HIP HOP Việt Nam

Giới trẻ Việt Nam thay đổi mau lẹ theo điệu:

           Hip - Hop  Hoa Kỳ thành Híp Hốp Việt  ở Hà Nội, Sài Gòn và thế giới chăng ?  

                                 G S Tôn thất Trình

   Hip Hop  là một hiện tượng  tượng trưng thích nghi cho  bước tiến thay đổi mau lẹ ở Việt Nam,  nơi gần  ⅔  dân số  còn dưới tuổi 30 . Một  giới trung lưu  nẩy mầm , trong túi  có nhiều tiền mặt , đường  vào MTV và  Internet và một nền  kinh tế thị trường tự do sôi nổi : làm chất liệu không chỉ  cho một cuộc cách mạng văn hóa mà còn là một bùng nổ  cho híp hốp.

     Nhưng khác  hip hop tiền phong Hoa Kỳ, theo những bài ca trữ tình ráp - rap sớm sủa bấm thổi điếc tai là những  thông điệp ngầm phản đối, híp hốp Việt Nam  nhu mì hơn, thân thiện hơn .  Đây là  những lời ca trữ tình và  tranh vẽ trên tường cỗ, tranh phun sơn -  gráp phi ti, graffiti che kín một tiếng kêu khóc  tha thiết cho thay đổi.  Ở Việt Nam, híp hốp  không đe dọa chánh trị  mà chỉ là một trưng diện lễ phục , theo Jamie Maxtone - Graham , một nhà chụp hình  và nguyên là học giả Fulbright  từ New York, đã sinh  sống ở Việt Nam  và nghiên cứu  văn hóa trẻ  tại Hà Nội. “  Đó là nghe âm nhạc,  lái xe gắn máy …  không hề nói tới  một cái gì nguy hiểm hay  đe dọa …”  Maxtone Graham so sánh híp hốp với các họat động cộng đồng khác, tỉ như Thái Cực Quyền ( ? ) - Tai Chi, những phương cách  giúp cho các nhóm dân gian  sở thích giống nhau,  đến họp cùng nhau và kết nối.

        Híp hốp là gì đây ?

  

Theo Wikipedia , Híp Hốp là một thể lọai âm nhạc và trào lưu văn hóa  Hoa Kỳ  xuất hiện từ thập niên 1970 tại Bronx , thành phố New York .  Phát triễn ở những khu guét tô -  ghetto nơi tập trung  những người nghèo , người da màu, da đen  thường gắn liền  với nhiều tệ nạn xã hội và băng đảng .  Văn hóa  híp hốp được mô tả  như là một họat động  hình thành  do nhiều phương cách truyền đạt khác nhau .  Các yếu tố hình thành chánh bao gồm:   DJing -  người trộn lẫn - mix nhạc, MCing  hay  rapping - người đánh nhẹ lời đốp chát  mắng mỏ - trách móc , gráp phi ti- vẽ phun sơn trên tường,  nhảy múa nhào lộn  chống  một tay bẻ gảy nhạc điệu - breakdance, nổ bôm bốp - popping và  đánh võ khóa cửa- locking , đánh  quyền nhịp đập - beatboxing,  thời trang híp hốp- hip hop fashion ...  

    Hai từ Hip hop có thể có nguồn từ Africa Bambaataa, khi Bambaataa tổ chức những buổi tiệc, Bam cảm thấy thích tạo ra tên chủ đạo cho tiệc thêm phần thú vị.  Một trong những từ chủ đạo Bam đã  dặt ra là “ The Hip hop Beeny Bop “ . Một số người  dùng cụm từ “ Beeny Bop” làm ứng tấu.   Và ở những buổi tiệc sau đó,  Starski , một người giới thiệu buổi tiệc - MC,  Master of Ceremonies,  hợp tác với Bam , thường mở đầu buổi tiệc  bằng những khúc ứng tấu  . Cho nên  MC Starski thường được xem  là người khởi nguồn 2 từ ” Hip Hop” .   Nhưng cũng không lầm khi nói Africa Bambaataa là người  phát sinh Hip  Hop.

     Trong híp hốp, chuyện hai người đụng độ , xích mích nhau là chuyện thường gặp. Ca sĩ đốp chát -, ráp pơ  rapper  này  “đốp chát - diss” ca sĩ kia  một câu, rap pơ  trả lời lại một câu . Chuyện  nhỏ thành chuyện to và chiến tranh giữa các ráp pơ bùng nổ . Điển hình là cuộc chiến giữa phe “ Bờ biển  Tây- West Coast” và phe “ Bờ biển Đông - East Coast”,  nơi các đụng độ  ra khỏi ranh giới âm nhạc . Hai  ca sĩ đốp chát nổi danh và ảnh hưởng lớn trong Hip Hop  Hoa kỳ bị  ám sát : đó là “ The notorious B.I.G ,  Biggie Smalls hay Biggie Christopher Wallace miền  Đông và  2Pac, hay Tupac Shakur  hay Makaveli miềnTây Hoa Kỳ .  Nhóm  Gangsta Rap   xuất xứ từ Miền Tây ; những ráp pơ này trên khắp thế giới thường hay giơ bàn tay hình chữ W  như là một biểu trưng đặc thù . Nhưng chiếm lĩnh loa  đài vẫn là hip hop Miền Đông . Khởi đầu mâu thuẩn Đông - Tây Hoa Kỳ,  bắt đầu năm 1991 khi ráp pơ miền Đông Tim Dog  phát sinh “ Fuck- Đụ mẹ Compton” . Ráp pơ  miền Tây từ Long Beach - Nam Ca Li  Snoop Dogg  đáp trả trong bài” Địt  Mẹ  với- Fuck With Dre  Day” .  Năm 1992 , dưới nhãn hiệu là “ Phòng giam  kẻ bị tử hình -  Death Row” . Dre khởi sự  “ Kinh Niên - The Chronic” khai sinh dòng hip hop  mới “ Hỏang sợ G -Funk , Gangsta Funk” , giúp hip hop Miền Tây  chánh thức trở thành  một đối thủ của Miền Đông , nhờ  thành công mau lẹ hết sức  của các tập Death Row records. Thành công càng lớn thêm với khởi sự G- Funk kinh điển “ Kiểu Chó -Doggy Style”   năm 1993. Từ đây hip hop Mìền Tây hòan tòan chiếm lĩnh các phương tiện truyền thông , đặc biệt với  ráp pơ 2Pac , người làm các bài hát nói lên thực trạng xã hội , tình trạng phân biệt- kỳ thị chủng tộc và đã kích các nhà cầm quyền .          

    Híp hốp ở Hà Nội

   Hiện diện của hip hop cho thấy  là các biên giới đóng kín  làm Việt Nam  cô độc lâu năm,  nay  đã  cởi mở, nới lỏng đáng kể. Ngày nay các vị thành niên  sục sạo  Internet,  hầu tìm kiếm các gợi ý thời trang híp hốp  vũ khúc và âm nhạc  từ khắp thế giới.   Dù âm nhạc vẫn còn đứng ngòai  dòng chánh Việt Nam,  rỏ ràng là hip hốp đã  trình diễn khắp Hà Nội : các tiệm thời trang,  như Boo Sk8 Shop ,  các stuđiô  khiêu vũ và các trung tâm cộng đồng và gráp phi ti  dọc theo xa lộ.  Li Knight, thuộc nhóm híp hốp Việt Nam Rexona  cho biết “ chúng tôi không đến  từ một nơi chung, nhưng khi chúng tôi  họp thành một nhóm, chúng tôi không còn rời nhau nữa . Chúng tôi  rất  hảnh diện  đã  nhất trí  và sáng tạo,  họat động sống động hăng hái.  Chúng tôi hảnh diện  là dân Việt Nam  thế hệ  các thập niên 1980 và1990.

    Ban đêm quảng trường Lê Ninh- Lenine Plaza  trông giống như một sân trường trung học rộn rịp. Các tay tập nhảy múa   dành các gốc đường , trong khi các tay trượt ván băng  trỗ tài  ở bề đáy tượng  lại dành hết vùng trung tâm.  Các tay lái xe  đạp xiếc  nhào lộn sử dụng lảnh thổ mình phía bên tay mặt , cố tránh  một màn đá banh ứng tác,  khi chúng  thực tập  biểu diễn  mô tô bánh trước đưa  lên không . Tại môt khu khác ,  một cặp  tình tứ đang học  múa máy chuyễn âm  và cách xa đó một huấn luyện viên đang dạy một lớp tập đi đứng.   Mỗi nhóm đều  phát nhạc nhẹ nhàng  hầu các vỗ đập  không  chạm nhau.  Khắp quanh công  viên, nhiều cặp vợ chồng ngồi trên xe gắn máy  đắm nhìn   màu sắc và họat động xóay lốc.   Các đường phố bao quanh  hụ còi,  cung cấp   một đường dây  nhạc trầm to lớn  cho khung cảnh .

    Tượng Lê Nin  cốt dùng để nhắc nhở nghiêm nghị rằng Việt Nam là một chánh quyền cọng sản.  Tượng đồng  thau, cao 6m, do  kiến trúc sư Nga Garonii Isakovich  họa kiểu  là một trong  300   đài kỷ niệm  và dinh thự  Nga làm ở Việt Nam, từ năm 1955 đến năm 1991.  Nhưng các vị thành niên Việt Nam, đầu đội  nón banh bóng chày - baseball  Yăn ki -  Yankee (dân Hoa Kỳ ) sáng chói , tụ họp  ở  vùng trung tâm và vùng bề mặt bằng phẳng quảng trường,  không màng  gì tới  ý  nghĩa lịch sử này cả thảy. Hòang Thùy Linh  môt tay học múa chuyễn âm 20 tuổi , thốt lời ngạc nhiên:  Em  thấy tượng. Nếu Lê Ninh còn sống,  ông sẽ ủng hộ chúng em vì đây cũng  là một môn thể thao  cho giới trẽ.

   Dấu tích chủ nghĩa cọng sản vẫn  còn vang dội qua các “ tuyên bố của Bác Hồ” , những thông báo  ái quốc phát ầm ỉ  âm nhạc và thông điệp chánh quyền, qua các đường phố  một hay hai lần một ngày.  Nhưng hiện diện cọng sản khác đã giảm bớt trong công việc hằng ngày, theo dân cư Hà Nội, trừ phi ai đó  còn trực tiếp liên hệ  đến  giấy tờ thư lại. Các tay “  lướt sóng - surfers” Net có thể đi vào Youtube, MySpace, nay ngay cả Internet khiêu dâm - porn , dù khiêu dâm bị cấm trên phương diện kỷ thuật . Chánh quyền cũng chận đứng đi vào hàng ngàn trang websites chánh trị hay tôn giáo.  Chỉ trong năm 2002 , ít nhất l à  6 tay “ chống đối điều khiển học - cyber dissidents” đã bị bắt giam  vì tội ác,   từ các  biên khảo chánh trị đối lập  đến các kẻ  dùng thư điện tử - e mail “ kẻ thời cơ chánh trị- political  opportunists “ ngòai nước , chiếu theo Tập san Chánh sách Ngoại Giao - Foreign Policy ở  Tụ Điểm- Focus, một  cơ quan suy nghĩ chánh sách  Mỹ . Theo lời một cư dân Hà Nội không muốn  tiết lộ danh tánh “ Nhiều thế hệ  đã  lớn lên  với ý kiến  là có nhiều điều chánh quyền không bằng lòng , cho nên một số lớn đã tự kiểm duyệt mình .” Lời nói  không mất tiền mua ; Lựa lời mà nói  cho vừa lòng nhau” ,ca dao đã dạy như vậy !  Tự kiểm sóat lấy mình có lẽ  là một phần lý do tại sao nhóm trữ tình của các nghệ sĩ Việt Nam lại  vô chánh trị và vô hại , so với hip hop Hoa Kỳ thập niên 1980 . 

Theo Tăng Quốc An , tên ráp pơ là Ông T , mới 18 tuổi,  các  vị thành niên Việt Nam ráp về  “ tình yêu , đời sống , đôi khi nhảy múa , trường học “ . Còn Bùi Minh Trị,  mồ hôi nhễ nhại sau  khi luyện  thông thường môt nhào lộn nhảy múa quay cuồng  chống một tay - break dance của nhóm, tóm tắt khác biệt giữa  híp hốp Việt và hip hop Mỹ  cùng các xứ khác ( Anh, Pháp, Úc … ) là híp hốp Việt Nam sạch sẽ - clean, trong khi nhiều dân Mỹ thực sự không trình diễn híp hốp mà là  ăn mặc theo kiểu híp hốp . Họ không nhảy múa...  

