Thứ Sáu, 20 tháng 1, 2012

Kim Hòan


Ngành kim hòan, châu báu nữ trang xứ Cờ Hoa có gì lạ năm 2011 cho Việt Nam chú ý?
                                      G S Tôn Thất Trình

       Vài nét về khai thác đá quí, vàng, đồng và ngành  kim hòan Việt Nam

Bích Ngọc
Hồng Ngọc 
 Chúng ta ít biết là Việt Nam khá giàu ngọc- đá quý. Việt Nam là một nguồn gốc amethyst – thạch anh kim, aquamarine- ngọc xanh màu nước biển, corundum  -cô rông đum, jade - ngọc bích , periđot – pê ri đốt, ruby – hồng ngọc ru bi, spinel – xì pinen, sapphire- ngọc xa phia, và topaz- topaz.  Ngọc xanh màu nước biển   tìm thấy ở hai tỉnh Yên Bái và Nghệ An. Topaz, saphia xanh dương và xanh lục cũng như hồng ngọc tìm thấy ở nhiều tỉnh miền Bắc. Các mỏ hồng ngọc và  xa phia được khai thác ở Lục Yên – Yên Bái và Nghệ An. Xì pinen phẩm gía tốt và màu sắc đẹp đẽ cũng tìm thấy ở Yên Bái.  Xa phia vàng tìm thấy ở các tỉnh Bình Thuận -Phan Thiết, Đắc Lắc và Lâm Đồng.  Ở Tây Nguyên đã khai thác  các mỏ xa phia xanh dương, nhưng thật ra  xa phia này màu xanh lục. Mỏ xa phia xanh dương đậm là ở Phan Thiế , nhưng đáng tiếc phẩm giá không bằng xa phia cao phẩm Tích Lan - Sri Lanka và Miến Điện –Myanmar ( Burma ).  Các tinh thể ( pha lê)  topaz  tìm thấy ở Xuân Lễ ( ? ) -Thanh Hóa , ước lượng dự trữ lên đến 10 tấn. Tỉnh Lâm Đồng cũng có topaz  ở Lộc Tân. Kích thước topaz ở hai nơi này khoảng 10 đến 50 mm. Đá qúi topaz Việt Nam rất trong sáng và Việt Nam cũng có cả  topaz trắng, tuy topaz và màu sắc thường màu vàng hay hơi nâu, đã mài dũa - treated. Ngọc bích hiện diện ở Cỗ Phương ( ? ), Sông Mã tỉnh Sơn La, dự trữ ước lượng trên 80 tấn. Ngọc bích Việt Nam  điển hình làm các đồ đá gia công- tiểu công nghệ, vì lẽ đa số bích ngọc Việt Nam không đủ kích thước làm đá quí.  Ngòai những dự trữ phát triễn vừa kể, Việt Nam còn có cả thạch anh kim,  tuamalin – tourmaline,  pê ri đốt, ôpan – opal, tectit, citrine … đa số hiện nay  chưa khai thác thương mãi được. ( chiếu theo tài liệu của  công ty Rinkel and Associates- 2005 ).

