnh, Á Căn Đình , Inđônêxia và Phi Luật Tân có những ghi chép dấu vết ghê rỡn về điểm này
. Nhưng chính là những độc tài quân phiệt đã cai trị mỗi quốc gia vừa kể nhiều
chục năm, trước khi quốc gia cỡi mở lại.
Độc đóan tạo ra những hệ thống tham
nhũng mà các nền dân chủ mới phải chịu đựng. Các dân chủ phải nhận trách nhiệm thất bại, không đào bới đi được gốc rễ tham nhũng, nhưng không
nên lầm triệu chứng với nguyên do. Trên
thế giới , khỏi cần bàn cải là các chế
độ độc đóan, nói một cách tổng quát, tham
nhũng lớn hơn các nền dân chủ. Như báo
cáo Trong Sáng Quốc Tế năm 2004 đã
tiết lộ. ba chức sắc chóp bu vơ
vét của hai thập niên trước là
Suharto, cầm quyền ở Inđônêxia cho đến
năm 1998 ; Ferdinand Marcos ở Phi
Luật Tân cho đến năm 1986 ; và Mobutu Sese Seko tổng thống Cộng Hòa Dân Chủ Congo cho đến năm
1997. Cả 3 nhà độc tài này cướp bóc dân chúng nghèo khỗ nước họ một số tiền phối hợp lên đến 50 tỉ đô Mỹ .
Từ năm 1990, theo một báo cáo ngắn
ngủi lên mạng vài tháng nay trên trang
Web của Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc, các chức quyền Tàu tham nhũng- khỏang 18000 người- đã tập thể quy ra ngọai quốc chừng 120 tỉ đô la Mỹ ( khoảngmột lần ruỡi
GDP Việt Nam năm 2012 ). Con số tương đương
ngân sách giáo dục tòan thể nước Tàu , giữa các năm 1978 và 1998. Ngòai
tuyệt đối thất bát tài chánh ra, tham nhũng
cũng đưa tới những ghi chép an tòan thực
phẩm rất yếu kém, vì chính các chức quyền
được trả tiền đút lót, để đừng
thi hành thể lệ điều hòa. Một báo cáo của Ngân Hàng Phát Triễn Á Châu năm 2007
ước tính là 300 triệu dân Tàu đau khổ
mỗi năm vì các bệnh thực phẩm mang tới.
An tòan thực phẩm không chỉ là một
căn bệnh duy nhất. Tham nhũng đưa tới cầu cống, xây cất sụp đổ giết người
và các xưởng máy hóa học phun độc ra môi
trường Tàu và những biện pháp che đậy chúng.
Vấn
đề không phải là Trung Quốc khoan dung,
nhẹ tay đối với tham nhũng. Chánh phủ thường xuyên xử tử các chức quyền
đồng lõa. Vài người là nhân viên cao cấp, tỉ như Thành Khắc Kiệt – Cheng KeJie , nguyên phó chủ tịch
Đại hội Quốc dân - National People ‘s
Congress, trước khi y bị xử tử năm 2000 và giám đốc Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Quốc gia, bị hành hình
năm 2007.Vấn đề là thiếu thốn bất cứ ngăn cản và cân bằng nơi quyền hành của
họ và thiếu thốn những phá vỡ tốt nhất chống tham nhũng: nghĩa là trong sáng và một báo chí tự do.
Dân chủ đang tới
Ngay cả khi Li biện cứ hệ thống độc đảng là cái gì tốt đẹp nhất
Trung Quốc có được, ông cũng đặt ra vài cải cách nhạy cảm hơn để cải thiện nó. Ông đề nghị
những tổ chức không chánh phủ mạnh mẽ hơn, có thể giúp chánh phủ chuyễn giao
dịch vụ tốt đẹp hơn; mê đia độc lập hơn,
có thể giúp chận đứng tham nhũng và những yếu tố gọi là dân chủ bên trong đảng , giúp phơi bày đồ giặt dịa dơ bẩn và làm chán
nãn những hành vi khó coi. Ông rất đúng. Khôi hài thay, đó lại là những thành phần lõi
cốt cán một nền dân chủ họat động tốt đẹp.
