Bọ ký sinh

Có lẽ bạn cũng nên biết thêm  

( GS Tôn Thất Trình )

            

1-      Những con bọ ký sinh thân thể con người.

chí trên da đầu

- 19 773 là tổng số gen ( es )  của rận- chấy- chí - louse trong thân thể con người  tên khoa học là  Pediculus humanus humanus ( L ) , theo một nghiên cứu mới đây . 10 trong số gen này  làm mã số cho các chất nhận - receptors  mùi hôi, các nhà khảo cứu   đoán trước là sẽ là mục tiêu  cho các chất thuốc xức- phun  đuổi rận - repellents  tương lai.  Hệ gen rận  là  hệ gen côn trùng , sâu bọ  nhỏ nhất hiện biết được ,vì chỉ chứa  có 108 triệu cặp baz ( base ) pairs  DNA .

- 98 % là tỉ lệ số người  khắp thế giới chứa chấp Demodex folliculorum hay Demodex brevis , là hai con bọ loài động vật chân đốt -  arthropods biết được hiện nay,  tá túc  thường xuyên  trên thân thể con người.  Những  con bét , ve  nhìn thấy   được ở kính hiển vi , tám chân này , sống   trong các  nang - follicles lông mày , lông mi và lông mủi  chúng ta . Chúng sống được  nhờ ăn các tế bào da chết và dầu da tiết ra .          

Hình rệp dưới kính hiển vi

         - 81 %  là những cú điện thoại tăng gia kêu  gọi các công ty   bài trừ dịch hại sâu bọ  ở Hoa Kỳ các năm 2000- 2010  đến giết rệp giường - bedbug,  theo  Hiệp hội  Xử lý Dịch Sâu bọ Quốc Gia ( Hoa Kỳ ) và viện đại học Kentucky. Thuốc trừ sâu DDT bị cấm dùng khá lâu rồi, hầu như  đã gần diệt tuyệt con bọ sinh sống ban đêm  ở kẻ hở nhà cửa . chích cắn này bào giữa thế kỷ 20, nhưng nay chúng đà hùng hổ  trở lại.  Riêng thành phố New York  đã  nhận năm 2009 , 10 985   cú điện thoại than phiền  rệp cắn , tăng thêm từ 537 cú năm 2004. Đầu thập niên 1960,  DDT dùng để phun xịt bài trừ muổi gây sốt rét ở  Cộng Hòa miền Nam, hay được bà con dùng lén giết chí trên tóc, thường gây ra phản ứng độc hại  như nhức đầu v.v…, nên sau đó cũng bị cấm dùng như trên thế giới ( ? ) . 

       - 3 triệu là con số đĩa y khoa - medicinal leeches  sản xuất mỗi  năm ở Trung tâm Quốc tế  Đĩa Y khoa  ở Nga. Các bệnh viện quanh thế giới  dùng các  bọ nhóm giun đốt hút máu - bloodsucking  annelids này ,  có 3 hàm răng , mỗi hàm   mang theo 100 răng bé tí xíu,  để làm nhiệm vụ  kích thích  tuần hoàn, sau khi mỗ xẽ nối nhiều ngón tay ha  tai .  Dùng đĩa hút máu đã được Cơ Quan Y tế và Thực Phẩm  - FDA Hoa Kỳ chấp thuận như thể một linh kiện y khoa năm 2004.

          -  250 000 000 là con số ước lượng ca ( trường hợp ) mặc bệnh sốt rét mỗi năm, theo  Cơ Quan Y tế Quốc tế - WHO  ( World Health Organisation ) , gây ra một triệu người chết mỗi năm, đa số là trẻ em dưới 5 tuổi. Các bệnh ký sinh trùng  khác ảnh hưởng lớn trên sức khoẻ  gồm có bệnh kiết lỵ amíp - amoebiasis (100 000 người chết một năm) , bệnh leihmaniasis ( 60 000 ), bệnh sán máng - schistosomiasis ( 20 000 ). Toàn cầu, cứ 4 người thì có một người ký chủ - mang bọ ký sinh.