        Năm 2000, Việt Nam cho biết có khóang vàng sa ở nhiều nơi : Mai Châu, Nậm Mu -Sơn La, Sông Lò- Hà Giang …; các mỏ  thường có  trữ lượng trung bình  50-  1000 kg .  Vàng gốc đã được người Pháp khai thác trước đây theo quy mô công nghiệp từ đầu thế kỷ thứ 20.  Cuối thập niên 1990, đã phát hiện nhiều mỏ vàng gốc trữ lượng  dự báo  có thể trên hàng ngàn tấn.  Như các mỏ Tú Lệ - Yên Bái, Ba Vì - Hà Tây cũ, Lệ Thủy- Quảng Bình,  Phong Thổ - Lai Châu, mỏ Trà Năng- Lâm Đồng, Sông Hinh ( ? )- Phú Yên …    Mới nhất là mỏ vàng gốc sâu dưới đất biên giới các tỉnh Quảng Nam – Quãng Ngãi – Kontum , một công ty Canada đang giúp sức khai thác.  Các vùng có vàng đáng kể là Ngân Sơn -Cao Bằng; Na Rì, Bồ Cu -Thái Nguyên; Bình Gia- Lạng Sơn;  Kim Bôi- Hòa Bình; Mai Sơn - Sơn La;  Tà Sỏi - Nghệ An; Cẩm Thủy,  Bá Thước-Thanh Hóa; Bồng Miêu, Trà Dương- Quảng Nam; Trà Năng - Lâm Đồng . Quặng Đồng - Nickel đáng kể nhất là ở Sinh Đồng- Lào Cai, trữ lượng đã là 495 000 tấn năm 1999, cọng sinh với vàng  35 tấn, bạc 25 tấn và nhiều nguyên tố giá trị khác ; hay ở  Bản Phúc- Sơn La trữ lượng  200 000 tấn có thêm cọng sinh  với bạch kim, coban – cobalt ...và những mỏ trữ lượng nhỏ hơn các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Sơn La, Quảng Ninh, Hà Bắc, Quảng Nam, Lâm Đồng. Mỏ đồng Tụ Long khai thác từ thời xưa ở gần biên giới Trung Quốc, đã bị Trung Quốc cưỡng chiếm từ 1979.  
Mỏ vàng ở Phước Sơn, Quảng Nam 
        Vài năm gần đây, xuất cảng đồ nữ trang châu báu vàng kim vàng kim đã tăng trưởng mạnh mẽ. Theo Tin tức Doanh Nghiệp Việt Nam-Viet Nam Business News,  6 tháng đầu năm 2010, Việt Nam đã thâu được 1. 3 tỉ đô la Mỹ xuất cảng đồ quí kim và quí thạch. xếp vào hạng ngành xuất cảng nước nhà trên 1 tỉ đô la , không thua kém gì gạo , cao su , cà phê, tôm , cá … .  Tuy nhiên  các nhà xuất cảng nữ trang vàng  nói là cạnh tranh rất khốc liệt, đặc biệt với Trung Quốc (và Hồng Kông ) và Thái Lan. Năm 2008,  Haja Nazemuddeen  giám đốc hảng Monde D’or- Thế giới Vàng, chuyên nghiệp chế tạo và vẽ kiểu vàng 18 carat,  tham dự Hội Chợ Kim hoàn thế giới Việt Nam- The International Jewelry Exhibition Việt Nam 2008 ,  cho rằng ngành kim hòan Việt Nam còn rất chậm tiến  so với Thái Lan, Singapore và ngay cả Inđônêxia – Nam Dương nữa.  Theo Haja,  lý do chánh là  các nhà kim hòan Việt nam  thiếu những họa kiểu sáng tạo,vì còn đeo đuổi  các  kiểu cỗ truyền, không hấp dẫn gì mấy cho thanh niên nam nữ thế giới,  chưa kể nhiều hảng khác còn nói thêm là phí tổn hành chánh – administrative cost ở Việt Nam quá cao ( muốn xin xuất cảng phải lập trung bình 8 hồ sơ mất 23 ngày trời, phí tổn chở một công ten nơ là 940 đô la v.v…) , liệt Việt Nam xuống hàng thứ 63 trong số  168 nước  trên phương diện này. 
Quí Thạch xuất khẩu 

Theo Công ty  Kim hòan Sài Gòn - Sàigon Jewelry Company ( SJC ), hảng  vàng kim lớn nhất nước nhà, mới đây đã khám phá 60 lạng vàng thuần – pure gold bars, mang nhãn hiệu hảng  mà  chỉ chứa 95-96 %  vàng . Tuy số lượng  giả mạo , lừa đảo này tương đối ít ỏi so với  17 triệu lạng  nay lưu hành trị trường nước nhà, nhưng tai hại cho uy tín  SJC thật là lớn. Công ty Mỹ Linh Ngân Jewelry Company  cũng  cho biết là nhiều tiệm vàng nhỏ lớn nước nhà  có khuynh hướng gian dối về thuần khiết vàng kim trên sản phẩm họ; nhiều khi sản phẩm  vàng 18 carat mà  chỉ chứa 51- 68 % vàng thuần .        
        
       Đối với các thợ kim hòan Hoa Kỳ ,cố gắng đặt nghệ thuật thời thượng và thu hút khách hàng , không có gì cao giá hơn là  các giải thưởng triễn lãm  thảm đỏ,  đề cao ma lực các ngôi sao màn ảnh.