Không một quốc gia nào có thể chấp
nhận những yếu tố căn bản này của dân chủ mà lại không chấp thuận tòan thể, một
ngày nào đó. Nó thể không giữ vững nổi
những bầu cử sơ khởi náo nhiệt hay các họp
kín chánh trị - caucus như ở bang
Iowa – Hoa Kỳ, nhưng lại có một chánh
quyền trung ương cai trị kiểu Xít ta Lin- Stalin. Hãy xét ca Đài Loan
nơi dân chủ đã tiến trào theo thời gian Đầu thập niên 1970, Tưởng Kinh Quốc – Chiang
ChingKuo trở thành tổng thống năm 1978, khởi sự cải cách đảng cầm quyền là Quốc
Dân Đảng – Kuomintang hầu cho phép
những bầu cử địa phương có tranh đua , dân Đài Loan địa phương được tham
dự ( trước đó chỉ những ai đã sinh sống ở
lục địa mới được phép chiếm những
địa vị quan trọng ) và khảo sát đại chúng cặn kẻ về tiến trình ngân quỉ đảng.
Tưởng Kinh Quốc cũng thả các tù nhân chánh trị và trở nên rộng lượng hơn với báo chí và các tổ chức
không chánh phủ . Khi một đảng đối lập, Đảng Dân Chủ Tiến Bộ -Democratic
Progressive Party , trồi lên năm 1986, nó là một sản phẩm của những cải cách
của Tưỏng Kinh Quốc trước đó. Nay, ở Đài Loan khó mà phân biệt vạch một đường
thẳng giữa vài lọai dân chủ và dân chủ tòan diện.
Đây là một điều tốt. Li đã đúng khi
cho rằng Trung Quốc đã tạo dựng những thành công kinh tế và xã hội đồ sộ, trong một số các thập niên vừa qua. Nhưng
Trung Quốc cũng đã tỏ ra không hửu hiệu tạo ra tăng trưởng toàn bộ, giảm bớt bất bình đẳng lợi tức, phá
hối lộ và chận đứng tai hại môi sinh.
Nay Trung Quốc cần để dân chủ thử nghiệm một
lần xem sao. Như các học giả David Lake
và Mathew Baum đã trình bày, dân chủ làm công việc cung cấp dịch vụ công cọng tốt
hơn là các chánh quyền độc đoán. Những
quốc gia chuyễn tiếp đến dân chủ đã chứng tỏ có ngay một cải thiện. Trung Quốc cũng đã thấy vài ảnh hưởng
này : Nancy Quan- Qian, một nhà kinh tế đại học Yale đã trình bày là du nhập bầu cử ở cấp làng xã ở
Trung Quốc đã cải thiện trách nhiệm và
tăng gia chi tiêu cho các dịch vụ công cọng.
Một Trung Quốc dân chủ sẽ khó lòng
hơn được tăng trưởng GDP Trung Quốc hiện tại, nhưng ít nhất tăng trưởng cũng sẽ tòan bộ hơn. Lợi nhuận sẽ không
chỉ chảy về chánh quyền và một số ít nhà
tư bản liên kết, mà tới đa số dân gian
Tàu vì lẽ tiên tiến một nền dân chủ tốt đẹp, sẽ tới tốt đẹp cho nhiều người hơn.
Hai
dạng kinh tế Tàu tiên liệu một
lối đi tới dân chủ hóa. Một là mức GDP
mỗi đầu người ; Trung Quốc theo nhiều nhà khoa học xã hội đã vượt qua
ngưỡng cửa nơi đa số quốc gia sẽ bắt đầy dân chủ hóa- giữa 4000 đô la Mỹ và 6000 đô la Mỹ ( Sài Gòn , Bình Dương , Đồng Nai -Biên
Hòa… và Hà Nội ? , Đà
Nẳng ?... vào năm 2020 ? ).
