Ngư Nghiệp

Vài điểm kinh tế, mậu dịch tòan cầu (bài 3), chúng ta nên lưu ý thêm chăng ?

      Nhãn hiệu cá ngừ  Hoa Kỳ bị xem là quá hạn chế ?

          Cà phê nhãn hiệu Đắc Lắc- Đarlac , Ban Mê Thuộc – Buôn Ma Thuột  Việt Nam  đang  bị nhiều quốc gia khác  lợi dụng danh nghĩa độc quyền ( ? ), chưa kiện WTO được .  Xuất  khẩu cá ngừ  - tuna, thon   là một  hải sản quan trọng cho nước nhà . Cá ngừ Việt Nam  Việt Nam đánh bằng tàu lưới túi – purseine và lưới chăng – gillnet  đa số là cá ngừ  tông  Auxis  các lòai ngừ vằn ( sọc dưa ), ngừ chu Auxis thazard ,  ngừ ô Auxis rochei , ngừ nhỏ như ngừ bò  - long tail   tuna. Tuy đôi khi cũng bắt gặp loài cá ngừ  vi vàng – yelllow fins tuna hay cá ngừ  vi xanhThái Bình Duơng Pacific blue fins tuna . Nhưng trong tương lai khó lòng đánh bắt thêm hai lọai cá ngừ quan trong này ,vì  Trung Quốc cưỡng chiếm hai quần đảo Việt  Nam là Hòang Sa và Trường Sa, ngăn cản  không cho đánh bắt cá trong số này có 2 lòai cá ngừ vừa kể.  Mức sản xuất cà ngừ Việt Nam khỏang 40 000 tấn một năm, xuất khẩu 20 000  tấn.

Auxis thazard

               Các nhãn hiệu phổ thông “ an tòan cho cá heo – dolphins safe” dùng bán  ở thị trường Hoa Kỳ là bất hợp pháp vì  chúng qúa giới hạn  thương mãi , theo  phê phán của  Tổ chức Thương mãi Quốc tế - World Trade Organisation, WTO  là một thắng trận bán phần cho Mễ Tây Cơ – Mexico . Ủy Ban WTO  kết luận  thứ năm 6 tháng 10 năm 2011,  là những nhãn hiệu  bộ Thương Mãi Hoa Kỳ  chấp thuận cho dùng  là quá  hạn chế thương mãi  hơn là cần thiết hòan tất một mục tiêu  cho người tiêu thụ  biết là cá heo  có bị tai hại  bất ngờ vì đánh cá ngừ không ?

Cá heo

             Phán quyết nói rằng các nhãn hiệu  bảo vệ  cá heo  trong  vùng biển Hoa Kỳ , nhưng chỉ hòan thành bán phần  mục đích ở những nơi khác. Thế nhưng Ủy ban cũng gạt bỏ tuyên bố của Mexico là những sản phẩm cá ngừ  của Mễ đã  được đối xử  khác nhau, tùy  mỗi quốc gia. Các chức quyền Hoa Kỳ có thể kháng cáo phán quyết  ngày thứ năm này.

               Những đàn ( trường ) cá ngừ  có khuynh hướng tập trung và bơi lội quanh vài lòai cá heo ở biển đại dương . Ngư dân  thường tìm ra vị  trí những cụm cá ngừ dưới sâu bằng cách theo dấu cáheo trên  mặt biển  với các tàu chạy nhanh - speed boat  và máy bay trực thăng , rồi vây lưới quanh chúng để bắt cá ngừ phía dưới.  Đánh bắt cá ngừ là   một công nghệ trị giá nhiều tỉ đô la Mỹ tòan cầu . Năm 1990 , Hoa Kỳ chấp thuận một đạo luật  có ý định bảo vệ các cá heo bằng cách khuyến khích  các nhà tiêu thụ  mua những gói gọi là “an tòan cho cá heo – dolphin safe”.

            Mexico đã đầu tư  mạnh mẽ vào đánh cá ngừ  vào thập niên 1980 ( Việt Nam  sau thập niên 1970 ? ) , biện cứ rằng các thể lệ Hoa Kỳ đưa tới việc 3 hảng nhãn hiệu chánh chế biến cá ngừ bán ở Hoa Kỳ là Starkist, Bumbblebee và Chicken of the Sea  đã  gạt ra các sản phẩm cá ngừ Mễ . Mexico  thưa kiện ở WTO năm  2009, cho rằng các nhãn hiệu  Hoa Kỳ trên hộp và bao đựng cá ngừ Hoa Kỳ, thảy đều bất hợp pháp vì chúng thật sự đã gạt hẳn  cá ngừ vi vàng Mễ  trên thị trường Hoa Kỳ và khiến cho 1/3  tàu đánh cá ngừ Mễ phải ngừng chay.

Quốc gia La Tinh nói sản xuất  cá ngừ Mễ đã tuân theo tiêu chuẩn quốc tế, giảm bớt bắt cá heo lọt tai nạn vào các lưới đánh bắt  thương mãi, nhưng cũng nói các luật lệ Hoa Kỳ ngăn cấm  Mexico dùng nhãn hiệu “ an tòan cho cá heo”  cần thiết để bán sản phẩm ở Hoa Kỳ.  Ủy Ban WTO  ủng hộ biện cứ Mexico là các nhãn hiệu Hoa Kỳ dán trên các hộp và bao cá ngừ  không  đương nhiên là phương cách thông tin tốt nhất  giúp người  tiêu thụ  là cá heo có bị tổn thương hay không. Và sự trông cậy  vào những luật lệ quá giới hạn và những phương cách bảo tồn khác “tuồng như không tạo nên  những nguy hiểm lớn hơn cho cá heo”.

           Nhóm đề cao Public Citizen  tiên đoán  một làn sóng ngược dòng chống lại WTO về một phán quyết,  đặt các vấn đề Môi Sinh chống lại Thương Mãi. Lori Wallach , giám sát  chương trình theo dõi thương mãi  tòan cầu cho nhóm ,  nói là các nhà tiêu thụ  Hoa Kỳ dựa vào các nhãn hiệu  để làm  những lựa chọn thông minh – khôn khéo  và ngăn cấm  chúng là “  một trong vài điều  có cơ nhất trí , thống nhất dân Hoa Kỳ  xuyên qua một quang phổ chánh trị rộng rãi”. 

                        ( chiếu theo Associates Press , đăng ở LA Times )

                    ( Irvine , Nam Ca Li , ngày 10 tháng 10 năm 2011)