Ở đây  dân Việt tụ điểm  nhiều hơn về nhảy múa và nghệ thuật .  Ở Hoa Kỳ ,  mọi khía cạnh  hip hop  lớn lên theo âm nhạc .  Ở Việt Nam , nhảy múa nhào lôn chống một tay- break dance , xuất hiện trước tiên  và các yếu tố khác theo đuôi sau đó .  Các nghệ sĩ híp hốp Việt Nam đầu  tiên  nhìn vào  Hoa Kỳ,  theo dõi các khuynh hướng mới nhất, những các tay say mê híp hốp này quay đầu về phía  các quốc gia Á Châu khác như  Đại Hàn và Nhật Bổn, để tìm cảm hứng , theo như  lời Maxtone - Graham. Các  trẻ em  gia đình giàu sang hơn  gia nhập híp hốp.  Trẻ em giới thấp kém hơn thì đi bán hột quẹt ở đường phố , theo lời  Paul Leck Davidson  của Sản  xuất Noi Zee Productions, một ngọai kiều Anh Quốc, đồng thiết lập viên cho đề xướng  một hảng âm nhạc duy nhất Hà Nội,  năm 2014. Trong số tay say mê  híp hốp ai  có tiền cũng phô bày rỏ rệt . Mọi cách ăn mặc  đều được phối hợp kỷ lưỡng, khiếp vía , sặc sở màu sắc . Đồ bản hình chữ Tê -Tee,  chứa từ Anh  vô nghĩa,  có mặt khắp nới cũng như các dây treo quần- suspenders, xà cạp sáng rực- bright legging, mũ đội lệch , thắt lưng làm vội vàng  nhàm chán knock -off  Louis Vuitton belts  và giày chơi quần vợt sneakers giả tạo Converse .

SuBoi theo báo chí Mỹ là nữ hoàng Hip Hop VN (Hàng Lâm Trang Anh) 

    Híp hốp Việt Nam  không mang theo  một  “ bằng chứng đường phố - street cred” như thể ở các nơi khác trên thế giới .. Xa khỏi Hà Nội , công nhân vất vã suốt tuần trên đồng ruộng mới kiếm ra được 125 đô la Mỹ một năm . Các tay say mê  híp hốp,  dù sống kế cận đi nữa thì đang cư ngụ  một thế giới  hòan tòan khác hẳn. Một lon sơn giá khoảng 30 000 ĐVN hay 2 $,   một phí tổn mà nông dân - công nhân nghèo không thể mua nổi.

    Gần  Viện đại học Kỹ thuật Hà Nội,  một đám đông đang tụ họp  bên ngòai một xìtuđiô  khiêu vũ   ít bàn ghế,   đang nhìn 15 tay nhảy múa nhào lộn  trỗ chạm  hòan tất vài luyện tập  mau lẹ . Chúng là thành phần của nhóm Chân To- Big Toe crew , là nhóm híp hốp  hiện nổi tiếng nhất nước nhà , trình diễn các cử động,  giữ cho thân thể giữ hàng ngang và dùng một cánh tay  đẩy chúng xoay tròn , quay đầu hàng giờ , bước chân đồng bộ  phiền phức .  Em Hòang kỳ Anh , 12 tuổi  rỏ ràng  búng quanh phòng,  lập lại cử  động  ưa thích “, xoay tít  theo những vòng tròn nhanh chóng  chân đưa lên trời , một di chuyễn   sức lực mạnh mẽ tên gọi là “ bốc cháy trên không- air flare”  ở Hoa Kỳ.  Em   nhảy múa nhào lộn này  luôn 4 tiếng đồng hồ , tay chân  tuồng như không bao giờ thấy mỏi  mệt. Em nhỏ tuổi nhất trong nhóm,  và cũng được ưa chuộng  nhất. Mỗi lần em trình diễn là cử tọa la hét tán thưởng.  Nhóm Chân To thành lập năm 1992, sau khi nhiều sinh viên Việt Nam  học ở ngọai quốc trở về nước với một sở  thích mới . Nguyễn Viết Thành, lảnh  đạo Nhóm Chân To, ăn mặc theo lối  đồng phục điển hình, quần sệ lùng thùng   và  mũ đội ngược,  nói rằng: nay nước tôi đã cởi mở, kinh tế đã phát triễn, cho nên các nhóm  híp hốp Việt  có thể đi ra mọi nơi, ngòai  Việt Nam.  Chúng tin tưởng là  nay chúng có thể làm mọi điều. Rất tốt cho các  trẻ em vị thành niên. Sau khi thắng cuộc vẽ vang  về nhảy múa nhào lộn chống một tay  ở Trung Quốc, Chân To nay trình diễn cho nhiều nhà bảo trợ và ở  nhiều sự cố .                        