Như nhà học giả Minh Tân Bắc- MingxinPei đã nhấn mạnh, trong số 25 quốc
gia có GDP mỗi đầu người lớn hơn Trung
Quốc, chưa được tự do hay chỉ có tự do nữa vời, 21 quốc gia
này đã được giữ vững nhờ khai thác các
tài nguyên thiên nhiên. Ngòai
lọat quốc gia ngọai lệ này, các quốc gia khác sẽ trở thành dân chủ, khi
họ giàu có thêm lên .
Dạng cơ
cấu thứ hai tiên liệu dân chủ hóa là tăng trưởng nóng bức Trung Quốc tất sẽ
phải chậm đi, nâng cao các xung đột và biến tham nhũng thành một gánh nặng
không mang được nữa rồi. Khi kinh tế
tăng trưởng , dân gian có thể chịu đưa
thêm hối lô. Nhưng khi không tăng trưởng, mức đút lót hối lộ như thế không ai
chịu đựng nổi. Nếu Trung Quốc tiếp
tục duy trì tình trạng chánh trị hiện
hửu, xung đột sẽ tăng lên nhiều và bước tiến tiền của chạy ra khỏi nước , nay
đã gia tăng, sẽ gia tốc, vì lòng tin
cậy tương lai về kinh tế
và chánh trị Trung Quốc mất đi.
Nếu không chận đứng được, mất tin cậy của giới thượng lưu kinh tế Tàu,
sẽ vô cùng nguy hiểm cho nền kinh tế Trung Quốc và có cơ khởi động những bất ổn
tài chánh đáng kể.
Chắc chắn dân chủ hóa nằm trong tay đảng CCP. Nhưng trong số điểm tính này , mọi điều đều
tốt đẹp hơn. Ngay cả vài nhân vật chế độ cộng sản Tàu , cũng đã tin tưởng rằng ổn định không đến bằng đàn áp,
mà bằng cỡi mở thêm chánh trị và kinh tế. Trong
phiên cuối Đại Hội thứ 18 , họp vào tháng 11 năm 2012, một bức thư
mở kêu gọi thêm trong sáng và dân
chủ bên trong đảng, quay cuồng trên mạng Internet. Tác gỉả một bức thơ là Trần Tiểu Lữ - Chen
Xiaolu, con trẻ tuổi nhất một thống chế Tàu nhiều hy chương nhất và cũng là
phó thủ tướng, tổng trưởng ngọai giao và phụ tá tin cậy của Thủ tướng Châu Ấn Lai. Trần và nhiều cao cấp Tàu không còn tin tưởng
là phải
giữ lại nguyên trạng .
Kể từ năm 1989, CCP không chấp nhận một cải cách thật sự nào cả,
dựa trên sác xuất tăng trưởng mạnh để
duy trì cai trị. Chiến lược này có thể hửu dụng khi kinh tế phồn thịnh , một điều Bắc Bình
không thể xem là đương nhiên. Đáng kể
nhiều là xem thử CCP có chịu chấp nhận tiền tố các cải cách chánh trị không, hay là bị bó buộc phải làm như thế, phản ứng
lại một khủng hỏang đại họa. Có lẽ tốt hơn cho hệ thống chánh trị là cách thay đổi dần dần và bằng kiểm sóat,
hơn là xuyên qua một cuộc cách mạng dữ dội. CCP có thể lấy lại uy tín bằng cách tái tuyên
bố mệnh lệnh cải cách và CCP cũng có thể
cải thiện hệ thống chánh trị Trung Quốc
mà không phải từ bỏ quyền hành . Không nhiều quốc gia độc đóan có cơ hội
như thế đâu ; cho nên CCP không nên
hoang phí cơ may này !
( Ir vine, Nam Ca Li- Hoa Kỳ ngày 18
tháng 2 năm 2013)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét