Môi Sinh Nông Nghiệp

Có lẽ  các vùng rừng sác Bặc Liêu - Cà Mau, Rạch Giá- Hà Tiên, Bà Ria - Côn Sơn , Cần Giờ…  nên lưu ý tới vài nghiên cứu mới hơn trên thế giới về :

      Rừng ngập mặn- Rừng sác- Rừng đước Mangroves chăng ?

GS Tôn Thất Trình

                           

Rừng ngập mặn - mangroves sống sót được là nhờ những hệ thống rễ chằng chịt, phức tạp  bò lan trên hay dưới mặt nước. Nhưng cây lớn  tên gọi là cây biết đi -  walking trees  lạnh lùng rủ bỏ nhiệt lượng cực kỳ và lớp bùn trên mặt đất thiếu hẳn dưỡng khí- oxygen và lọc   nước muối mặn   của miền  Nam Bang Florida  Hoa Kỳ  và Đông Nam Á Châu , nơi đa số 73 loài - species  cây rừng ngập mặn  biết được  sinh sống.  Rừng sác biển hay ở vài cửa sông Việt Nam  theo liệt kê của Phạm hoàng Hộ  hiện biết chứa 17 ( ? ) loài cây lớn- nhỏ  thuộc các tông Rhizophora ( 4 loài : đước đôi cây to lớn ở rừng ngập mặn Cà Mâu ;  đước nhọn , đước chằng cây nhỏ hơn ở rừng cát bùn bờ biển từ Quảng Ninh , Hải Phòng đến Côn Sơn ), tông Bruguiera ( 4 loài như vẹt dù , vet rễ lồi,  vẹt tách làm than rất tốt , vẹt đen , vẹt trụ cây to lớn từ Quảng Nam, Vũng Tàu, Bặc Liêu đến  Hà Tiên, hay nhỏ hơn như  Vẹt khang rừng sác  Bà Rịa  - Côn Sơn, tông Ceriops ( trước đây nhập  chung với tông Bruguiera  có 2 loài là Dà đen - Da Quanh, Dà đỏ - Dà vôi - Nét),  tông Kandalia( 1 loài : vẹt thang  ) ,  tông Avicennia  ( 5 loài :  Mấm trắng , Mấm đen , Mấm ổi … )  và tông Phoenix - Chà là ( 1 loài : Chà là biển ).  Rừng ngập mặn cũng   giúp cho nhiều loài cây khác sống sót , làm ra những   rừng rậm - dense forest đặc biệt tiếp giáp ngay sau rừng ngập mặn, thường ở nước ta là rừng tràm - rear,  arrière mangroves. Nơi đây  ẩn núp nào là khỉ ( nổi tiếng nhất là đảo khỉ Quảng Ninh hay những khu rừng sác nhiều khỉ Cần Giờ ) , kangaroos ( căn gu ru ) , cọp ,  cũng như nghêu sò - shell fish và san hô màu sắc sặc sở, chói lọi. Ngay con người cũng hưởng lợi, khi những cộng đồng nghèo khổ khai thác cây làm thực phẩm ( trái non Vẹt dù , Vẹt rễ lồi ăn đước, gỗ, củi ( củi Vẹt đen tốt , gốc già chụm thơm như trầm ; củi Vẹt trụ , Vet khang  rừng sác  Bà Rịa - Côn Sơn  hay dùng làm củi  ), than (  Vẹt tách làm than rất tốt ) và thảo dược - thuốc Nam ( vỏ Dà đỏ cầm máu, vỏ Vẹt thang trị tiểu đường, vỏ Mấm ổi dùng uống để ngừa thai … )  .  Nhưng  rừng sác đang mất dần vì nạn  phá rừng  và các  giông bảo tố xâm phạm  sinh thái  chúng . Diện tích rừng sác giảm đi 35 % từ năm 1980,  khiến cho các nhà sinh thái học phải làm khảo sát mau hơn nữa về khả năng sống còn độc đáo của rừng sát, hầu bảo vệ môi sinh bờ biển nước nhà.

 Chẳng hạn:

                         - Làm chậm xói mòn bờ biển tiếp theo sóng thần - tsunami năm 2004 ở Ấn Độ Dương, một nghiên cứu do nhà  sinh thái học  Đan Mạch  Finn  Danielsen  dẫn đạo,  báo cáo là những vùng bờ biển tràn đầy những cây to nhỏ rừng sác ít bị tai hại hơn là  các vùng không có rừng sác. Khám phá này gợi ý rằng cây  rừng sác làm khiên mộc  bảo vệ bờ biển  bằng cách giảm bớt bề cao và năng lực các sóng đại dương, cống hiến  một chứng cớ  là nạn phá rừng   vô tội vạ   sẽ có thành quả là tăng gia tai hại của bảo tố .

                         -    Chụp bắt carbon :   Rừng sác  là những tay cọ chải - scrubber chuyên nghiệp .  Nhà khoa học  môi sinh Gail Chmura, viện đại học McGill - Canada  trong một kiểm kê toàn cầu   tìm thấy  là các rừng sác gói đi xa  carbon mau lẹ hơn các rừng lục địa, đất liền.  Mỗi năm , chúng  tích trữ  đến 42 triệu tấn, gần tương đương với phát thải carbon  của 24 triệu xe hơi .

                         -    Thiết lập rễ sâu, rễ chân nôm : Rừng sác tùy thuộc  hệ thống rễ phứic tạp của mình để làm ổn địng , dùng oxugen và  lọc muối biển , Năm 2007,  các nhà Khoa học Nghiên Cứu Địa chất Hoa Kỳ phân tích   rễ và đất đai Hoa Kỳ   tuổi đã 8 000 năm ,  tìm thấy là   vào những thời kỳ  mức nước biển  dâng cao  , rễ mọc mau lẹ hơn   và  cũng cố đất đai , giúp  nâng cây lên cao hơn.

                         -  Sống sót  sức nóng- nhiệt lượng cực kỳ.  Rừng sác  thích thú ánh nắng . Khác những thực vật - cây cối vùng nhiệt đới khác  đóng lại khí khổng- pores trên lá giữa trưa  để giảm bớt phô bày  dưới ánh nắng mặt trời, rừng sác vẫn  hoạt động tích cực, hấp thu nhiệt lượng hầu ngăn ngừa bốc hơi lớp nước mỏng chúng tùy thuộc.  Đồng thời chúng cũng bớt khát nước :10 m rừng sác  hút  chừng 24 lít  nước một ngày, trong khi 10m cây rừng thông hút đến  3 lần số lượng nước này .                

                  ( chiếu theo tạp chí Khám Phá - Discover, số tháng tư năm 2011. Irvine- Ca Li Hoa Kỳ ngày 4 tháng 4 năm 2011