            Chuyễn lóng lánh qua  đồng thau
Nghề đúc đồng ở Việt Nam
          Giá vàng kim  lắc lư quanh 1660 đô la Mỹ một lượng Anh –an ounce ( 18,35 gr, nhẹ hơn một lượng vàng ta ), cho nên không lấy gì làm lạ  khi các tiệm kim hòan lại thấy một trổi lên thích thú các kim lọai khác, dùng làm đồ trang sức. Trong khi đó thì ngày 13 tháng giêng năm 2012, Ngân Hàng Việt Nam đã cho phép 10 doanh nghiệp vàng nhập cảng 2.1 tấn vàng cung cấp nguyên liệu sản xuất gia công trang sức vàng kim xuất cảng. Không thấy nói gì đến chuyễn hóa làng đúc đồng (và đồng thau, phần lớn là tượng đồng các vị Phật  ) Ngũ Xã ( 5 làng  Kinh Bắc – Bắc Ninh thời nhà Lý: Đề Cầu , Cầu Lõm , Đông Xá, Làng Hè, Làng Hồ, dời về một làng là Ngũ Xã ven Hồ Tây, nay là một khu phố nhỏ gia công ( ?), thủ đô Hà Nội).

          Giá bạc – silver  chỉ là 30$ Mỹ  một lượng Anh và giá đồng- copper là 3.5 $ một  cân Anh  càng làm chúng tăng thêm hấp dẫn cho các thợ kim hòan. Rồi thì, còn có đồng thau – brass, các thợ kim hòan điển hình mua từng tấm  giá chừng 12 $ một cân Anh.  Các  phụ tùng làm từ hợp kim  đồng và kẻm – zinc   nay rất phổ thông, bật lên  ở các kho hàng và tiệm buôn  mà khách hàng không để ý bao nhiêu cả,  có cơ chờ đợi tìm ra vàng kim hay lớp mạ vàng trên bạc.

         Kho hàng Kelly Wearstler ở  Phố Mới Hồ Ly Vọng Tây-  West Hollywood  đầy nhóc những đồng thau.  Nhà trang trí nội gia với nhãn hiệu tương đối thời thượng mới mẽ   mang lọ bình, chén  các đồ mở thư, tranh và đồ  nữ trang.  Có cả một dụng cụ nạo lưng  bằng đồng thau.  Bà Kelly nói rằng  bà yêu mến lớp ám kim lọai già nua và cung cách ấm áp.                  
Kelly Wearstler Collection 
       Nhà nghiên cứu ngọc đá quí  Larry Platt , đồng chủ nhân  Tiệm  Kim hòan  Platt Jewelry  Boutique ở Hồ Ly Vọng Tây nói rằng đồng thau rất tốt, một thay đổi rẽ tiền cho vàng kim. Ai cũng  sẽ ưa chuộng  dùng bạc thật- sterling silver ,  nếu họ muốn  cắt bớt chi phí, nhưngmới đây mọi người đã rơi  vào nhãn quan của màu vàng kim, và đồng thau   cũng có một  cung cách vàng kim ấm áp.  Ông nói thêm là lần đầu tiên, giá vàng kim  đã hơn hẳn gía bạch kim – platine, chỉ bán  1498 $ một lạng Anh.
     Karen Gieberson, chủ tịch Ủy ban các  Phụ tùng  - Accessories Council  nói rằng  giá bạc , vàng  và các thành phần kim lọai  cỗ truyền đã tăng tận mây xanh vài năm vừa qua     và đồng thau  là một lựa chọn tốt  làm nữ trang châu báu. Mọi người, từ  thợ kim hòan gia công Ets. com  đến  các nhà họa kiểu  chánh nữ trang châu báu thảy đều dùng đồng thau trên các  bộ sưu tập của họ.
   Gía nữ trang  đồng thau biến đổi mạnh.  Chẳng hạn ở trang web Accesssoryartists.com giá thay đổi từ 40 đô la cho một trang sức tượng Phật đeo thòng lòng – pendant đến 1700 $  cho một  chuổi hột  băng dải phức tạp hơn .  Anna  Sheffield,  nhà họa kiểu nử trang  và thợ rèn kim lọai- metalsmith  căn cứ ở New York,  sử dụng vừa đồng thau ,vừa vàng kim và bạc thật sự,   tạo  đường hướng  Big Bang riêng biệt cho bà và bị đồng thau hút dẫn vì tính cách nhiều mặt của đồng thau.  Theo Sheffield, đồng thau là một vật liệu đáng yêu  để họat động  đến  từ nền móng của ngành  rèn đúc. Nó có  một màu vàng đẹp đẽ khi trau chuốt, và cũng có thể là một xa xĩ phẩm khi chải bóng nhẹ nhàng; đồng thau ốcxy – hóa có màu nâu đà cỗ kính  hay thóang ánh đen khi đục lõm.
     Công trình đồng thau cho các  đồ trình bày  mạnh mẽ tỉ như măng sét – cuffs  lùn mập và vòng bông ( hoa ) tai dày cộm. Hảng Wearstlers  cống hiến một bố trí các đồ đồng thau; trong số này có những măng sét  trên chóp  đặt đá mã nảo- agate thiên nhiên nhánh dày. Phối hợp giữa đá và đồng thau ở xuyến ( vòng đeo tay ) cho cảm tưởng đất lành , không quí hiếm , có nghĩa là rất dễ đeo  cùng áo sơ mi  bình dị  từ nút áo trên xuống dưới hay quần  gin – jean  như khi mặc  áo dài và đi  giày cao gót.  Măng sét  chạm nổi “Da cá sấu”  của Raven Kauffman  làm từ đồng thau  cải tạo , đã được gia công  phô bày  nhiều cơ cấu và họa kiểu: kim lọai ở đây  tuồng như là đục ngàu hơn là bóng lộn, có nghĩa là cái nhìn tổng quan   sang trọng hơn là siêu anh hùng .  Nữ trang của bà bán trên đường dây trực tuyến mà thôi. A.L.C., cũng bán trực tuyến  và ở Barney- New York là một dạng khác  kim hòan đồng thau .  Xuyến  cho các tay đầu ngọn quần vợt  cảm tưởng  như thanh nhã, dù cho mô týp  kiểu họa chủ yếu  gợi lên  vật liệu xây cất.  Bông tai “ măng sét tay” bằng đồng trông táo bạo và  bóng lộn.  Và cho ai muốn đeo  đồ bằng đồng thau  một cách bất ngờ,  Monika Chiang ( Tưởng )  bán những quai dép- sandals nêm  bóng mượt và một dịch bản trắng trợn với những  măng sét đồng thau ,  sâu tận mắt cá .          
                         