2-      Ngay cả máy móc chiến tranh cũng Xanh hơn, Tiết kiệm hơn

Chẳng hạn  năm 2006 , tướng lảnh Lục Quân Hoa Kỳ   cam kết  ở xây cất căn cứ Fort Bliss ở thị trấn El Paso , bang Texas , trị giá 5 tỉ đô la Mỹ,  sử dụng lề lối mới dùng năng lượng, như thể là một trong những  ưu tiên binh chủng .  Căn cứ có  số chi về tiên nghi  khoảng 14 triệu đô la một năm  và trung tướng Howard Bromberg , nguyên là chỉ huy trưởng  Fort Bliss  cho rằng chi phí này sẽ  tăng lênn 80 triệu đô la một năm, vào năm 2020. Nhưng Lục Quân đã nhìn thấy vai trò của thay thế tương lai, sử dụng  điện gió  , mặt trời và địa  nhiệt - geothermal  cung cấp đủ điện cho căn cứ  năm 2025. Các binh chủng khác  cũng  di chuyễn theo chiều hướng mới này.  Bộ trưởng Hải Quân  Hoa Kỳ Ray Mabus đề nghị  cắt xén dầu lữa sử dụng  ở các cuộc hành quân không chiến thuật  xuống bớt 50%  và chuyễn  ½ toàn thể  cung cấp năng lượng qua các nguồn thay thế vào năm 2020.  Mabus lưu ý  là những chuyễn tiếp năng lượng trong quá khứ- từ buồm qua than đá, than đá qua dầu lữa, và dầu lữa qua  hạt nhân - nuclear ( nguyên tử ), đã gặp nhiều chống đối , nhưng cuối cùng đã cải thiện  khả năng thích ứng và tính chất mẫn tiếp - lanh lẹ của Hải Quân. Giảm bớt  trông cậy vào  các công voa  nhiên liệu và tăng thêm  kiểm soát  nội địa của cung cấp nhiên liệu Hải Quân.  Công voa nhiên liệu là một nhiệm vụ cung cấp nhiên liệu cho các căn cứ  và các tiền đồn chiến đấu.  Một công voa duy nhất Lục Quân Hoa Kỳ  cần đến 100 binh sĩ. Chiến tranh ở I rắc và A Phú Hãn  đòi hỏi khoảng 6 000 công voa cách ly xa xôi một năm. Sáu năm tới,  một nhóm  hạm đội tấn công,  không dùng nhiên liệu hóa thạch nữa,  sẽ gồm có  một hàng không mẩu hạm chạy điện hạt nhân , những tàu điện lai - hybrid electricity ships ,  những máy bay  nhiên liệu sinh học  sẽ khởi sự  những nhiệm vụ trên hải phận quốc tế . Trên bờ, các nhà khoa học Hải Quân  đang thí nghiệm  điện sóng biển ở căn cứ thủy quân lục chiến   vịnh Kaneohe Bang Hawaii , thám hiểm một kỷ thuật hứa hẹn mới gọi là chuyễn hóa năng lượng  nhiệt điện đại dương- ocean thermal  energy conversion , viết tắt là OTEC ,  sử dụng  nước mặt biển  ấm áp  để làm nóng một chất lỏng có điểm sôi rất thấp - very low boiling point, tỉ như ammonia ( «  nước đái quỉ » ).  Thành quả là dòng hơi nước để chạy một tua bin và nước lạnh  lấy từ dưới sâu của đại dương , sẽ  đặc lại hơi nước  hầu  tái khởi động lại chu kỳ ( trình ).  Đây là một kỷ thuật zêrô phát thải - zero emission , đòi hỏi  đầu tư trung thực to lớn, nhưng một đơn bị duy nhất có thể tạo ra 100 megawatts điện  tái sinh được. OTEC tóm lại là một kỷ thuật sử dụng khác biệt nhiệt độ giữa nước lạnh  ở dưới sâu nước đại dương và nước ấm trên mặt biển  để tạo ra điện .

Camelina

Các khía cạnh năng lượng lại càng khẩn thiết  cho Không lực Hoa Kỳ. Tiền mua nhiên liệu  chiếm ½ chi phí nhiên liệu Bộ Quốc Phòng Mỹ, nuốt  hết chừng 8 tỉ lít nhiên liệu  phản lực mỗi năm. Giám đốc năng lượng Không Quân Dave King  hy vọng là  đến năm 2016 , Không Quân sẽ sử dụng 1200 tiệu lít tổng số nhiên liệu này , từ các  nguồn thay thế  tỉ như nhiên liệu sinh học - biofuels . Ông biện cứ rằng  như vậy sẽ làm tăng mức ổn định  của nguồn cung cấp nhiên liệu không quân  và giảm bớt tính chất dễ bị tổn thương  vì thăng trầm  phí tổn.  Tháng 3 / 2010,  máy bay A- 10 Thunderbolt II,  vạch lằn trên nền trời  căn cứ Không Quân  Ohio , dùng một pha trộn nhiên liệu phản lực và nhiên liệu sinh học  từ một cây - thực vật tên là camelina . Thí nghiệm đã thành công. Camelina là một cây  chứa dầu gọi là  cây  dầu lanh giả - false flax, đang được nghiên cứu  như thể là một nguồn  nhiên liệu sinh học mới,  có tiềm năng thay thế  nhiên liệu phản lực qui ước .

( chiếu theo  nguyêt san Khám phá - Discover số  tháng 11 / 2010 )

( Irvine , Ca Li , ngày 20 tháng 10 năm 2010 )