      Riêng về yếu tố gráp phi ti , Nguyễn Đức Sinh đang ngắm,  ngạc nhiên và buồn cười  lẫn lộn,  4 em vị thành niên  phun sơn các từ “Nghệ thuật Qủi sứ - Art Devil”  màu xanh dương và xanh lục  huỳnh quang  trên tường bê tông, gần một xa lộ.  Sinh, 37 tuổi , là một nhân viên hảng quảng cáo, không tin chắc là  họat động kiểu mốt mới này làm gì được.  Ông suy nghĩ một lúc  nghiên cứu hình vẽ đang tiến triễn.  Cuối cùng , ông thốt ra : Tôi nghĩ rằng các cụ già  sẽ sung sướng nhìn thấy những bức tranh sơn này.  Tranh rất thú vị . Chúng phản chiếu  khuynh hướng mới của giới trẽ ngày nay”. Trần Tuấn Anh  và các bạn hửu luôn luôn hút dẫn  một đám đông khi chúng vẽ gráp phi ti   giữa ban ngày trên tường bê tông  dọc theo các xa lộ nhộn nhịp Hà   Nội .Trong giờ nhóm phun sơn,  có đến 15 người ngừng lại  nhìn xem và chụp hình  trên các điên thọai  tế bào  gồm doanh thương,  các nhân công ngành điện  và ngay cả một  viên chức mặc đồng phục,  Gráp phi ti chỉ mới xuất hiện ở  Việt Nam  chừng 4- 5 năm nay  cho nên dân gian  chỉ mới bắt đầu làm quen chúng.  Hành vi vẽ gráp phi ti là bất hợp pháp , nhưng tiền phạt chỉ là 100 000 ĐVN hay 6.25 $ ,  phí tổn  bằng 3 lon sơn. 

Gráp phi ti Việt Nam 

Phạm Minh Hòang  , 21 tuổi,  nghệ sĩ Gráp phi ti  cho nhóm Devils Day nói : “ Tôi muốn nhấn mạnh nhân cách tôi  qua các bức tranh . Đó là  niềm say mê của tôi , sở thích của tôi.  Khi  tôi vui hay tôi buồn , tôi đến với gráp phi ti   và tôi tìm thấy hạnh phúc ở đó . Còn Ánh tên gráp phi ti là Zugi, quan sát họa kiểu  khi đồng bạn  đem các hình vẽ lên đời sống động , màu sắc và  thóang tí sơn.  Bê tông trải dài  tên hay từ ngữ  các nhóm như :“ đặc biệt”, “yêu mến” “ tôi là Vua - Chúa ”,  “  Chàng trai xấu xa”  và đôi khi  là từ Anh ngữ  xúc phạm . Zugi như các nghệ sĩ gráp phi ti khác,  thích từ Anh ngữ hơn  vì chúng đơn giản hơn dễ  minh họa hơn  các dấu cần  đánh vẽ  trên các từ ngữ Việt.

   Dù các ảnh hưởng ngọai quốc  và viết tiếng Anh , gráp phi ti Hà Nội  tựu trung là Việt Nam . Hoàng thuộc nhóm Devil Days nhớ lại một tranh thành công nhất của một bạn thân  : một lọat về con lợn-con heo, đề tài truyền thống Việt Nam. Nếu chúng tôi  phối hợp được một tí xíu văn hóa nước nhà  vào gráp phi ti , thị thật là tuyệt diệu; không có  đụng chạm tí gì cả.