             Một cú đấm kịch tính: công nghệ gặp cổ lỗ ở đồ nữ trang  liều lĩnh hảng Auden
    
     Bạn đã thấy họ ở Grammys, trên kịch  “ Cô gái  Nhảm nhí, Thị phi – Gossip Girl”  và “ Thừa tố X Factor”  và trên các cô đào Rihanna, Blake Lively, Kim Cattrail, Paula Abdul, Kim Kardashian và Shakira. Auden là   bộ sưu tập  nữ trang rẽ tiền – costume jewelry gần đây nhất , đã cởi trận cuồng phong  Hồ Ly Vọng  bằng cách cho nền công nghệ mình gặp bộ tộc, gặp các đồ  Nghệ thuật Trang trí- Art Deco.

    Tại sao ? Điều thứ nhất là  các nét đặc điểm hảng gói theo  một thời trang thoi đấm  vào mặt giá cả (  148$ đến 1800$). Hãy  chọn  đôi bông tai Rio  lông chim hút bụi  trên vai đầy kịch tính màu hường lạt  giá 148$  và dây buộc đeo quanh cổ- lanyard  Bode đồng thau ôcxy- hóa, quấn vòng cổ nhiều lần  với các lông chim đen trắng  đu đưa  mỗi bên, giá 388$ . Hay dây thong lòng tinh thể  Hayden đôi chút Nghệ thuật Trang trí hình học, giá   328$ , và  chuổi hột Axiom gía  358$ với  những hình cầu pha lê rạn nứt,  có vẽ như  chúng đã nổ tung bên trong.
         Theo Elyse  Walker, mới đây đã mua  các đường nét Auden cho tiệm  của bà ở khu phố  Pacific Palisades  thì các đồ nữ trang này rất táo bạo và cận đại nhưng cũng có một biệt tài phẩm chất cổ lỗ .