   Ngày nay,   điều chắc chắn  ở Việt Nam  là ngày mai sẽ  khác hẳn ngày nay .  Và nhiều dấu hiệu cho thấy một tương lai sán lạn cho híp hốp :  Nhà Hát Lớn  Hà Nội-  Opera house, xây cất từ thời Pháp thuộc  và  tự xưng là  nhà Hát lớn xưa nhất Á Châu , lần đầu tiên  đã trình diễn híp hốp .

       Híp hốp Sài Gòn tiến lên thế giới  

Saigon Yo là 1 phim nhỏ về thế giới sống động của những người trẻ đam mê hip-hop trong thành phố Sài Gòn sôi động.

       Tháng 7 năm 2015 , Ethan Harfenist, nhật báo Los  Angeles Times bàn luận  cho rằng híp hốp đã  cư ngụ tại Việt Nam , gỏ nhảy múa hát - rapping đã xoay quanh lọt khỏi các  tay kiểm duyệt chánh quuyền. 

      Ở tầng hai sang trọng một tiệm cà phê  khu phố Tài Chánh Sài Gòn, cô Hàng Lâm Trang Anh (SuBoi) đang  uống nước  chanh vắt  và nhớ lại  điểm quay hướng đời mình… lúc cô nghe ráp pờ  Mỹ Eminem  trình bày. “ Chao ôi,   gã này thật là điên cuồng !” .  Nhưng cô Anh,  mặc áo dài đen  và tay đeo vòng vàng kim  chói lọi và  tên thành phố  cô sinh sống Sài Gòn  chàm mực ngòng nguèo trên cổ tay, lại nói :” Tôi cũng điên cuồng như vậy!” Trang Anh , 25 tuổi  tên  nghệ sĩ là Suboi  đã thu tập danh tiếng  là “ Hòang hậu - Queen Híp Hốp Viêt Nam “  nhờ hơn một triệu kẻ say mê cô trên  Facebook .  Cô cũng đang trình diễn tại các câu lạc bộ - clubs  và lễ hội - festivals khắp thế giới.  Bừng nổi của Suboi  đáng gây ấn tượng ở bất cứ quốc gia nào.  Nhưng ở Việt Nam  nơi cô khôn lớn , nơi các tiếng nói  bất đồng ý kiến  bị  đàn áp - dẹp tan  thay vì được phóng đại  thêm,  niềm ưa chuộng  cô trong phương tiện truyền đạt - medium như thể  hip hop  ngọai lai và lời ca thật là  hãn hữu.  Suboi nói: “ Ở trường học,  họ hỏi chúng  tôi   có cảm giác  gì không rồi họ nói:  Không. Điều này không đúng, không phải . Đúng là họ muốn nhốt  chúng tôi vào một hộp. Nhưng nay dân gian sáng tạo hơn, trí óc cởi mở hơn.”

   Đảng Cọng Sản cầm quyền ở Việt Nam,  tiếp tục hủy bỏ những thông tin nhạy cảm  và kiểm sóat chặc chẻ mọi tụ họp tự do.  Họ cũng bẻ gãy thẳng tay  các kẻ sử dụng Internet  bất đồng ý kiến với chánh quyền  hay truyền  nhãm  rỏ rệt dâm ô  hoặc  nội dung hung bạo .  Theo Shawn  Crispin Chánh đại diện cho Á Châu  của Ủy Ban Bảo vệ  Nhà Báo,  quyền uy  tối thượng đảng Cọng Sản Việt Nam đã được  Hiến Pháp ghi nhận,  tính cách hợp pháp dựa trên ý niệm  xã hội chủ nghĩa   đảng  là nhà quán quân dân gian.  Khi nhà báo , các tay làm phim,  các nhác sĩ viết lời ca  hay các tay tích cực họat động  dám thách thức những khía cạnh chuyện kể này , đảng có khuynh hướng nhìn  những chỉ trích như thể là mối đe dọa tiềm ẩn.

   Dù các áp lực như vậy , sân khấu rap Việt Nam đang trổi dậy , đã tìm ra một cư gia ở Internet   cũng như ở các câu lạc bộ Hà Nội hay  Sài Gòn. Suboi  nói là cô xem kiểm duyệt  như thể là một thách thức nghệ thuật . Cô thường thay đổi lề lối trữ tình  tùy theo ngôn ngữ cô đang làm ráp, sử dụng hai nghĩa., Chẳng hạn ,  khi viết về  dục tình ở Việt Nam, cô gợi ý đến trái cây trứng gà - likima thay vì   trực tiếp  nói đến các bộ phận sinh sản phụ nữ.  Chẳng hạn,  lời ca trữ  tình:  một thiếu nữ , có hai vườn trái li ki ma -leucoma ; làm tiến trình  xảy ra ,  sinh ra em bé, cả nhà đều vui thích .” Cô nói : “  tôi viềt đủ mọi điều , cho nên  dân gian cóthể  đọc  hiểu giữa các hang .  Tôi muốn giữ  tính cách thơ mộng .

  Các tay ráp-pơ  khác  như Nguyễn Sơn  nói  Việt Nam hủy bỏ, khiến chúng tôi  buộc lòng phải  nói lên  chống đối chánh quyền.  Sơn   hiện là sinh viên viện đại học Oklahoma State University, hiến dâng  đa số âm nhạc mình công kích chánh quyền Việt Nam  và thách thức  những giá trị chánh quyền khoe khoang. Sơn ,  tên nghệ sĩ là Nah , sinh ra ở thành phố Sài Gòn và bài hát “ DMCS , Đụ Mẹ Cọng Sản” , một chỉ trích dứt khóat  chánh quyền Cọng Sản VN , đã có hơn  800 000 người tham  khảo ở YouTube. Lời trữ  tình đầy tính điện gồm “  con cừu ngoan ngõan chế độ xã hội chủ nghĩa   không dám nghe lời này… Trong khi  Đảng Cọng Sản  đang bán đất đai tổ tiên / cả một thế hệ  đã bị tẩy nảo/ thật là một điều bất hạnh! “  Nguyễn Sơn  nay 24 tuổi  cho rằng Hoa Kỳ  nơi trú ẩn an tòan đã giúp anh ta đào sâu hơn vào lịch sử và hánh trị Viêt Nam .  Tuy nhiên, anh vẫn  thận trọng .  Cha mẹ và em trai nhỏ tuổi hơn  còn ở Việt Nam  và anh  lo ngại  chánh quyền trả đủa  lời nói bộc trực của anh  trên  cha mẹ em anh hay khi chính anh trở về thăm  nước nhà .

  Năm 2013 ,tờ báo chánh phủ” Lao Động- The Laborer ”  cất tiếng tấn công Anh và các ráp - pơ  Việt Nam khác , sau một buổi trình diễn híp hốp .   Báo  đặt vấn đề là dạng nghệ thuật “ tai họa”  này  lại có thể gọi là âm nhác không , và  phát tin là e sợ là  các “trệch hướng – deviance” “ này có ảnh hưởng âm tính đến  giới trẽ nước nhà .

 Còn Nguyễn  Ngọc Minh Huy , 26 tuổi , biệt danh là Wowy  đã quyết định  cách hay nhất  bàn luận các vấn đề chánh trị nước nhà là thải bỏ chúng đi , không nhắc  tới chúng trong các lời ca trữ tình nữa .  Xâm  mình nặng nề   , ăn mặn như môt học giả Phật Giáo   lẫn trộn với một kẻ bất cần qui ước  nói rằng anh ta thường rap về Lamborghinis , nữ trang và các  khuôn sáo  ráp  côn đồ-băng đảng,  anh ta xem kiểm duyệt là không vấn đề gì cả  . Anh nói “ tôi không  lo nại về kiểm duyệt vì tôi vẫn đi xem trình diễn , âm nhạc của tôi  vẫn  xuất bản đều đều và mọi ngườii đêu nghe nhạc này . Tại sao tôi lại phải cần lo ngại về kiểm duyệt ?  Mọi người ngòai nước đều nghĩ rằng Viêt Nam là một quốc gia nghèo khổ và Việt Nam vẫn còn chiến tranh . Nhưng thật tế là mọi người ơ đây đều có một iPhone 6 và một 6 Plus rồi đó.”

         ( Irvine, Nam Ca Li - Hoa Kỳ  ngày 15 tháng 7 năm 2015 )