        Nay ở mùa thứ hai – Auden   khai trương   cuối năm 2009, sau khi  được một trong  những sự cố  nổi tiếng “ Nhìn Mở Rộng – Open See” cho  những ai khao khát trở thành nghệ sĩ họa kiểu  của hảng  Henri Bendel thành phố New York lựa chọn. Bộ sưu tập là sản phẩm trí tưởng tượng  của nhà họa kiểu  Bryce Castaneda, làm ra mọi đồ nữ trang này bằng tay  ở New York  cùng  bạn doanh nghiệp chung sức  Steven  Gordon, sinh quán ở Los Angeles. ( và Auden không phải là tên của nhà văn liên hệ  mà là cháu gái 4 tuổi của  Gordon ). Rihanna là khách hàng đầu tiên.  Auden đã thu được 1 triệu đô la  năm thứ nhất, theo lời Gordon. 
    Vậy chớ bộ sưu tập mùa xuân năm nay có gì lạ ?  Màu sắc, pha lê và các món hàng  đúng thời trang leo lên dây. Hàng Auden mua ở Henri Bendel tại New York và ở Traffic and Elyse Walker tại Los Angeles, trên đường dây trực tuyến ở www.audendesign.com.

          Mãi mãi khác thường

          Họa kiểu của tài tử Michael Schmidt tạo ra  một đường nét nữ trang  giúp mọi người có đồ phụ tùng như một thiên thần điệu rốc. Không phải ai cũng lôi ra được các bọt gương bộ áo khóat thân thể  nhà họa kiểu Michael Schmidt  làm cho  tài tử “ Bà Gàn- Lady Gaga”  mặc ở trang bìa  năm 2009 cho  nhóm Rolling Stone  hay bộ áo dài Lego ông ta mặc cho Fergie , khi  cô ta lên sân khấu lảnh giải Kids Choice Award năm 2011.
Lady Gaga 
     Nhưng nét đường nữ trang  mới mẽ của Schmidt  giúp cho mọi phụ nữ  thám hiểm   tính chất nội tạng thiên thần rốc  của họ.  Hãy xét đến  một măng sét  kim lọai mắt lưới   khoát chòang lịch sự, không  mối khâu hay móc cài, cuộn vào  cổ tay không một chút gì   cố gắng cả . Một chuổi hột nút đến vô tận trong dây pha lê. Một măng sét  lông dê đực  đầy mủi nhọn.

   Schmidt là một tủ áo  đến các nghệ nhân  như Rihanna, Cher , Nadonna và Steven Tyler , vì khả năng của ông thõa mãn được yêu cầu quái dị những người này, nói : tôi thích  họat động  với các vật liệu  điển hình thù nghịch, tỉ như kimlọai, gương, plastic và gỗ, cố làm chúng mặc vào được, ngay cả đầy nhục cảm, cho chúng một  phẩm chất  xúc giác nhìn thấy được . Schmidt không  xa lạ gì  với họa kiểu nữ trang, vì đã làm việc cho Chrome Heart,   tạo một nét đường độc đáo nữ trang và xách tay từ năm 2001. Nhưng về bộ sưu tập này, ông muốn bay một mình .

    Schmidt có xưởng vẽ ở Echo Park nói thêm:  tôi đã họat động nhiều năm với các nhà biểu diễn mua vui. Tôi muốn làm một cái gì công chúng sử dụng được, liên hệ đến những công tác tôi làm trước đó, nhưng chúng phải là của tôi, một mình tôi thôi. Rất nhiều vật liệu y hệt những vật liệu ông sử dụng  ở họat động họ đặt hàng từ nhiều năm qua. Ông nói khi động đến nữ trang là cứ tưởng làm dễ dàng, nhưng tiến trình rất tốn công. Nó đòi hỏi sử dụng nhiều dụng cụ đặc biệt. Mắt lưới pha lê, chẳng hạn. Mỗi tinh thể pha lê  có 4 nhánh  và bạn phải mở toang mỗi nhánh, rồi nối chúng lại với nhiều dạng khác. Rồi thì  Schmidt dự tính  thêm  mắt lưới bạc chính cống, kim cương và   bán thạch qúy  vào pha trộn. Ông hy vọng sẽ phân phối nho nhỏ, nhưng bộ sưu tập tăng trưởng thêm  xách tay , áp phủ và áo dài.  Nữ trang Michael Schmidt có bán ở Maxfield thành phố Los Angeles  và Gold Bug ở thị trấn Pasadena,  bang Ca Li                           
 
       ( Phần về Hoa Kỳ, chiếu theo nhật báo Los Angeles Times ngày 15 tháng giêng năm 2012 )
          ( Irvine, Nam Ca li – Hoa Kỳ, ngày 20 tháng giêng năm 2012 )  



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét